به گزارش مجله سینمایی مشرق به نقل از فارس، سه دهه از حیات سینمای ایران پس از انقلاب می‌گذرد، این سینما در دوره‌های مختلف توانسته است در عرصه بین الملل موفق عمل کند و به عنوان سینمای انسانی در سطح جهان معرفی شود. مدیریت بین الملل بنیاد سینمایی فارابی سالهاست برعهده امیر اسفندیاری است در گفت و گو با وی و حسن نجاریان قائم مقام فارابی به حضور بین‌المللی سینمای ایران در چند سال اخیر و چگونگی عرضه فیلم در بازار بین المللی و ساز و کار حضور در عرصه‌های خارجی به گفت و گو نشستیم که از نظرتان می گذرد :
حضور بین الملل سینمای ایران محدود به جشنواره‌ها و بازار است
*برای عرضه بهتر فیلمها به جشنواره های خارجی و فعالیت بیش از پیش این حوزه و موفق عمل کردن در این حوزه چگونه باید عمل کرد؟
اسفندیاری: حوزه بین الملل سینمای ایران یکی از بخش هایی است که اتفاقات خوبی را برای سینمای ایران رقم زده است . محدودیت هایی مانند بودجه برای عرضه فیلمهایی که پتانسیل دیده شدن را دارد، در این حوزه وجود دارد. برای عرضه فیلمها می توان برنامه‌های بهتر و موثرتری پیش بینی کرد اما متاسفانه به دلیل کمبود بودجه این امکان فراهم نمی‌شود. به طور مثال چند سال پیش طرحی را به معاونت سینمایی وقت ارائه دادیم و در معاونت آقای شمقدری هم آن را تکرار کردیم، این طرح در ارتباط با اکران فیلمهای سینمایی ایران در کشورهایی که پتانسیل مناسب برای نمایش فیلمهای ایرانی را دارند بود که هنوز به ثمر نرسیده است.
اکران فیلمهای ایرانی با محدودیت مواجه است
متاسفانه حضور بین الملل ما محدود به جشنواره‌ها و بازار فیلم است البته در این حوزه نیز موفقیت های بسیار خوبی داشتیم. در طول سه دهه افت و خیزهایی وجود داشته اما حضور بسیار محکم و قوی داشتیم. بحث اساسی راجع به اکران فیلمهای ایرانی است که مسایل و محدودیت های خاص خودش را دارد، این امکان را نمی توان برای همه فیلمها فراهم کرد زیرا هر فیلمی توان مناسب برای جذب مخاطب در خارج از کشور را ندارد اما طرح هایی ارائه شده که باید بودجه کافی برای اجرای این طرح ها وجود داشته باشد و هزینه آزمون و خطاها در این حوزه کمتر صورت گیرد و پیگیری مستمر انجام شود تا مخاطب جهانی را هدف گذاری کرد.
هرفیلمی نباید به جشنواره ارایه شود
*دیده شده بعضی از فیلمها به جشنواره‌ها ارایه می شوند اما متاسفانه یا مسلط به زبان بین الملل نیستند و یا سیاه نمایی در آن دیده می شود، فیلم ها چگونه و با چه فاکتورهایی برای حضور بین المللی انتخاب و ارایه می شود.
اسفندیاری:قطعا" فیلمی که در یک جشنواره جهانی قرار است مطرح شود باید مضمون جهانی داشته باشد و مردم با فرهنگ های مختلف بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند ممکن است فیلمها به گونه‌ای دسته‌بندی شوند که فیلم برای کشورهای اسلامی مناسب یا ارائه آن برای کشورهای دیگر جهان مناسب باشد. بسیاری از فیلمسازان فکر می‌کنند باید فیلم در همه جای دنیا نمایش داده شود، در صورتی‌که آن محصول ممکن است توان جذب مخاطب خارجی را نداشته باشد ؛ بنابراین فیلمها باید انتخاب شوند. هر فیلمی را نباید در جشنواره ها ارائه کرد متاسفانه اتفاق بدی را در مورد جشنواره های برلین و کن شاهد هستیم ؛ تعداد زیادی فیلم به این جشنواره ها معرفی می‌شود و متاسفانه نتیجه خوبی برای سینمای ما ندارد زیرا با توجه به حجم گسترده فیلمها ؛ اگر فیلم قابل ملاحظه ای هم باشد ممکن است دیده نشود.
