گروه سیاسی مشرق _ محمدجواد حق‌شناس استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد تهران مرکز و رئیس ستاد انتخابات ریاست جمهوری اصلاح طلبان است.
او در گفت و گویی مفصل با تسنیم حضور همزمان خاتمی و هاشمی را بعید می‌داند و می گوید: به نظر من هاشمی کاندیدا نمی‌شود!
حق‌شناس معتقد است که تا زمان انتخابات ممکن است چندین نفر دیگر از اصلاح‌طلبان نیز اعلام کاندیداتوری کنند ولی در انتها اصلاح‌طلبان یا بر روی خاتمی و یا شخص دیگر به اجماع می‌رسند.
حق شناس در قسمتی دیگر از گفت و گوی خود به رابطه پدر و پسری!، رهبر معظم انقلاب با سیاسیون کشور اشاره می کند. بحثی که چندی قبل از سوی محمود احمدی نژاد نیز مطرح و با انتقادات متعدد بزرگان مواجه شده بود.
او در این خصوص می گوید: از پدر خانواده انتظار است که احساس سوء برداشت‌ها را که بخاطر فاصله‌های طبیعی است و حتی میان دو برادر ممکن است ایجاد شود، می‌تواند حل کند. مثلاً پدر خانواده ناهاری را فراهم کرده و برادران را دور هم جمع می‌کند. همان دور هم جمع شدن خود به خود خیلی از مباحث را رفع می‌کند.
- در ادامه بخش هایی از صحبت های حق شناس را به انتخاب مشرق می خوانید؛
* اصولاً اصلاح‌طلبی نگاهش مبتنی بر این است که وضعی که در آن قرار دارد و با وضعی که از نظر او مطلوب است، دارای یک فاصله است. تلاشش بر این است که با اصلاحی که انجام می‌دهد و با حرکتی که می‌کند، برای تغییر وضع موجود به سمت رسیدن به وضع مطلوب حرکت کند. حرکت اصلاح‌طلبانه در این چارچوب دنبال می‌شود.
* اصلاح طلبان اگر زمینه را هم بعضاً مناسب ندانند، باید برای بستر زمینه و ایجاد زمینه تلاش کنند و اینکه برای حضور اصلاح طلبان بخواهند کارت دعوت بفرستند و یا فرش قرمز پهن کنند، خیلی هم با واقعیت هماهنگ نیست.
* فضای فعلی انتخابات در کشور ما در حال حاضر فضای مطلوبی نیست. در وضع موجود با اتفاقاتی که می‌افتد فضا را رقابتی نمی‌دانیم؛ به نظر می‌رسد که ما دچار یک مشکل هستیم. در این بخش که من این مشکل را ناشی از فرایند و اتفاقاتی می‌دانم که در سال88 اتفاق افتاد و قبل از 88 آغاز شد و شکل گرفت. اوج آن در مناظره‌های انتخاباتی88 بود و بعد از آن اتفاقات و حوادثی که بعد از انتخابات رخ داد؛ متأسفانه فضای امنیتی در کشور شکل گرفت و این فضای امنیتی همچنان تداوم دارد و انتظار می‌رود برای اینکه بتوانیم وارد فضای مناسب سیاسی در سال92 شویم، هرچه سریع‌تر باید از این فضای امنیتی فاصله گرفته و به فضایی مطلوب در آن مقطع برسیم.
* واقعیت موجود کشور سه قطبی است. ما در هر سه فضا شاخصه‌های آثار انتخابات 88 را می‌بینم که وجود دارد و اثر گذار است.
