گروه اقتصادی مشرق- هرچند كه دولت دهم روزهاي آخر دوره كاري خود را سپري مي كند اما نگاه منصفانه به عملكرد دولت در هشت سال گذشته نشان مي دهد، روند خدمت رساني در بخشهاي مختلف قابل توجه است.
آمارهاي صنعت آب و فاضلاب كشور نيز نشان مي‌دهد دولتهاي نهم و دهم تلاش‌هاي خوبی انجام داده‌اند. درصد رشد خدمات ارائه شده در اين بخش در پايان سال ۹۱ نسبت به سال ۱۳۸۴ حكايت از رشد خدمات در تمام شاخصها و بخشهاي مرتبط با اين حوزه است.
** ارتقاي شاخصهاي بهداشتي
توسعه شبكه هاي آب و فاضلاب در هر جامعه اي نقش غير قابل انكاري در توسعه شاخص هاي بهداشتي مردم آن جامعه ايفا مي كند.
با توجه به ديدگاه هاي مبتني بر عدالت ، ارتقاي شاخص هاي بهداشتي در شبكه آب و فاضلاب كشور يكي از اهداف اصلي دولتهاي نهم و دهم بوده است. طبق آمارهاي موجود شاخص مطلوبيت كلر باقيمانده در شبكه آب به عنوان يكي از شاخصهاي مطرح در زمينه بهداشت آب، از ۹۵ درصد در سال ۱۳۸۴ به بيش از ۹۸درصد در سال ۱۳۹۱ ارتقا يافته است. همچنين شاخص مطلوبيت ميكروبي نيز از ۹۴.۹ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۹۷.۱ درصد در سال ۱۳۹۱ افزايش يافته است.
** كاهش پنج درصدي هدر رفت آب
هدررفت آب در بخش شرب، بخش قابل توجهي از منابع مالي كشور را از بين مي برد به طوري كه امروز سازمانهاي جهاني فعال در بخش آب با رويكرد اقتصادي به آب، اصطلاح شاخص آب بدون درآمد را وارد ادبيات فني و اقتصادي خود كرده اند.
بر اساس گزارش شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور، در هشت سال فعاليت دولت هاي نهم و دهم ، هدر رفت آب در اين بخش بيش از پنج درصد كاهش يافته و از نابودي بخش قابل توجهي از منابع كشور جلوگيري شده است. اين در حالي است كه كاهش اين ميزان هدر رفت از شبكه آبرساني صرف هزينه هاي بالايي را مي طلبيد.
** تنوع بخشي منابع مالي ،تسريع در اجراي طرح هاي آب و فاضلاب
متكي بودن طرحهاي انتقال آب، شبكه هاي فاضلاب و احداث تصفيه خانه ها به منابع دولتي باعث شده بود عمر اجراي اين پروژه ها در برخي از موارد به بيش از ۳۰ سال برسد و چشم انداز روشني هم از اتمام آن وجود نداشته باشد.
اين در حالي است كه در مدت ۳۰ سال ، جمعيت ساكن در مناطقي كه قرار است اين طرح ها اجرا شود ، تغييرات زيادي مي كند و عدم تناسب اين طرح ها با واقعيات اجتماعي و اقتصادي ، توجيه آن را زير سوال مي برد. از اين رو تنوع بخشي به تامين مالي طرح هاي آب و فاضلاب و جذب منابع مالي غير از منابع دولتي همواره از ارزوهاي دست اندركاران اين صنعت بوده است.
دولت هاي نهم و دهم در اين زمينه گام هاي بلندي برداشتند و موفق شدند عمر اجراي اين طرح ها را به كمتر از پنج سال برسانند. در سال گذشته چندين قرارداد بيع متقابل با هدف تصفيه پساب و فروش آن به بخش صنعت در شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور منعقد شد كه زمان اجراي اغلب اين پروژه ها سه سال بوده است.
اخذ تسهيلات از بانك هاي بين المللي (بانك جهاني، بانك توسعه اسلامي و بانك اكو) به ميزان ۸۳۰ ميليون يورو ، عقد قراردادهاي بيع متقابل به ميزان ۹۷۰۰ ميليارد ريال به طور عمده به منظور بهره برداري از پساب تصفيه شده فاضلاب و تامين نياز آبي صنايع از مهمترين اقدامات دولتهاي نهم و دهم در اين زمينه بوده است.