فارابی متهم به عدم ارایه آزادانه فیلم ها به دنیا بود
*چه زمانی نیاز دایر کردن بازار فیلم برای سینمای ایران احساس شد؟
اسفندیاری:در زمان معاونت زنده‌یاد سیف‌الله داد احساس نیاز به دایر کردن بازار فیلم بود زیرا قصد داشتیم تهیه کنندگان ایرانی بدون واسطه با مهمانان خارجی و خریداران فیلم روبرو شوند و متوجه فرآیند بازار بین المللی باشند. ضمن اینکه عملا" یک کارگاه آموزشی و تجربی هم برای آشنایی با نحوه کار بازارهای بین المللی باشد. در آن مقطع زمانی فارابی انحصارا سینمای ایران را به دنیا عرضه می‌کرد. هیچ ارگان دیگری این کار را انجام نمی داد،حتی فیلمهای تلویزیونی را بنیاد فارابی عرضه می کرد و متهم بود که از ارائه آزادانه فیلمها به دنیا جلوگیری می کند. برای عرضه مناسب فیلمها فکر راه اندازی بازار را پیگیری کردیم که ابتدا فقط فروش فیلمهای ایرانی را مد نظر داشتیم و تنها خریداران را دعوت می کردیم فیلم ها را می دیدند و با خود تهیه کنندگان ارتباط برقرار می‌کردند. در سالهای اول برپایی بازار چهار یا پنج غرفه بیشتر وجود نداشت و اتحادیه تهیه کنندگان هم یک غرفه داشت که غالب تهیه کنندگان زیر چتراتحادیه ؛ فیلم‌هایشان را عرضه می کردند. سنت دیگری که در بازار وجود داشت و تنها برای عرضه فرهنگی سینمای ایران در نظر گرفته شده بود (متاسفانه امسال رعایت نشد ) کلیه فیلمهای شاخص ایرانی را برای مهمانان خارجی به صورت اختصاصی به نمایش در می آوردیم ما المان های خاص خودمان را برای جشنواره ؛ عرضه فیلمها و ... داریم همان ها را باید پیگیری و تقویت کینم. به عقیده من برای تقویت این حوزه نیاز به کارشناسی درست؛ اختصاص بودجه مناسب و پیگیری دقیق دارد.
افرادی که نگاه کارشناسی ندارند درباره بین الملل نظر می‌دهند
معضل دیگری که درباره حضور بین المللی ایران همیشه شاهد هستیم و نمونه اخیرش در جشنواره برلین اتفاق افتاد، فکر نمی‌کنم در هیچ کجای دنیا آدم های غیر متخصص درباره چیزهایی که تخصص آن ها نیست نظر بدهند. درباره حضور بین المللی سینمای ایران همه نظر می دهند. متاسفانه برخی از دوستان که در بازارهای جهانی حضور نداشته و هیچ تصوری ندارند؛ نظر می دهند. اصلا تصویر درستی از بازار و اداره آن ندارند ؛ آشنا هم نیستند و طبعا نگاه کارشناسی ندارند و طبیعتا نظرشان هم کمکی به حضور بین المللی سینمای ایران نمی کند.
*برای دوری از نظرات غیر کارشناسی در حوزه بین الملل چه راهکاری ارائه می دهید؟
اسفندیاری:می توان برای دوری از نظرات غیر کارشناسی سمینارها و میز گردهایی را تشکیل داد و از دوستانی که کارشناس هستند و حضور بین‌المللی داشتند ؛ خواست تا در این میز گردها شرکت کنند و به یک جمع بندی از تجربیات مختلف دست پیدا کنیم و نواقص را برطرف کنیم.