* دیدیم که این جریان سبز در انتخابات مجلس سال قبل؛ وقتی خاتمی وارد شد و رأی داد، او را مورد تاخت و تاز قرار دادند و بعنوان عدول از اصول مد نظر آن‌ها به او نقد و هجمه وارد کردند. ممکن است آن‌ها این نقد را به من وارد کنند. از این طرف ممکن است بخش رادیکالی که وجود دارد بگوید مگر می‌شود تکلیف‌تان درمورد انتخابات88 و بحث تقلب، فتنه کروبی و موسوی و هزینه‌هایی که برای نظام ایجاد شده، روشن نکردید و بگویید آن را فراموش کنید؟ من می‌گویم از هر منظری ممکن است به این سخن نقد وارد شود هم توسط اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و هم مسئولین که از موضع حاکمیتی به ماجرا نگاه می‌کنند. به نظر من باید سریع‌تر از آن ماجرا گذر کنیم. هزینه‌های زیادی در این بخش داده‌ایم.
* اگر بخواهم از موضع اصلاح‌طلبان بگویم در سازوکاری که ما تعریف کرده بودیم، فعلاً که نامزد حداکثری جبهه، آقای خاتمی است. با ایشان هم طرح مسأله شده است و منتظریم پاسخش را در این چارچوب بدهد که به هرحال آمادگی حضور در انتخابات را دارد یا ندارد، و اگر دارد چگونه است و اگر ندارد چگونه است. این باید این روشن بشود.
* به نظر می‌رسد با پیگیری‌هایی که شده است؛ خاتمی قبل از عید پاسخ نمی‌دهد. ما باید صبر کنیم پاسخ‌اش را بعد از نوروز و تعطیلات نوروزی دریافت کنیم. امیدوار هستیم که زودتر پاسخ را بدهد و پاسخ مثبت بدهد. تلاش‌مان این است که او را راضی کنیم. چون پاسخ ضمنی‌ای که گرفتیم، خیلی تمایل زیادی از خاتمی به حضور دیده نمی‌شود.
* اگر بتوانیم آن بستر را فراهم کنیم، آن وقت می‌توانیم به خانمی نه حتی بعنوان سرمایه اصلاح‌طلبان، بلکه بعنوان یک سرمایه ملی نگاه کنیم. یعنی به هرحال نگاهمان این است که شخصیتی مثل خاتمی یک سرمایه ملی است و در دنیا قابل عرضه است و می‌تواند در فضایی که در حال پیش رفتن از این پیچ و بحران هستیم، یک شخصیت ملی مثل او می‌تواند نه تنها به جریان اصلاح‌طلبی بلکه به کل کشور و مجموعه نظام کمک کند تا شاید بتواند ما را به آن نقطه آرامشی که انتظار داریم، رهنمون کند.
* دیدار اخیر اصلاح‌طلبان با رهبری را من یک گام مثبت می‌دانم. هرچند این دیدار دیر رخ داد. این اتفاقات می‌تواند در سطوح بالاتر تکرار شود. من احساسم این است که این گفت‌وگوها دیر بوده است. بخشی از این تاخیر به دوستان اصلاح‌طلب مربوط است و یک بخشی هم شاید انتظار این بود که دفتر رهبری این دوستان را دعوت و این نشست‌ها را فراهم می‌کردند.
* از پدر خانواده انتظار است که احساس سوء برداشت‌ها را که بخاطر فاصله‌های طبیعی است و حتی میان دو برادر ممکن است ایجاد شود، می‌تواند حل کند. مثلاً پدر خانواده ناهاری را فراهم کرده و برادران را دور هم جمع می‌کند. همان دور هم جمع شدن خود به خود خیلی از مباحث را رفع می‌کند.
* من معقتد هستم اگر فضا فراهم شود و خاتمی اگر وارد انتخابات رقابتی، شفاف و قانونمند وارد شود، در مرحله اول انتخابات قطعاً پیروز می‌شود. بعنوان یک کارشناس در این بخش این نظر من است. حالا ممکن کسی بگوید اینطور نیست.
