گروه فرهنگي مشرق- برنامه راز که دور اول آن در شبهاي ماه مبارک رمضان توانست مخاطبان قابل توجهي براي خود جلب کند و با وجود اين که در ابتداي نيمه شب و از شبکه اي که برنامه براي مخاطبان خاص پخش مي کرد-شبکه چهار- به روي آنتن مي رفت اما از سطوح مختلف فرهنگي بينندگاني را جذب کرد در دور جديد خود ويژگي هاي تازه اي پيدا کرده است که در ميان برنامه هاي هم نوع خود کمتر نمونه اي دارد.
راز موضوعات ويژه درباره ايران را مورد بحث و بررسي قرار مي دهد. جمع آوري آخرين اطلاعات و ارائه تحليل هاي موشکافانه با استفاده از منابع متنوع از مواردي است که در سري جديد برنامه هاي راز مورد توجه قرار گرفته است. در کنار اين همچون سري گذشته راز موضوعات بکري را بررسي مي کند که گاه برنامه هاي هم جنس آن از نزديک شدن به آن ابا دارند و ترجيح مي دهند که دچار بحث هاي بعدي پرداخت به موضوعات بکر نشوند. اما از همه برجسته تر ارتباط کارشناسي با متفکرين و صاحب نظران در موضوع مورد بحث خصوصا کارشناسان غير ايراني است.
بطور مثال راز زماني که به موضوعي مرتبط با مسائل حقوقي آمريکا مي پردازد در ارتباط مستقيمي با حقوقدان آمريکايي وي را وارد بحث مي کند. از يک سو مخاطب تحليلي در مورد آمريکا را وقتي از زبان يک آمريکايي متخصص مي شنود با آن برخورد ديگري نسبت به اظهار نظر شخصيتي بيرون از جامعه آمريکا خواهد داشت و از طرف ديگر چنين کارشناسي معمولا زوايايي از موضوع مورد بحث را مورد اشاره قرار مي دهد که ممکن است از ديد يک غير بومي نا مکشوف بماند. بگذريم که نفس طرح سوال براي چنين کارشناسي مي تواند زمينه را براي طرح بحث هاي جديد در ميان قشر نخبه جامعه آمريکا آماده کند. اما همه انچه که درباره راز مطرح شد متاسفانه بيش از آن که مايه خرسندي باشد افسوسي به همراه خواهد داشت.
داستان آنجا آغاز مي شود که راز تنها يک برنامه در شبکه چهار سيما است که هم بضاعت محدود و هم مخاطبين محدود تري براي خود دارد. راز يک نمونه است اما درست جايي که براي تکرار اين نمونه و تبديل آن به يک جريان امکانات و زمينه وجود دارد، هيچ اتفاق مشابهي نمي افتد.
معاونت سياسي صدا وسيما که انبوهي از برنامه هاي توليدي اين سازمان عريض و طويل اعم از بخش هاي خبري گرفته تا ميزگرد هاي تحليلي و آيتم هاي مختلف با موضوع سياسي توليد اين معاونت محسوب مي شود، با دارا بودن تعداد زياد کارمند، خبرنگار، سردبير و دفاتر متعدد خارجي هنوز نتوانسته اين ظرفيت ها را چنان که بايد به خدمت توليد رسانه اي بگيرد.
به هيچ وجه لازم نيست تا به دنبال تحليل هاي پيچيده براي توجيه وضعيت کنوني تلويزيون در حوزه سياسي و خبر باشيم کافي است که مسئولان را در مقابل اين پرسش جدي قرار دهيم که کدام يک از برنامه هاي سياسي سيما توانسته است به استانداردهاي اوليه اي که راز در اين چند برنامه اخيرش به عنوان يک برنامه تحليلي عرضه کرده نزديک شوند.سال ها است که دفاتر خبري صدا وسيماي جمهوري اسلامي در اقصي نقاط جهان با خرج هنگفتي که بر بيت المال تحميل مي کنند فعال هستند، اما آيا تا به حال برنامه تحليلي و خبري با يک موضوع به روز موثر با حضور کارشناسان مبرز بومي را از سيماي جمهوري اسلامي شاهد بوده ايم؟ حداکثر اتفاقي که در زمينه ها مي افتد گزارش هاي مردمي، خبر رساني روتين و در نهايت اگر از تحليل هاي ضبط شده شبکه هاي خارجي استفاده نشود، از برخي تحليل هاي ضبط شده توسط خبرنگار مقيم يا اعزامي استفاده مي شود و همچنان مانند سال هاي گذشته ارتباط زنده و رو در روي مخاطب با مسئولان و کارشناسان صاحب نظر غير ايراني فراموش مي شود. بگذريم از اينکه توليد کنندگان برنامه هاي سياسي اينچنيني آموخته اند تا ليستي موضوعي از کارشناسان داخلي را تهيه کنند و در هر موضوع يکي از آنها را بنا به اتفاق انتخاب کرده و با او به بحث بنشينند؛ حتي اگر خود در آن موضوع اطلاعات کامل جامع و کافي نداشته باشند.
به هر حال گذشته از محتوايي که دور جديد برنامه راز مي تواند به مخاطب عرضه کند به نظر مي آيد ديدن اين برنامه براي مسئولين صدا و سيما نيز مفيد باشد، براي پرسيدن يک سوال مهم از جدي از خود، با اين پيش فرض که ساختن برنامه هايي مانند راز و با اين کيفيت ممکن است و ان سوال اين است که چرا در حوزه هاي تحت مديريت اين مديران از اين اتفاقات کمتر مي افتد و اگر هم رخ مي دهد، هرگز به يک رويه تبديل نمي شود.