فضای غیرکارشناسی رسانه به بین الملل لطمه می‌زند
نجاریان : در تکمیل صحبت های آقای اسفندیاری باید عرض کنم فضای غیر کارشناسی رسانه ای هم به این مسئله دامن می‌زند. جو رسانه ای بر اساس کتاب راهنما و سایت جشنواره برلین ایجاد شد ابتدا اعلام شد 27 نفر قرار است در جشنواره حاضر شوند بعد این اخبار به 27 نفر مدیر سازمان سینمایی رسید که جای تعجب دارد سازمان 27 مدیر ندارد. وقتی اطلاعات ناقص است یا توجه نمی‌شود و کارشناسی درستی صورت نمی‌گیرد به مشکلات سینمای ایران در حوزه بین الملل افزوده می‌شود. ما در فارابی با توجه به حساسیت‌های آقای میرعلایی سعی می‌کنیم با حداقل افراد اما توانمند در حوزه بین الملل حاضر شویم و دقت نظر داریم که اتفاق خوب و خوشایندی صورت بگیرد. حضور بین المللی فیلمها نیاز به بودجه دارد که ما سعی کردیم با بودجه محدود بهترین شرایط رابرای سینمای ایران رقم بزنیم . قطعا ایده آل و کامل نیست اما با توجه به تحریم‌ها و محدودیت ها کارهای خوبی انجام شد. علاقه همیشگی برخی از کشورهای خاص است که سینمای ایران در عرصه بین الملل حضور نداشته باشد. حضور ما در عرصه بین الملل نشان دهنده این مطلب مهم است که ما هستیم و سینما همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.
*عرضه بین الملل فیلمها در ابتدا در فارابی انجام می‌شد و دوران طلایی دهه شصت را در بین الملل فارابی تجربه کردیم؛ به نظر می رسد فعالیت ارگان های مختلف در این عرصه نقاط ضعف بسیاری داشت.
اسفندیاری:بنیاد فارابی یکی از مراکزی بود که اصرار به فعالیت بین‌الملل مراکز دیگر داشت و برای راه اندازی بخش بین الملل ارگان‌های مختلف از جمله حوزه هنری کمک کرد. فارابی همه آثار مستند حتی فیلم کوتاه را در عرصه بین الملل ارایه می کرد و فعالیتش بسیارگسترده شده بود. در فجر هم همین طور بود اوایل بخش بین الملل به صورت غیر رقابتی بود اما بعدها گسترده تر شد؛ تعداد مهمان‌ها و بازار اضافه شد که البته این گستردگی فعالیت خوبی‌ها و بدی‌هایی را به همراه داشت.
اگر فعالیت ارگان‌های مختلف درست پیگیری شود و این بخش ها درست عمل کنند ویک همبستگی و هماهنگی در بخش خصوصی و دولتی رقم بخورد و توجه همه به عرضه درست سینمای ایران باشد ؛ طبیعتا اتفاقات خوبی رخ خواهد داد.
افت تولیدات مؤثر سینمای کودک
شاید یکی از دلایل دور شدن از دوران طلایی و حضور بین المللی موفق؛ دور شدن از تولیدات موثر و مناسب سینمای کودک بود. تولیدات سینمای ایران در حوزه کودک و نوجوان به شدت افت کرد و این در حضور بین‌الملل تاثیر گذار بود. اگر نگاه دقیقی به حضور موثر بین‌المللی داشته باشیم خواهید دید به جز چند سال اخیر که فیلمهای اجتماعی خوبی به دنیا عرضه شد؛ اکثر فیلمهای موفق در عرصه بین الملل مربوط به سینمای کودک و نوجوان بود که بسیار خوش درخشیدند. خوشحالم هم اینک فارابی تمرکز بر تولیدات سینمای کودک دارد و امیدوارم به مقامی که در دنیا در تولید فیلمهای کودک و نوجوان داشتیم باز گردیم.
*به نظر می رسد حضور بین المللی سینمای ایران در سالهای اخیر با افت مواجه شده است.
نجاریان : وقتی ما به عملکرد یک دهه نگاه می کنیم به نظر فعالیت ها موفق و موثر بوده است این در حالی است که اگر به آن سالها نگاه کنیم می بینیم در یک سال 5 فیلم موفق نداشتیم . حضور موفق سینمای ایران در اسکار بسیار ارزنده بود و تبعاتش هم هنوز ادامه دارد. در جشنواره های مختلف فیلمهای ما شرکت کرده و نگاه بهتری به آثار ما پس از دریافت اسکار وجود دارد. ما در حضور بین المللی فراز و نشیب داشتیم و قدرتمند هم عمل کردیم اما هیچ وقت به صفر نرسیدیم.