* هیچ وقت اصلاح‌طلبان بحث تحریم را مطرح نکردند. اصلاح‌طلبی که آقای خاتمی نماد آن است و چارچوب دارد، تاکنون بحثی از تحریم انتخابات را مطرح نکرده است. حضور نداشتن و نامزد ندادن یک بحث است و تحریم کردن بحث دیگری است. تحریم در آن نگاه اصلاح‌طلبی وجود ندارد. می‌تواند بگوید من نامزد ندارم. می‌تواند حتی خود در جایی مشارکت نکند، اما اینکه بخواهد دیگری را دعوت به عدم مشارکت کند، اصلاً با مرام و مشی اصلاح‌طلبی هم‌خوانی ندارد.
* اگر خاتمی به هر دلیلی نیامد، اجزاب اصلاح‌طلب به سمت اجماع بروند. اجماع هم چند ساز و کار برایش پیشنهاد شده است مِن جمله بحث پارلمان اصلاحات، بحث طرح مناسک و تشکیل اتاق فکر اصلاح‌طلبان. پیشنهاد ما این بود که خاتمی از این طرح‌ها به یک طرح برسد و ما بتوانیم چارچوب و مسیری را برای اجماع طی کنیم و امیدوار هستیم که اصلاح‌طلبان بتوانند به اجماع برسند. طبیعتاً برای اجماع باید از نامزدهای موجودی که اعلام آمادگی کردند یا گروه اجماع کنند روی آن که به توافق می‌رسند یک نفر انتخاب شود. طبیعتاً اینجا ممکن است چندین نامزد وجود داشته باشد که اعلام کرده باشند.
* من فکر می‌کنم در فضایی که به پیش می‌رویم، بین گزینه اول یعنی خاتمی یا گزینه دوم‌مان، بالای 95درصد این اتفاق می‌افتد. یعنی یا به اجماع می‌رسند یا اینکه خاتمی بیاید.
* آقای روحانی طبیعتاً در چارچوب اصلاح‌طلبان نمی‌آید. در حوزه میانه است. به نوعی میان اصلاح‌طلب و اصولگرا شاید مورد توجه باشد. اما در مجموع اصلاح‌طلبی ما افرادی را داریم که حزب خاصی دنبالشان است مثل آقای کمالی یا کواکبیان. برخی هم هستند که مستقل‌اند مثل جهانگیری.
* قبلاً نام آقای محقق داماد را در فهرست بعضی از شخصیت‌های اصلاح طلب دیده بودیم که بر روی وی نظر داشتند. بعد من مصاحبه‌ای دیدم که رسما گفته بود قصد نامردی ندارم. من گفتم در آن چارچوب‌های قانونی او معیارهای یک رجل سیاسی مذهبی مدیر و مدبر را دارد. مثل دوستان دیگری که در این چارچوب هستند. ولی مطمئناً جزء اولویت‌های جریان اصلاح طلبی نیست. فعلا تا تکلیف خاتمی روشن نشود نه محقق داماد، روحانی، کمالی، نجفی هیچکدام مطرح نیستند.
* حضور همزمان خاتمی و هاشمی را بعید می‌دانم. من احساسم این است که بین آقای خاتمی و آقای هاشمی نهایتاً یک نفر امکان حضورش در صحنه وجود دارد. امکان اینکه هر دو گزینه بیایند را من بعید می‌دانم.
* بر اساس شناختی که از فضا، موقعیت و رفتارهای ایشان دارم. احساس من این است که تلاش وی بر این است که در انتخابات اثر گذار و بازی‌ساز باشد تا حتماً بتواند در فضای انتخاباتی موثر باشد، اما اینکه بخواهد به خودش ختم شده و خودش وارد صحنه شود، احساس من این است که بیشتر تمایل تیم دولت و احمدی‌نژاد است. چون احمدی‌نژاد هم در 84 و هم 88 فضا را دو قطبی کردند و در این فضای دو قطبی به نظر می‌رسد که احساس می‌کند که برنده شده است. بدشان نمی‌آید که این فضای دو قطبی را در سال 92 هم تکرار کند. احساسشان این است که در این فضای دو قطبی برنده خواهند بود. این دو قطبی با حضور هاشمی برایشان محقق می‌شود.
