به گزارش سرویس فرهنگی مشرق-  اماكنى فراوان به قدوم مبارك امام زمان(عج) زينت يافته اند كه هر كدامشان امروزه به صورت نمادهاى انتظار تبلور نموده اند و به شيعيان منتظر تأكيد شده است كه در آن مكان ها حضور يابند و از غيبت طولانى و وضعيّت آشفته جهان با حضرت درد دل كنند و از خداوند تعجيل فرج حضرت را بخواهند اينك برخى آنها به صورت اختصار بيان مى شود:

1) مسجد مقدس جمكران: مسجد جمكران در 6 كيلومترى شهر مقدس قم به طرف جادّه ى كاشان واقع شده است اين مكان با عظمت، تحت توجّهات و عنايات خاصّه حضرت قرار دارد و خود آن حضرت از شيعيانش خواسته اند كه به اين مكان روى آورند و آن را عزيز بدارند. حضرت به حسن بن مُثله خطاب فرمود:
«به مردم بگو به اين موضع (مسجد مقدس جمكران) رغبت كنند و آن را عزيز دارند...»
آنگاه نماز تحيّت مسجد و نماز امام زمان(عج) را تعليم داده سپس فرمودند:
«هركس اين دو نماز را بخواند همانند اين است كه در خانه كعبه نمازگزارده باشد».[1]


از دير زمانى است كه منتظران عاشق و دل باخته، از سراسر ايران اسلامى و جهان اسلام در شب هاى چهارشنبه هر هفته، با چشمان اشك بار و قلب هاى مالامال از محبّت اهل بيت(عليه السلام) در مسجد مقدّس جمكران، مشرف مى شوند و اعمال مسجد و نماز امام زمان(عج) را بجا مى آورند و دست به دعا بر مى دارند و از طولانى شدن دوران غيبت، مظلوميّت شيعيان و وضعيّت آشفته ى جهان با حضرت درد دل مى كنند و براى حل مشكلات جوامع اسلامى و شفاى مرض ها به حضرت متوسّل مى شوند و تعجيل فرج حضرت را مصرّانه از خداوند مى خواهند.

2) مسجد كوفه: مسجد كوفه، از مكانهاى مقدس و بارزترين نماد انتظار است. اين مسجد مقدس در هنگامه ى ظهور، پايگاه تبليغاتى امام زمان(عج) قرار مى گيرد. روزگارى شيفتگان خاندان عصمت در مسجد اعظم كوفه پيرو آن منبر مولاى متقيان(عليه السلام) گرد مى آمدند و از بيانات گهربارش كسب نور مى كردند. در هنگامه ى ظهور نيز پيرامون منبر آخرين امام نور، گرد مى آيند و از سخنان گهربارش فيض مى برند. امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

«گويى به سوى قائم(عج) مى نگرم كه بر فراز مسجد كوفه قرار گرفت، تعداد 313 تن يارانش در اطراف او حلقه زده اند كه پرچم داران، و فرمان روايان خداوند بر فراز گيتى در ميان بندگان خدايند».[2]


امام باقر(عليه السلام) نيز در همين رابطه مى فرمايد:

«مهدى(عج) وارد كوفه مى شود سه گروه درگير در يك صف براى او گرد مى آيند او بر فراز منبر مى رود خطبه مى خواند و مردم آن قدر أشك شوق مى ريزند كه متوجّه سخنان او نمى شوند».[3]
فضيلت عبادت در مسجد كوفه: از حضرت ابى جعفر(عليه السلام) در مورد فضايل مسجد كوفه نقل شده كه:

«اگر مردم به فضيلتى كه در مسجد كوفه است واقف بودند از راه دور توشه برداشته و بر مركب سوار شده و به آنجا مى رفتند و سپس فرمودند: يك فريضه در آن بجا آوردن مساوى با يك حج بوده و يك نافله در آن خواندن معادل با يك عمره مى باشد».[4]

نيز آن حضرت فرمودند:
«يك نماز واجب در مسجد كوفه معادل با يك حج مقبول بوده و يك نماز مستحبى در آن برابر با يك عمره قبول شده مى باشد».[5]

شيوه صالحين از علماء و شيعيان منتظر بر اين استوار است كه تشرّف به ديدار حضرت قائم(عج) را از ديرباز درخواست مى كرده اند به طورى كه بعضى از آنان چهل شب جمعه از مسجد كوفه به مسجد سهله رفته و يا چهل شب چهارشنبه در مسجد سهله بيتوته كرده و تضرّع و زارى و عبادت مى نمودند تا به اين فيض عظيم نايل شوند[6] و با حضرت قائم(عج) درد دل نمايد و پايان غيبت او را از خدا بخواهند.

3) مسجد سهله: مسجد سهله، مهمترين مسجد پس از مسجد كوفه است كه در حدود سه كيلومترى شمال غربى مسجد كوفه(در كشور عراق) قرار دارد. و از نمادهاى انتظار به شمار مى آيد. منتظران ظهور حضرت، در مسجد سهله كه خانه امام قائم(عج) است حضور مى يابند و از خداوند تعجيل ظهور حضرت را مى طلبند.