اسفندیاری : سینمای ایران در سه دهه گذشته حضور بسیار خوبی داشته و در همه جشنواره‌ها مطرح بوده است . حضورش موثر و مفید بوده است.
فعالان حوزه بین الملل در کارشناسی درست آثار ذی نفع هستند
*کارشناسی و مدیریت برای ارسال آثار به نظر می رسد که نیاز اصلی و امروز بین الملل است تا هر فیلمی با هر پتانسیلی در جشنواره ها و بازار حاضر نشود.
اسفندیاری:افرادی که فعالیت بین الملل می کنند خودشان در کارشناسی درست و دقیق ذی نفع هستند. اگر دیکته نشود و مجبور نباشند تعدادی از فیلم ها را که خاصیت حضور بین المللی ندارند؛ ارائه کنند این اتفاق بطور طبیعی رخ خواهد داد. به نظرم اگر بخش بین‌الملل ارگان های مختلف هماهنگی و رایزنی داشته باشند و به هم مشاوره و کمک بدهند و تنها منافع کلی سینمای ایران را در نظر بگیرند ؛ شاید رفته رفته مشکلات مرتفع شود.
در بازار بین الملل تمام سلایق را باید در نظرگرفت
*متاسفانه برخی از فیلمها حتی نمی تواند مخاطب ایرانی را با خود همراه کند اما در بازار عرضه می شود یا فیلمهای کودک و نوجوان که نمی تواند در جذب مخاطب موفق عمل کند در بازار بین المللی عرضه می شود چگونه و با چه معیاری این فیلم ها انتخاب می شود؟
اسفندیاری:ساختار و ساز و کار بازار با وضعیت جشنواره متفاوت است. در بازار باید سعی شود تمام سلایق در نظر گرفته شود علاوه بر اینکه فیلم ها برای حضور در جشنواره ها انتخاب می شود؛ برخی از افراد برای خرید فیلم و نمایش تلویزیونی به غرفه مراجعه می کنند. شاید اگر بنیاد سینمایی فارابی به تنهایی فیلم ها را انتخاب کند بسیاری از فیلم ها را باید تفکیک کند و در بازار هم ارایه ندهد. اما با وجود تاسیس بازار فجر ؛ هنوز هم بنیاد فارابی متهم است که امکان نمایش فیلم ها و عرضه آنها به بازار جهانی را فراهم نمی‌کند. حضور در بازار با ارسال فیلم به جشنواره متفاوت است در بازار کشورهای اسلامی ؛ آسیایی ؛ آمریکایی ؛ اروپایی و ... هستند بنابراین همه ذائقه ها؛ اعم از هنری و تجاری و ... هم باید در نظر گرفته شود. بازار سازوکارش به گونه ای است که اجازه می‌دهد انواع فیلم ها دیده شود.
برخی انتخاب فیلم برای بازار را فیلتر می‌دانند
نجاریان : برخی از دوستان این کار کارشناسی و انتخاب درست فیلم ها برای ارائه در بازارهای جهانی را فیلتر می دانند به همین دلیل ما مجبور می شویم برخی از فیلم ها را در بازار ارائه دهیم چون ساز و کار بازار اجازه ارائه این دست فیلم ها را هم به ما می‌دهد.
*برای نمایش فیلم در بازار نباید انتخاب صورت بگیرد؛ بنا به ساز و کار بازار هر فیلمی می تواند در بازار نمایش داشته باشد.
اسفندیاری:من به شخصه ترجیح می‌دهم برای بازار هم فیلم انتخاب کنم اما از بنیاد سینمایی فارابی توقع می رود نگاه وسیع تری داشته باشد که از اتهامات اعمال نظر و فیلتر کردن فیلمها دور شود. این توضیح اینجا لازم است سالن های نمایش فیلم بازار ظرفیت محدودی دارد که افراد متخصص در نمایش فیلم ها حاضر می شوند اما برخی از دوستان در مصاحبه‌هایشان از استقبال بی نظیر مخاطب در بازار سخن می گویند که جای تعجب دارد. افراد متخصص از نمایش بازار استقبال می کنند که بیشترین تعداد افراد در سالن نمایش به 40 یا 50 نفر می رسد.