او در گفت و گویی مفصل با تسنیم حضور همزمان خاتمی و هاشمی را بعید می‌داند و می گوید: به نظر من هاشمی کاندیدا نمی‌شود!
حق‌شناس معتقد است که تا زمان انتخابات ممکن است چندین نفر دیگر از اصلاح‌طلبان نیز اعلام کاندیداتوری کنند ولی در انتها اصلاح‌طلبان یا بر روی خاتمی و یا شخص دیگر به اجماع می‌رسند.
حق شناس در قسمتی دیگر از گفت و گوی خود به رابطه پدر و پسری!، رهبر معظم انقلاب با سیاسیون کشور اشاره می کند. بحثی که چندی قبل از سوی محمود احمدی نژاد نیز مطرح و با انتقادات متعدد بزرگان مواجه شده بود.
او در این خصوص می گوید: از پدر خانواده انتظار است که احساس سوء برداشت‌ها را که بخاطر فاصله‌های طبیعی است و حتی میان دو برادر ممکن است ایجاد شود، می‌تواند حل کند. مثلاً پدر خانواده ناهاری را فراهم کرده و برادران را دور هم جمع می‌کند. همان دور هم جمع شدن خود به خود خیلی از مباحث را رفع می‌کند.
- در ادامه بخش هایی از صحبت های حق شناس را به انتخاب مشرق می خوانید؛
* اصولاً اصلاح‌طلبی نگاهش مبتنی بر این است که وضعی که در آن قرار دارد و با وضعی که از نظر او مطلوب است، دارای یک فاصله است. تلاشش بر این است که با اصلاحی که انجام می‌دهد و با حرکتی که می‌کند، برای تغییر وضع موجود به سمت رسیدن به وضع مطلوب حرکت کند. حرکت اصلاح‌طلبانه در این چارچوب دنبال می‌شود.
* اصلاح طلبان اگر زمینه را هم بعضاً مناسب ندانند، باید برای بستر زمینه و ایجاد زمینه تلاش کنند و اینکه برای حضور اصلاح طلبان بخواهند کارت دعوت بفرستند و یا فرش قرمز پهن کنند، خیلی هم با واقعیت هماهنگ نیست.
* فضای فعلی انتخابات در کشور ما در حال حاضر فضای مطلوبی نیست. در وضع موجود با اتفاقاتی که می‌افتد فضا را رقابتی نمی‌دانیم؛ به نظر می‌رسد که ما دچار یک مشکل هستیم. در این بخش که من این مشکل را ناشی از فرایند و اتفاقاتی می‌دانم که در سال88 اتفاق افتاد و قبل از 88 آغاز شد و شکل گرفت. اوج آن در مناظره‌های انتخاباتی88 بود و بعد از آن اتفاقات و حوادثی که بعد از انتخابات رخ داد؛ متأسفانه فضای امنیتی در کشور شکل گرفت و این فضای امنیتی همچنان تداوم دارد و انتظار می‌رود برای اینکه بتوانیم وارد فضای مناسب سیاسی در سال92 شویم، هرچه سریع‌تر باید از این فضای امنیتی فاصله گرفته و به فضایی مطلوب در آن مقطع برسیم.
* واقعیت موجود کشور سه قطبی است. ما در هر سه فضا شاخصه‌های آثار انتخابات 88 را می‌بینم که وجود دارد و اثر گذار است.