در مسجد سهله بُقعه اى معروف به مقام مهدى(عج) وجود دارد و زيارت آن حضرت در آن محل شريف براى منتظران مناسب است و از بعضى كتب مزاريه نقل شده كه شايسته است حضرت ولى عصر(عج) را در اين محل در حاليكه ايستاده باشند با اين استغاثه زيارت كنند: «سلام الله الكامل التام الشّامل العام و...».[7]


امام صادق(عليه السلام) فرمود:

«گويا حضرت قائم را در مسجد سهله همراه خانواده خود مى بينيم».
سپس فرمود:

«هيچ پيامبرى مبعوث نشد مگر اينكه در اين مسجد نماز خواند».
يكى از ياران حضرت به نام ابوبصير عرض كرد:

«آيا امام قائم(عج) همواره در اين مسجد خواهد بود؟ فرمود: «آرى مسجد سهله خانه امام قائم(عج) است».[8]

4 - مسجد صعصعه: مسجد صعصعه، از مساجد شريف كوفه است; جماعتى از منتظران حضرت قائم(عج) را در ماه رجب در آن مسجد مبارك مشاهده كرده اند كه دو ركعت نماز بجا آورده و اين دعا را خوانده است:
«اللهم يا ذالمن السابغه والالاء الوازعه...» ظاهر عمل آن است كه اين دعاء مخصوص اين مسجد شريف و از اعمال آن است، نظير دعاهاى مسجد سهله و... و ليكن چون در ماه رجب بوده كه آن حضرت اين دعا را خوانده اند، احتمال داده شده كه شايد اين دعا از دعاهاى ايام رجب باشد و لذا در كتب علما در اعمال ماه رجب نيز ذكر شده است.[9]

در مسجد صعصعه نيز منتظران دل باخته حضور مى يابند دست به دعا و نيايش بر مى دارند و در فراق امام غايب شان اشك مى ريزند و از خداوند تعجيل ظهور حضرت را مى خواهند.

5- وادي السلام: يكي از بزرگترين قبرستان ها در جهان اسلام، قبرستان وادي السلام در نجف اشرف مي باشد. اين گورستان علاوه بر وسعت از لحاظ قدمت نيز كهن ترين گورستان جهان مي باشد. وجود مقام هود و صالح و تصريح معصومان بر دفن آن دو بزرگوار در اين مكان، از قدمت بسيار زياد اين مكان حكايت مي كند.[10]

دفن آدم ابوالبشر و نوح پيامبر در نجف اشرف و در داخل ضريح اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ دليل روشني است بر اين كه قديمي ترين مقبره بر فراز كره خاكي در همين منطقه است.[11]


وادي السلام در دوران عهد حضرت امير ـ عليه السلام ـ بارها و ساعتها راز و نياز حضرت علي ـ عليه السلام ـ را به خود ديده است و اين مطلب در احاديث فراواني بيان شده است[12].

امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: هيچ مؤمني در شرق يا غرب دنيا نمي ميرد، جز اين كه روحش را خداوند متعال به سوي وادي السلام گسيل مي دارد.[13]
راوي پرسيد وادي السلام كجاست؟ فرمود: در ميان صحراي كوفه و نجف مي باشد، گويي با چشم خود مي بينم كه مخلوقات بسياري بر فراز منبرهايي از نور نشسته با يكديگر سخن مي گويند.

از ويژگيهاي وادي السلام اين است كه هر كس در آن جا دفن شود عذاب قبر و سؤال نكير و منكر از او برداشته مي شود زيرا تربت اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ چنين خاصيتي را دارد[14] و به همين علت بسياري از بزرگان وصيت مي كردند كه جنازه شان را به نجف اشرف منتقل كنند و در جوار حرم ملكوتي حضرت علي ـ عليه السلام ـ در بهشت روي زمين (وادي السلام) به خاك بسپارند.

6- مقام صاحب الزمان در وادي السلام: محدث نوري در مورد تاريخچه مقام حضرت مهدي (عج) مي نويسد: در بيرون شهر نجف در سمت غربي قبرستان معروف وادي السلام مقام مقدس حضرت مهدي (عج) واقع است كه از براي آن، صحن، گنبد، مقام و بارگاهي است و در آنجا محرابي است منتسب به حضرت مهدي (عج) كه علت اين انتساب معلوم نيست، نمي دانيم كه آيا در آن جا كسي آن سرور (امام) را ديده است، يا كرامتي از آن حضرت در آن مكان مقدس ظاهر گشته؟ جز آن كه اين مقام شريف از قديم الايام وجود داشته است.[15]

مرحوم محمدتقي مجلسي (ره) در كتاب (لوامع صاحب قراني) كه در سال 1066 هجري قمري نوشته است سفر به عتبات عاليات را به طور مشروح آورده و در ضمن آن فرموده: 28 سال پيش از اين به زيارت امام علي ـ عليه السلام ـ مشرف شدم ... اكثر ايام در مقام حضرت صاحب الامر ـ عليه السلام ـ مي بودم كه در خارج نجف اشرف واقع است ... شب ها پروانه وار بر دور روضه مقدسه مي گشتم ... روزها در مقام حضرت صاحب الامر ...[16]