نجاریان : حضور در بازار هزینه بر است . فیلم هایی در بازار نمایش داده می شود که پتانسیل بازار را داشته باشد و مورد توجه قرار بگیرد و مذاکراتی درباره آنها انجام شود. ما به عنوان سیاستگذاران فارابی برای سینمای ایران فضای بازتری قایل می شویم ممکن است الان جای سوال باشد که چرا برخی از فیلم ها در بازار نمایش ندارند. اینجا اعلام می کنم در هر سالی هر تهیه کننده ای که درخواست داده است که فیلم نمایش بدهیم اگر فضا اجازه داده و تهیه‌کننده مایل بوده و کارهای مربوط به حضور بین‌المللی فیلم از جمله زیرنویس را انجام داده باشد و فیلم آماده ارایه در بازار باشد، نمایش می‌دهیم، تا فیلمها دیده شود. بعضی از فیلمها ممکن است با پنج نفر تماشاچی نمایش داده شود که تعداد افراد در بازار مهم نیست مهم این است که فیلمها به نمایش دربیایند و افراد متخصص آنها ببینند و چند نفر از آنها خریدار فیلم باشند.
*چرا تبلیغات برای نمایش فیلمها محدود و کم است.
اسفندیاری:ما به دلیل بودجه محدودی که در اختیار داریم تبلیغات کمی داریم. ما به اصرار آقای نجاریان تبلیغات را در سالهای اخیر افزایش دادیم. در مجله اسکرین همیشه تبلیغ پشت جلد برای فیلمها داریم و گستردگی مجله هم از اهمیت خاصی برخوردار است ما در صفحه اول راهنمای بازار کن تبلیغ داشتیم و تبلیغات بسیار مناسب و خوب و به جایی با توجه بسیار زیاد به هزینه‌ها داریم.
نجاریان: برای ما مهم بود که فیلمهای شرکت‌کننده در بازار تبلیغات یکسان داشته باشند و همه در معرض دید خریداران قرار بگیرد. حجم رقم و تبلیغاتی که در سایر کشورها صورت می‌گیرد بسیار گسترده است و توان فارابی نیست که بتواند در این زمینه فعالیت کند اما در حد امکان تلاش می‌کنیم در مکان‌های مناسب و موثر حضور داشته باشیم. تبلیغات بازار، مجله‌ها و... حضور موثر داشته باشیم.
اسفندیاری: بخش عمده تبلیغات با حضور مستمر و ارتباطات با افراد در بازار شکل می‌گیرد و افراد موثر جشنواره‌های مهم دنیا به ما رجوع می کنند آنها مایلند محصولات جدید را ببینند و ما هم در برنامه‌ریزی و مذاکرات سعی می‌کنیم با افراد موثر ملاقات داشته باشیم. این بخش از تبلیغات به شناخت و توانمندی افراد و رایزنی های متعدد با افراد مرتبط می‌شود.
برخی از جشنواره‌ها نگاه سیاسی دارند
*برخی معتقدند تعدادی از فیلمها که در جشنواره‌ها به نمایش گذاشته می‌شود نگاه سیاه و زشتی از جامعه ایرانی به مخاطب خارجی ارایه می‌کند و حضور فیلمها در جشنواره‌ها به درستی رصد نمی‌شود.
اسفندیاری:انکار نمی‌کنم که برخی از جشنواره‌ها نظرات سیاسی دارند همانطور که ما در جشنواره فجر اهدافی را دنبال می‌کنیم و مثلا مایکل‌مور را به ایران دعوت می‌کنیم. اما ما می‌توانیم تصمیم بگیریم که در این بازی حضور پیدا کنیم یا خیر. با توجه به اینکه جشنواره‌ها اهدافی را دنبال می‌کردند و ما سه دهه در کلیه جشنواره‌ها حضور داشتیم به عقیده من برایند حضور بین‌الملل سینمای ایران در جشنواره‌ها بسیار مثبت بوده است. این حضور مثل یک پاتک عمل کرده است. ما در جشنواره برلین اکثرا" حضور داشتیم و سینمای ایران در این جشنواره دیده شده است و جوایز متعدد در بخش های مختلف گرفتیم. جدای از آن سیاست‌گذاری‌های جشنواره‌ها حضور ایران بسیار خوب و موفق بوده است.