* دیدیم که این جریان سبز در انتخابات مجلس سال قبل؛ وقتی خاتمی وارد شد و رأی داد، او را مورد تاخت و تاز قرار دادند و بعنوان عدول از اصول مد نظر آن‌ها به او نقد و هجمه وارد کردند. ممکن است آن‌ها این نقد را به من وارد کنند. از این طرف ممکن است بخش رادیکالی که وجود دارد بگوید مگر می‌شود تکلیف‌تان درمورد انتخابات88 و بحث تقلب، فتنه کروبی و موسوی و هزینه‌هایی که برای نظام ایجاد شده، روشن نکردید و بگویید آن را فراموش کنید؟ من می‌گویم از هر منظری ممکن است به این سخن نقد وارد شود هم توسط اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و هم مسئولین که از موضع حاکمیتی به ماجرا نگاه می‌کنند. به نظر من باید سریع‌تر از آن ماجرا گذر کنیم. هزینه‌های زیادی در این بخش داده‌ایم.
* اگر بخواهم از موضع اصلاح‌طلبان بگویم در سازوکاری که ما تعریف کرده بودیم، فعلاً که نامزد حداکثری جبهه، آقای خاتمی است. با ایشان هم طرح مسأله شده است و منتظریم پاسخش را در این چارچوب بدهد که به هرحال آمادگی حضور در انتخابات را دارد یا ندارد، و اگر دارد چگونه است و اگر ندارد چگونه است. این باید این روشن بشود.
* به نظر می‌رسد با پیگیری‌هایی که شده است؛ خاتمی قبل از عید پاسخ نمی‌دهد. ما باید صبر کنیم پاسخ‌اش را بعد از نوروز و تعطیلات نوروزی دریافت کنیم. امیدوار هستیم که زودتر پاسخ را بدهد و پاسخ مثبت بدهد. تلاش‌مان این است که او را راضی کنیم. چون پاسخ ضمنی‌ای که گرفتیم، خیلی تمایل زیادی از خاتمی به حضور دیده نمی‌شود.
* اگر بتوانیم آن بستر را فراهم کنیم، آن وقت می‌توانیم به خانمی نه حتی بعنوان سرمایه اصلاح‌طلبان، بلکه بعنوان یک سرمایه ملی نگاه کنیم. یعنی به هرحال نگاهمان این است که شخصیتی مثل خاتمی یک سرمایه ملی است و در دنیا قابل عرضه است و می‌تواند در فضایی که در حال پیش رفتن از این پیچ و بحران هستیم، یک شخصیت ملی مثل او می‌تواند نه تنها به جریان اصلاح‌طلبی بلکه به کل کشور و مجموعه نظام کمک کند تا شاید بتواند ما را به آن نقطه آرامشی که انتظار داریم، رهنمون کند.
* دیدار اخیر اصلاح‌طلبان با رهبری را من یک گام مثبت می‌دانم. هرچند این دیدار دیر رخ داد. این اتفاقات می‌تواند در سطوح بالاتر تکرار شود. من احساسم این است که این گفت‌وگوها دیر بوده است. بخشی از این تاخیر به دوستان اصلاح‌طلب مربوط است و یک بخشی هم شاید انتظار این بود که دفتر رهبری این دوستان را دعوت و این نشست‌ها را فراهم می‌کردند.
* از پدر خانواده انتظار است که احساس سوء برداشت‌ها را که بخاطر فاصله‌های طبیعی است و حتی میان دو برادر ممکن است ایجاد شود، می‌تواند حل کند. مثلاً پدر خانواده ناهاری را فراهم کرده و برادران را دور هم جمع می‌کند. همان دور هم جمع شدن خود به خود خیلی از مباحث را رفع می‌کند.
* من معقتد هستم اگر فضا فراهم شود و خاتمی اگر وارد انتخابات رقابتی، شفاف و قانونمند وارد شود، در مرحله اول انتخابات قطعاً پیروز می‌شود. بعنوان یک کارشناس در این بخش این نظر من است. حالا ممکن کسی بگوید اینطور نیست.