در كتاب لؤلؤ الصدف في تاريخ النجف تأليف سيد عبدالله مشهور به ثقه الاسلام، كه در تاريخ 1322 هجري قمري تأليف شده[17] آمده است كه در مقام حضرت مهدي (عج) سنگ مرمري هست كه زيارتنامه آن حضرت بر آن حك شده است و تاريخ كنده كاري آن 912 هجري مي باشد.
از اين نوشته ها نتيجه مي گيريم كه اين مقام در طول قرون و اعصار به عنوان مقام حضرت مهدي (عج) اشتهار داشته و همه روزه پذيراي خيل عاشقان حضرت بوده است. و كرامات و معجزات بي شماري از آن بزرگوار در اين مقام مشاهده شده، بيماران صعب العلاجي با نفس مسيحايي اش شفا يافته است.

داستان سرداب
امام مهدي (عج) در كجا و چگونه غايب شد؟ آيا در سرداب منزل پدرش غايب شد و هنوز نيز در آنجاست؟ در اين باره به شيعه تهمت هايي زده اند؛ مي گويند شيعه معتقد است مأموران خليفه عباسي به منزل حضرت در سامرا هجوم آوردند تا او را دستگير كنند و آن حضرت در آن هنگام در (سرداب) از ديده ها پنهان شد اين داستان چنان شهرت يافته كه وي را (صاحب سرداب) لقب داده اند.

در حالي كه در منابع شيعي هيچ نامي از (سرداب) نيست. نويسندگان اهل سنت بر اين نظر اصرار مي ورزند و متأسفانه اين سخن دستاويزي براي حمله برخي از آنان به تشيع گرديده است.[18] آنان پنداشته اند كه شيعيان در ميان سرداب امام خود را مي جويند و ظهورش را از آن نقطه انتظار مي كشند.


واقع قضيه اين است كه امام مهدي (عج) از هنگام ولادت در اختفا به سر مي برد و بعد از نماز گزاردن به پيكر پاك پدر و دفن آن حضرت وارد منزل شد و ديگر كسي آن حضرت را در اجتماع و در جمع مردم نديد.[19]

خانه اي كه از آن سخن گفته مي شود، دو قسمت داشت، يك قسمت براي مردان و قسمت ديگر براي خانم ها و يك سرداب هم زير اتاقها قرار داشت كه در ايام گرما اهل خانه در آن سرداب زندگي مي كردند.

شيعه اين خانه و سرداب را محترم مي دارد؛ زيرا برخي از امامانشان در اين خانه زندگي مي كردند و امام هادي و امام عسكري و نيز امام مهدي (عج) در همين خانه، خداوند سبحان را عبادت مي كردند. اين يك امر عقلاني و طبيعي است كه به جهت علاقه اي كه به پيشواي ديني خود دارند متعلقات او را هم محترم بشمارند و خلاصه سخن غيبت حضرت در سرداب بهتاني بيش نيست و هيچ يك از بزرگان شيعه چنين باوري ندارند.[20]

************************************
پی نوشت:

[1] . ميرزا حسين طبرسى نورى، نجم الثاقب، چاپ اسلاميه، ص 212.

[2] . محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، (بيروت، مؤسسه الوفاء) ج 52، ص 326.

[3] . ابى الحسن على بن عيسى بن ابى الفتح الاربيلى، كشف الغمه، قم، مكتبه بنى هاشم، المطبعه العلميه، ج 2، ص 463.

[4] . جعفر بن محمد بن قولويه، كامل الزيارات، مترجم جواد ذهنى تهرانى، ناشر، گنجينه ذهن، چاپ اول 1381، ص 703.

[5] . همان، ص 74، ح 5.

[6] . شيخ عباس قمى، مفاتيح الجنان.

[7] . همان.

[8] . علامه مجلسى، بحار الانوار، پيشين، ج 4، ص 436.

[9] . شيخ عباس قمى، مفاتيح الجنان- حسين كريمى بيدگلى، فرهنگ موعود. قم، انتشارات حر، ص 222.

[10] . تهذيب الاحكام، ج 6، ص 34.

[11] . همان.

[12] . كليني، كافي، ج 3، ص 243.

[13] . ارشاد القلوب، ج 2، ص 441. بحارالانوار، ج 100، ص 234.

[14] . ارشاد القلوب، ج 2، ص 439، بحارالانوار، ج 100، ص 233.

[15] . محدث نوري، كشف الاستار، ص 206؛ رخسار پنهان، ص 368.

[16] . محمدتقي مجلسي، لوامع صاحب قرآني، ج 8، ص 817.

[17] . الذريعه، ج 18، ص 383.

[18] . منتخب الاثر، صافي گلپايگاني، ص 372.

[19] . باقر شريف قريشي، حياه امام المهدي، ص 115 - 120.

[20] . درسنامه تاريخ عصر غيبت، مؤلفان، آقائي، جباري، عاشوري، حكيم، چاپ شريعت، نشر دفتر تحقيقات و تدوين كتب درسي، ص 177.

پايگاه اطلاع رساني حج