درباره سیاه نمایی فیلمها می‌توان بحث کرد و کاملا سلیقه‌ای است. در سالهای متمادی در کن و برلین و خصوصا امسال در برلین راجع به آلمان فیلمی ساخته و به نمایش در امد که جامعه خودشان را به سختی نقد می‌کرد و به نوعی سیاه نمایی از جامعه در اثر دیده می‌شد.
در بدترین شرایط باید در جشنواره‌ها حاضر شویم
*در این شرایط که جشنواره‌ها به دنبال اهداف خود هستند ما چه وظیفه‌ای داریم؟
نجاریان : ما همیشه ادعا کردیم باید در بدترین شرایط سینمای ایران حضور داشته باشد حذف سینمای ایران به نفع هیچ کس نیست. در مورد اسکار اگر دقت کنید خواهید دید برای مخاطب بین‌الملل فیلم جذاب بود با شخصیت‌ها هم‌ذات‌پنداری کردند. اختلاف زن و شوهر و پدری که آلزایمر دارد و باید از آن نگهداری کرد همچنین وجود دختری که بعد از طلاق چه سرنوشتی خواهد داشت برای مخاطب جذاب بود. این مواردی است که در فیلم به آنها خوب توجه شده و عکس‌العمل تماشاگر را دیدیم که چگونه با اشتیاق برای فیلم دست زدند و کسی بحث سیاسی نکرد. در یک بخش‌هایی نگاه‌هایی است که در کشور ما رخ می‌دهد. فیلم وجوه بسیار مثتبی دارد که توانست تاثیر خود را بگذارد اگر اینگونه نبود نمی‌توانست جوایز متعدد از جشنواره‌ها در سطوح مختلف را از آن خود کند. ما فیلم 300 را هم داریم اما به جز چند جشنواره محدود، در جای دیگری به آن توجه نشد.
فیلمنامه «آرگو» بسیارضعیف است
اسفندیاری: در مورد «آرگو »بسیاری از شخصیت‌های سیاسی کشور آمریکا به تحریف در فیلم اعتراض کردند. نقد خوبی در گاردین نوشته شده و خصوصا درباره فیلمنامه فیلم نظر دادند که بسیار ضعیف است و به توجه بی‌مورد اسکار به فیلم اشاره شده است و خوشحالم که اکثر ایرانی‌ها هم آن را نقد کردند و جای خوشوقتی دارد. اگر فیلم سیاسی در اسکار مطرح می‌شود به گونه‌ای جایزه به آن تعلق می‌گیرد که نگاه به آن کاملا مشخص می‌شود.
باید در آکادمی اسکار حضور داشته باشیم/ عدم حضور در جشنواره‌ها خودزنی است
*با توجه به نگاه سیاسی که در اسکار وجود دارد و به خوبی امسال مشخص شد باید ایران در این آکادمی حضور داشته باشد یا خیر؟
اسفندیاری:قطعا ما باید حضور داشته باشیم. اسکار به گونه‌ای طراحی شده که در تمام اقصی نقاط دنیا فیلم دیده می‌شود و ما اگر محصولی در اسکار داشته باشیم مثل بچه‌های آسمان و جدایی نادر از سیمین چرا نباید از این امکان بهره ببریم. میلیون‌ها مخاطب آن را می‌بینند و تبلیغ گسترده‌ای برای ایران است چرا نباید از این امکان بهره برد. برخلاف تمام تبلیغ‌هایی که بر علیه ایران با فیلمهایی مثل 300 و آرگو صورت می‌گیرد ما نباید از امکان دیده شدن استفاده نکنیم. عدم حضور در جشنواره‌ها خودزنی است و باید مقتدرانه با فیلمهای خوب با مضامین جهانی حضور بین‌المللی داشته باشیم و حضورمان را مستمر کنیم و دیدگاهها را به نفع کشورمان برگردانیم. تنها کشوری که علاقمند است ایران از همه معادلات جهانی و از جمله رقابتهای اسکار حذف شود، اسراییل است.