از ديگر اقدامات دولت براي تنوع بخشي مالي طرحهاي آب و فاضلاب مي توان به انعقاد قرارداد به روش BOO (ساخت، اجرا و مالكيت)و BOT (ساخت، اجرا و انتقال) به مبلغ ۱۲ هزار ميليارد ريال اشاره كرد.
** انعقاد ۴۸ قرارداد بهره برداري و ساخت تاسيسات آب شيرين كن
واقع شدن كشور در نيمه خشك كره زمين باعث شده است تامين پايدار آب شرب به ويژه در مناطق مركزي و جنوبي از جدي ترين دغدغه هاي متوليان آب كشور شود. در راستاي رفع اين نگراني ، شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور در سال هاي اخير ۴۸ قرارداد بهره برداري و ساخت تاسيسات آب شيرين كن به ظرفيت ۲۶۰ هزار متر مكعب در شبانه روز را با بخش خصوصي منعقد كرده است.
** طرح هاي بزرگ آبرساني؛ ازغدير تا كوثر
بهره برداري از طرح هاي بزرگ آبرساني از جمله طرح آبرساني سد دوستي به مشهد ، آبرساني از سد كوثر به ۵ استان، ۲۴ شهر و ۱۲۰۰ روستا و روستاهاي حاشيه خليج فارس، آبرساني از سد كمال صالح به اراك، آبرساني از سرشاخه هاي دز به قم، آبرساني به زابل و شهرهاي مسير و بهره برداري از فاز اول طرح آبرساني از سد گاوشان به كرمانشاه، از دستاوردهاي مهم دولت هاي نهم و دهم در بخش آبرساني به شمار مي رود.
علاوه بر اين بزرگترين طرح آبرساني كشور در استان خوزستان با ظرفيتي بالغ بر سالانه ۷۵۰ ميليون متر مكعب در قالب طرح غدير شروع شد كه فاز نخست آن به بهره برداري رسيده است.
همچنين در دولت هاي نهم و دهم ۴ واحد تصفيه خانه بزرگ فاضلاب تهران، تصفيه خانه هاي فاضلاب همدان، رشت، بابل، ساري ، اراك، اروميه و سنندج مورد بهره برداري قرار گرفت.
**رشد جمعيت شهري تحت پوشش آب شرب بهداشتي به بيش از ۹۹ درصد
جمعيت تحت پوشش آب شرب و بهداشتي در مناطق شهري در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي ۷۵.۳ درصد بوده است. اين رقم در سال ۱۳۸۴ و ابتداي فعاليت دولت نهم به۹۸ درصد،در آغاز به كار دولت دهم به ۹۸.۴۸ درصد و امروز به ۹۹.۲ درصد ارتقا يافته است.
علاوه بر اين جمعيت تحت پوشش آب شرب در مناطق روستايي از ۱۲ درصد در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۶۵ درصد در آغاز دولت نهم رسيد. اين شاخص در ابتداي فعاليت دولت دهم به ۷۴.۶ درصد و اكنون به ۷۸ درصد رسيده است.
** آبرساني به بيش از ۱۴ هزار روستا در دولت دهم
دولت هاي نهم و دهم همواره بسط عدالت را سرلوحه شعارهاي خود قرار داده بودند و در هشت سال عمر كاري خود بر عهد خود با طبقات محروم جامعه پايبند بودند. تعداد روستاهاي تحت پوشش خدمات آبرساني از سه هزار و ۵۰۰ روستا در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۱۸ هزار روستا در ابتداي دولت نهم رسيد. تعداد روستاهاي تحت پوشش خدمات آبرساني در ابتداي دولت دهم به ۳۱ هزار و اكنون به ۳۲ هزار و ۵۰۰ روستا رسيده است.
تعداد مشتركان آب شرب هم از رشد قابل توجهي برخوردار بوده ، به طوري كه از ۲.۷ ميليون فقره در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۹.۱ ميليون فقره در ابتداي دولت نهم ، ۱۱.۳ ميليون فقره در آغاز دولت دهم رسيد و امروز تعداد مشتركين آب در كشور به ۱۳.۶۷ ميليون فقره بالغ شده است.