* هیچ وقت اصلاح‌طلبان بحث تحریم را مطرح نکردند. اصلاح‌طلبی که آقای خاتمی نماد آن است و چارچوب دارد، تاکنون بحثی از تحریم انتخابات را مطرح نکرده است. حضور نداشتن و نامزد ندادن یک بحث است و تحریم کردن بحث دیگری است. تحریم در آن نگاه اصلاح‌طلبی وجود ندارد. می‌تواند بگوید من نامزد ندارم. می‌تواند حتی خود در جایی مشارکت نکند، اما اینکه بخواهد دیگری را دعوت به عدم مشارکت کند، اصلاً با مرام و مشی اصلاح‌طلبی هم‌خوانی ندارد.
* اگر خاتمی به هر دلیلی نیامد، اجزاب اصلاح‌طلب به سمت اجماع بروند. اجماع هم چند ساز و کار برایش پیشنهاد شده است مِن جمله بحث پارلمان اصلاحات، بحث طرح مناسک و تشکیل اتاق فکر اصلاح‌طلبان. پیشنهاد ما این بود که خاتمی از این طرح‌ها به یک طرح برسد و ما بتوانیم چارچوب و مسیری را برای اجماع طی کنیم و امیدوار هستیم که اصلاح‌طلبان بتوانند به اجماع برسند. طبیعتاً برای اجماع باید از نامزدهای موجودی که اعلام آمادگی کردند یا گروه اجماع کنند روی آن که به توافق می‌رسند یک نفر انتخاب شود. طبیعتاً اینجا ممکن است چندین نامزد وجود داشته باشد که اعلام کرده باشند.
* من فکر می‌کنم در فضایی که به پیش می‌رویم، بین گزینه اول یعنی خاتمی یا گزینه دوم‌مان، بالای 95درصد این اتفاق می‌افتد. یعنی یا به اجماع می‌رسند یا اینکه خاتمی بیاید.
* آقای روحانی طبیعتاً در چارچوب اصلاح‌طلبان نمی‌آید. در حوزه میانه است. به نوعی میان اصلاح‌طلب و اصولگرا شاید مورد توجه باشد. اما در مجموع اصلاح‌طلبی ما افرادی را داریم که حزب خاصی دنبالشان است مثل آقای کمالی یا کواکبیان. برخی هم هستند که مستقل‌اند مثل جهانگیری.
* قبلاً نام آقای محقق داماد را در فهرست بعضی از شخصیت‌های اصلاح طلب دیده بودیم که بر روی وی نظر داشتند. بعد من مصاحبه‌ای دیدم که رسما گفته بود قصد نامردی ندارم. من گفتم در آن چارچوب‌های قانونی او معیارهای یک رجل سیاسی مذهبی مدیر و مدبر را دارد. مثل دوستان دیگری که در این چارچوب هستند. ولی مطمئناً جزء اولویت‌های جریان اصلاح طلبی نیست. فعلا تا تکلیف خاتمی روشن نشود نه محقق داماد، روحانی، کمالی، نجفی هیچکدام مطرح نیستند.
* حضور همزمان خاتمی و هاشمی را بعید می‌دانم. من احساسم این است که بین آقای خاتمی و آقای هاشمی نهایتاً یک نفر امکان حضورش در صحنه وجود دارد. امکان اینکه هر دو گزینه بیایند را من بعید می‌دانم.
* بر اساس شناختی که از فضا، موقعیت و رفتارهای ایشان دارم. احساس من این است که تلاش وی بر این است که در انتخابات اثر گذار و بازی‌ساز باشد تا حتماً بتواند در فضای انتخاباتی موثر باشد، اما اینکه بخواهد به خودش ختم شده و خودش وارد صحنه شود، احساس من این است که بیشتر تمایل تیم دولت و احمدی‌نژاد است. چون احمدی‌نژاد هم در 84 و هم 88 فضا را دو قطبی کردند و در این فضای دو قطبی به نظر می‌رسد که احساس می‌کند که برنده شده است. بدشان نمی‌آید که این فضای دو قطبی را در سال 92 هم تکرار کند. احساسشان این است که در این فضای دو قطبی برنده خواهند بود. این دو قطبی با حضور هاشمی برایشان محقق می‌شود.