*این نگاه حذف ایران در مجامع بین‌المللی دیده می‌شود؟
اسفندیاری:اگر نگاه تحقیقاتی داشته باشیم خواهیم دید این دسته از کشورها یک زمان «دلتا فورس» را تولید می کنند و زمانی دیگر فیلم جشنواره‌ای تولید می‌کنند که موثر باشند و نام کشورشان را مطرح کنند آنها هم قصد دارند از این ظرفیت استفاده کنند و طبیعتا علاقمند هستند که ایران حضور نداشته باشد. حذف کردن خودمان در مجامع بین‌المللی به نفع دشمنان است.
نجاریان: حضور در جشنواره‌ها به این معنی نیست که همه سیاست‌های آنها را پذیرفته‌ایم ما می توانیم مثل امسال شرکت کنیم. کاندید هم داشته باشیم اما اعتراض خودمان را هم اعلام کنیم. حضور ما در مجامع بین‌المللی منافعی دارد که حذف ما این منافع را نخواهد داشت.
اسفندیاری: سال گذشته ما اسکار گرفتیم در زمانی که فشار زیادی برای حمله اسراییل به ایران در مجامع جهانی دیده می‌شد و فضای تبلیغاتی در میهمانان فجر هم تاثیر داشت در این فضا اسکار به ما تعلق می‌گیرد و کارگردان در مراسم اسکار درباره صلح صحبت می‌کند. چه تبلیغی وسیع‌تر و تاثیرگذارتر از این می‌توانست اینگونه موفق عمل کند. فرهادی در مورد کشورش به این خوبی صحبت کرده است او از ملتی سخن گفت که همواره صلح را گرامی می‌دارد. به جز فیلم و حضور درست بین‌المللی آن چه چیزی می‌توانست این قدر گسترده دیده شود و اثرگذار باشد؟
*برای گرفتن جوایز جشنواره‌ها لابی صورت می‌گیرد؟
اسفندیاری:من به شخصه حدود 18 سال است که درگیر معرفی فیلم به اسکار هستم به جز یک مورد که از طریق دیگری فیلم اعلام شد در تمام مراحل معرفی فیلم به آکادمی بودم، یکسری قوانین و مقررات را باید رعایت کنیم. اما در هر جشنواره‌ای می توان از حضور افراد تاثیرگذار بهره برد. ما ممکن است در جشنواره‌ای فیلم داشته باشیم و سینماگر ایرانی هم به عنوان داور آنجا حضور داشته باشد طبیعی است که سینماگر ایرانی گرایش به سینمای ایران داشته باشد و برای بهتر دیده شدن فیلم ایرانی کمک کند و از امتیازات هنری فیلم دفاع کند و این اتفاق در مورد فیلمهای ایرانی افتاده است. البته در درجه اول امتیازات خود فیلم از اهمیت بسیاری برخوردار است.
اسکار ساز و کارش متفاوت است. اسکار یک مراسم است و تعدادی افراد زیادی حضور دارند که در مورد جایزه آن تصمیم می‌گیرند طبیعتا نحوه داوری در آن هم ساز و کار خودش را دارد. لابی در این مراسم «تا آن جایی که اطلاعات من اجازه می‌دهند» به این صورت است که مثلا سونی پیکچرز بعنوان یک پخش کننده قوی هزینه می‌کند و برای فیلم هم تبلیغات وسیع می‌کند و هم فیلم را براساس توانایی‌هایش درست و حرفه‌ای عرضه می‌کند. این البته لابی نیست ارایه درست فیلم به کسانی است که فیلم را باید بینند و نظر بدهند.
سینمای ایران باید در بازار بین المللی حضور داشته باشد
*حضور ما در بازار برلین چگونه بود ما امسال نماینده‌ای در جشنواره نداشتیم؟
اسفندیاری:این نکته حایز اهمیت است که ما باید در بازار حضور داشته باشیم حتی اگر نماینده‌ای در جشنواره نداریم. برخی از کشورها صاحب صنعت سینما نیستند اما در بازار حضور دارند برای این که محصولات را خریداری کنند، یک فضای بین‌المللی ایجاد شده مثل بازار برلین که باید در آن حضور موثر داشت و با نمایندگان جشنواره‌های صحبت کرد. بازارهای برلین و کن در حضور بین‌المللی سینمای ایران بسیار موثراند بنابراین اگر نماینده‌ای هم در بخش جشنواره نداشته باشیم باز هم باید برای عرضه درست فیلمها در بازار موفق عمل کنیم.