** رشد ۶۸ درصدي طول خطوط انتقال آبرساني
گزارش شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور حاكي است در ابتداي فعاليت دولت نهم در سال ۱۳۸۴ طول خطوط انتقال آبرساني ۱۶ هزار كيلومتر بود و اين رقم در آغاز به كار دولت دهم به ۲۳ هزار كيلومتر و امروز به بيش از ۲۷ هزار كيلومتر رسيده كه در مقايسه با آغاز به كار دولت نهم بيش از ۶۸ درصد رشد نشان مي دهد.
همچنين طول شبكه توزيع آب از ۲۴ هزار كيلومتر در ابتداي پيروزي انقلاب به ۹۸ هزار كيلومتر در ابتداي دولت نهم رسيد. در سال ۱۳۸۸ و آغاز به كار دولت دهم اين رقم به ۱۲۵ هزار كيلومتر رسيد و اكنون شبكه توزيع آب كشور ۱۳۷ هزار كيلومتر طول دارد كه در اين بخش نيز دولتهاي نهم و دهم طول شبكه توزيع آب را ۴۰ درصد افزايش داده اند.
** شبكه فاضلاب
جمعيت تحت پوشش خدمات فاضلاب در مناطق شهري از ۸.۵ درصد در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۲۵.۵ درصد در آغاز به كار دولت نهم و۳۴ درصد در ابتداي دولت دهم افزايش يافته است. جمعيت تحت پوشش خدمات فاضلاب در مناطق روستايي نيز امروز به ۳۸.۸۲ درصد ارتقا يافته است.
شبكه هاي جمع آوري و انتقال فاضلاب شهري در ابتداي انقلاب اسلامي ۲ هزار و ۸۰۰ كيلومتر بود و در آغاز به كار دولت نهم به ۲۸ هزار و ۵۰۰ كيلومتر بالغ شده است. همچنين ميزان شبكه هاي جمع آوري و انتقال فاضلاب شهري در ابتداي دولت دهم در سال ۱۳۸۸ به ۳۷ هزار كيلومتر رسيد و اكنون رقم ۴۹ هزار كيلومتر براي آن ثبت شده كه رشدي ۷۲ درصدي را نسبت به ابتداي دولت نهم نشان مي دهد.
آمارهاي صنعت آب و فاضلاب كشور نيز نشان مي‌دهد دولتهاي نهم و دهم تلاش‌هاي خوبی انجام داده‌اند. درصد رشد خدمات ارائه شده در اين بخش در پايان سال ۹۱ نسبت به سال ۱۳۸۴ حكايت از رشد خدمات در تمام شاخصها و بخشهاي مرتبط با اين حوزه است.
توسعه شبكه هاي آب و فاضلاب در هر جامعه اي نقش غير قابل انكاري در توسعه شاخص هاي بهداشتي مردم آن جامعه ايفا مي كند.
با توجه به ديدگاه هاي مبتني بر عدالت ، ارتقاي شاخص هاي بهداشتي در شبكه آب و فاضلاب كشور يكي از اهداف اصلي دولتهاي نهم و دهم بوده است. طبق آمارهاي موجود شاخص مطلوبيت كلر باقيمانده در شبكه آب به عنوان يكي از شاخصهاي مطرح در زمينه بهداشت آب، از ۹۵ درصد در سال ۱۳۸۴ به بيش از ۹۸درصد در سال ۱۳۹۱ ارتقا يافته است. همچنين شاخص مطلوبيت ميكروبي نيز از ۹۴.۹ درصد در سال ۱۳۸۴ به ۹۷.۱ درصد در سال ۱۳۹۱ افزايش يافته است.
** كاهش پنج درصدي هدر رفت آب
هدررفت آب در بخش شرب، بخش قابل توجهي از منابع مالي كشور را از بين مي برد به طوري كه امروز سازمانهاي جهاني فعال در بخش آب با رويكرد اقتصادي به آب، اصطلاح شاخص آب بدون درآمد را وارد ادبيات فني و اقتصادي خود كرده اند.
بر اساس گزارش شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور، در هشت سال فعاليت دولت هاي نهم و دهم ، هدر رفت آب در اين بخش بيش از پنج درصد كاهش يافته و از نابودي بخش قابل توجهي از منابع كشور جلوگيري شده است. اين در حالي است كه كاهش اين ميزان هدر رفت از شبكه آبرساني صرف هزينه هاي بالايي را مي طلبيد.