در بازار برلین به دلیل اینکه تمرکز جشنواره برلین روی فیلمهای کودک است سه فیلم کودک «مروارید»، «گورداله» که مورد توجه قرار گرفت زیرا یک کار عروسکی خوبی بود و همین طور «فرزند خوانده» را به نمایش گذاشتیم. ما بیش از 80 مورد فیلم در بازار ارایه کردیم. روند بازار این گونه است که مذاکرات متعددی صورت می‌گیرد بعد باید مذاکرات تداوم یابد تا به سرانجام برسد. سالها ما توضیح می دادیم که در بازار فقط ارایه اثر مطرح است و مذاکرات اولیه صورت می‌گیرد اما متاسفانه برخی رسانه ها هر سال از ما برای بازار فجر آمار می‌خواستند که بالاخره چقدر در بازار خرید و فروش صورت گرفت!
*بازار جشنواره فیلم فجر و بخش بین‌الملل امسال برای اولین بار از فارابی منفک شد فارابی در بازار حضور داشت، ارزیابی‌تان را بفرمایید.
اسفندیاری:جشنواره فجر یک جشنواره ملی است و بنیاد سینمایی فارابی هم نهایت کمک خود را کرد و در بازار فیلم هم شرکت کرد. اما اگر تجربه و تخصص را دو عامل مهم برای برگزاری موفق چنین رویدادهایی موثر بدانیم، طبیعی است که امسال نتیجه متفاوتی حاصل شده باشد. ولی به نظر من نکته مثبت برگزاری امسال برای جبران کمبودها، اعمال نعل به نعل ، برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات سالهای گذشته بود. و من بسیار خوشحالم که حداقل در سروشکل برگزاری بازار همان داده‌ها اجرا شد. اگرچه مسئله مهمی همچون نمایش فیلمهای جدید ایرانی بصورت مجزا برای میهمانان خارجی و گروه داوری و جایزه بین‌المذاهب از برنامه‌های بخش بین‌الملل جشنواره حذف شد. در مورد جشنواره هم کمابیش این اتفاق افتاد. مسئله دیجیتال شدن فیلمها که از جشنواره فجر گذشته آغاز شده بود در جشنواره کودک هم اجرا شد و در جشنواره فجر امسال هم توسط بنیاد سینمایی فارابی انجام شد.
کیفیت برگزاری را باید از مهمانان خارجی و ایرانی که حضور داشتند پرس و جو کنید. امار و ارقام زیاد گفته می‌شود که باید آنها را با واقعیات تطابق داد.
سینمای ایران به عنوان سینمای انسانی مطرح است
*بسیاری معتقدند فیلم باید از ابتدا مسلط به زبان بین‌المللی باشد تا بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.
نجاریان: در خارج از کشور این اتفاق می‌افتد و یکی از روش‌های درست تبلیغاتی است که از زمان نوشتن فیلمنامه به مخاطب توجه می‌شود در برخی از جشنواره‌ها برای فیلم ساخته نشده تبلیغ می‌شود در سینمای ما این توجه متاسفانه صورت نمی‌گیرد اما به عنوان یکی از آرزوهایمان تلاش می‌کنیم یک اتفاق این چنینی را باعث شویم. فرهنگ و عادت است که باید همه سینماگران در مرحله نگارش فیلمنامه به مخاطب خود توجه داشته باشند.
اگر فیلمساز المان‌هایی را برای موفقیت فیلم در جشنواره بگذارد، فیلم شکست می خورد
اسفندیاری: به عقیده من مهمترین کار برای یک فیلمنامه‌نویس و کارگردان این است که تمام توجه آن به فرهنگ خودش باشد زیرا فیلم را می‌خواهد برای مردم سرزمین خودش بسازد. اگر المان‌هایی بگذارند که در جشنواره‌ها مورد توجه قرار بگیرد قطعا فیلم شکست می‌خورد فیلمی که موضوع انسانی را مطرح می کند حتما در مجامع جهانی هم مورد توجه قرار می‌گیرد. سینمای ایران در مجامع جهانی به عنوان سینمای انسانی مطرح شده است و مورد استقبال قرار می‌گیرد. فیلم باید از دل برآمده باشد تا بر دل بنشیند.