** تنوع بخشي منابع مالي ،تسريع در اجراي طرح هاي آب و فاضلاب
متكي بودن طرحهاي انتقال آب، شبكه هاي فاضلاب و احداث تصفيه خانه ها به منابع دولتي باعث شده بود عمر اجراي اين پروژه ها در برخي از موارد به بيش از ۳۰ سال برسد و چشم انداز روشني هم از اتمام آن وجود نداشته باشد.
اين در حالي است كه در مدت ۳۰ سال ، جمعيت ساكن در مناطقي كه قرار است اين طرح ها اجرا شود ، تغييرات زيادي مي كند و عدم تناسب اين طرح ها با واقعيات اجتماعي و اقتصادي ، توجيه آن را زير سوال مي برد. از اين رو تنوع بخشي به تامين مالي طرح هاي آب و فاضلاب و جذب منابع مالي غير از منابع دولتي همواره از ارزوهاي دست اندركاران اين صنعت بوده است.
دولت هاي نهم و دهم در اين زمينه گام هاي بلندي برداشتند و موفق شدند عمر اجراي اين طرح ها را به كمتر از پنج سال برسانند. در سال گذشته چندين قرارداد بيع متقابل با هدف تصفيه پساب و فروش آن به بخش صنعت در شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور منعقد شد كه زمان اجراي اغلب اين پروژه ها سه سال بوده است.
اخذ تسهيلات از بانك هاي بين المللي (بانك جهاني، بانك توسعه اسلامي و بانك اكو) به ميزان ۸۳۰ ميليون يورو ، عقد قراردادهاي بيع متقابل به ميزان ۹۷۰۰ ميليارد ريال به طور عمده به منظور بهره برداري از پساب تصفيه شده فاضلاب و تامين نياز آبي صنايع از مهمترين اقدامات دولتهاي نهم و دهم در اين زمينه بوده است.
از ديگر اقدامات دولت براي تنوع بخشي مالي طرحهاي آب و فاضلاب مي توان به انعقاد قرارداد به روش BOO (ساخت، اجرا و مالكيت)و BOT (ساخت، اجرا و انتقال) به مبلغ ۱۲ هزار ميليارد ريال اشاره كرد.
** انعقاد ۴۸ قرارداد بهره برداري و ساخت تاسيسات آب شيرين كن
واقع شدن كشور در نيمه خشك كره زمين باعث شده است تامين پايدار آب شرب به ويژه در مناطق مركزي و جنوبي از جدي ترين دغدغه هاي متوليان آب كشور شود. در راستاي رفع اين نگراني ، شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور در سال هاي اخير ۴۸ قرارداد بهره برداري و ساخت تاسيسات آب شيرين كن به ظرفيت ۲۶۰ هزار متر مكعب در شبانه روز را با بخش خصوصي منعقد كرده است.
** طرح هاي بزرگ آبرساني؛ ازغدير تا كوثر
بهره برداري از طرح هاي بزرگ آبرساني از جمله طرح آبرساني سد دوستي به مشهد ، آبرساني از سد كوثر به ۵ استان، ۲۴ شهر و ۱۲۰۰ روستا و روستاهاي حاشيه خليج فارس، آبرساني از سد كمال صالح به اراك، آبرساني از سرشاخه هاي دز به قم، آبرساني به زابل و شهرهاي مسير و بهره برداري از فاز اول طرح آبرساني از سد گاوشان به كرمانشاه، از دستاوردهاي مهم دولت هاي نهم و دهم در بخش آبرساني به شمار مي رود.
علاوه بر اين بزرگترين طرح آبرساني كشور در استان خوزستان با ظرفيتي بالغ بر سالانه ۷۵۰ ميليون متر مكعب در قالب طرح غدير شروع شد كه فاز نخست آن به بهره برداري رسيده است.
همچنين در دولت هاي نهم و دهم ۴ واحد تصفيه خانه بزرگ فاضلاب تهران، تصفيه خانه هاي فاضلاب همدان، رشت، بابل، ساري ، اراك، اروميه و سنندج مورد بهره برداري قرار گرفت.
**رشد جمعيت شهري تحت پوشش آب شرب بهداشتي به بيش از ۹۹ درصد
جمعيت تحت پوشش آب شرب و بهداشتي در مناطق شهري در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي ۷۵.۳ درصد بوده است. اين رقم در سال ۱۳۸۴ و ابتداي فعاليت دولت نهم به۹۸ درصد،در آغاز به كار دولت دهم به ۹۸.۴۸ درصد و امروز به ۹۹.۲ درصد ارتقا يافته است.
علاوه بر اين جمعيت تحت پوشش آب شرب در مناطق روستايي از ۱۲ درصد در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۶۵ درصد در آغاز دولت نهم رسيد. اين شاخص در ابتداي فعاليت دولت دهم به ۷۴.۶ درصد و اكنون به ۷۸ درصد رسيده است.
** آبرساني به بيش از ۱۴ هزار روستا در دولت دهم
دولت هاي نهم و دهم همواره بسط عدالت را سرلوحه شعارهاي خود قرار داده بودند و در هشت سال عمر كاري خود بر عهد خود با طبقات محروم جامعه پايبند بودند. تعداد روستاهاي تحت پوشش خدمات آبرساني از سه هزار و ۵۰۰ روستا در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۱۸ هزار روستا در ابتداي دولت نهم رسيد. تعداد روستاهاي تحت پوشش خدمات آبرساني در ابتداي دولت دهم به ۳۱ هزار و اكنون به ۳۲ هزار و ۵۰۰ روستا رسيده است.
تعداد مشتركان آب شرب هم از رشد قابل توجهي برخوردار بوده ، به طوري كه از ۲.۷ ميليون فقره در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۹.۱ ميليون فقره در ابتداي دولت نهم ، ۱۱.۳ ميليون فقره در آغاز دولت دهم رسيد و امروز تعداد مشتركين آب در كشور به ۱۳.۶۷ ميليون فقره بالغ شده است.
** رشد ۶۸ درصدي طول خطوط انتقال آبرساني
گزارش شركت مهندسي آب و فاضلاب كشور حاكي است در ابتداي فعاليت دولت نهم در سال ۱۳۸۴ طول خطوط انتقال آبرساني ۱۶ هزار كيلومتر بود و اين رقم در آغاز به كار دولت دهم به ۲۳ هزار كيلومتر و امروز به بيش از ۲۷ هزار كيلومتر رسيده كه در مقايسه با آغاز به كار دولت نهم بيش از ۶۸ درصد رشد نشان مي دهد.
همچنين طول شبكه توزيع آب از ۲۴ هزار كيلومتر در ابتداي پيروزي انقلاب به ۹۸ هزار كيلومتر در ابتداي دولت نهم رسيد. در سال ۱۳۸۸ و آغاز به كار دولت دهم اين رقم به ۱۲۵ هزار كيلومتر رسيد و اكنون شبكه توزيع آب كشور ۱۳۷ هزار كيلومتر طول دارد كه در اين بخش نيز دولتهاي نهم و دهم طول شبكه توزيع آب را ۴۰ درصد افزايش داده اند.
** شبكه فاضلاب
جمعيت تحت پوشش خدمات فاضلاب در مناطق شهري از ۸.۵ درصد در ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي به ۲۵.۵ درصد در آغاز به كار دولت نهم و۳۴ درصد در ابتداي دولت دهم افزايش يافته است. جمعيت تحت پوشش خدمات فاضلاب در مناطق روستايي نيز امروز به ۳۸.۸۲ درصد ارتقا يافته است.
شبكه هاي جمع آوري و انتقال فاضلاب شهري در ابتداي انقلاب اسلامي ۲ هزار و ۸۰۰ كيلومتر بود و در آغاز به كار دولت نهم به ۲۸ هزار و ۵۰۰ كيلومتر بالغ شده است. همچنين ميزان شبكه هاي جمع آوري و انتقال فاضلاب شهري در ابتداي دولت دهم در سال ۱۳۸۸ به ۳۷ هزار كيلومتر رسيد و اكنون رقم ۴۹ هزار كيلومتر براي آن ثبت شده كه رشدي ۷۲ درصدي را نسبت به ابتداي دولت نهم نشان مي دهد.
