به گزارش مشرق به نقل از ایرنا، بسیاری از متخصصان بر این باور هستند که عدم مصرف روزانه مایعات بخصوص آب خالص، اجتناب از مصرف شیر و فرآورده های لبنی و همچنین تجمع ادرار در مثانه از عواملی به شمار می رود که سبب بروز سنگ کلیه می شود.

سنگ کلیه بیماریی است که باعث درد در پهلوی سمت چپ یا راست بدن می‌شود، سنگ دستگاه ادراری یکی از ناراحت کننده‌ترین بیماری‌ها است.

اغلب بیماران مبتلا به سنگ های کلیه معمولا در سال های اولیه بلوغ مراجعه می کنند و حداکثر شیوع سنی آن در حدود 28 سالگی است البته در 55 سالگی نیز سنگ کلیه دیگری شیوع می یابد که تقریبا مختص به سنگ های عفونی در خانم ها است.

به طور کلی سنگ های کلیه در مردان چهار برابر زنان است ولی اگر تنها سنگ های عفونی را در نظر داشته باشیم نسبت مرد به زن دو به سه است.

انواع مختلف سنگ ادراری وجود دارد ولی اغلب سنگ ها از جنس کربنات کلسیم هستند. سایر انواع سنگ کلیه شامل استروایت یا عفونی، اگزالاتی، سیستئینی و اسیداوریک هستند. سنگ‌ها در لگنچه، میزنای، مثانه و در پیشابراه دیده می‌شود.

رژیم غنی از کلسیم - سدیم - پروتئین، همچنین عدم تحرک افراد مبتلا به هیپر کلسیوی نوع دو (نوعی از سنگ کلیه)، سابقه ابتلا به عفونت ادراری و بیماری‌های متابولیک، نقرس و عدم تحرک در ابتلا به سنگ نقش دارند.

این گزارش می افزاید، محققان دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن به تازگی دریافتند که ژن عامل اصلی بروز سنگ کلیه است.

سنگ کلیه یکی از شایعتربن بیماری های کلیه است که مبتلایان به آن بر این باورند که درد ناشی از آن بدترین درد شناخته شده است.

مهمترین دلیل بروز سنگ کلیه تجمع بیش از اندازه و طولانی مدت ادرار است چراکه مواد معدنی موجود در ادارار مانند کلسیم پس از تمرکز طولانی مدت به بلورهای متراکم تبدیل می شوند.

یکی دیگر از مهمترین عوامل بروز سنگ کلیه عدم نوشیدن آب کافی و مصرف بیش از اندازه نمک طعام است.

اما یکی از عواملی که به تازگی شناخته شده است و خطر ابتلا به سنگ کلیه را تا 65 درصد افزایش می دهد وجود یک ژن به نام ˈclaudin-14ˈ است.

تحقیقات اخیر نشان می دهد که چگونه تغییر فعالیت ژن میزان توسعه سنگ کلیه را افزایش می دهد.

زمانی که این ژن تحریک نشده است و در حالت غیر فعال قرار دارد کلیه فرآیند تصفیه کردن ˈفیلترینگ ˈ را به راحتی انجام می دهد.

مواد معدنی موجود در خون مانند کلسیم و منیزیم از کلیه ها عبور می کند و دوباره توسط خون جذب می شوند.

زمانی که افراد رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد نمک و کلسیم مصرف کنند و میزان آب نوشیدنی آنها کافی نباشد مولکول های RNA که از خانواده DNA هستند ژن ˈclaudin-14 ˈرا آزاد می گذارند و این ژن فعال می شوند.

همانطور که گفته شد در صورت غیر فعال بودن این ژن کلیه قادر به تصفیه املاح است. ژن فعال شده از ورود مجدد کلسیم به خون جلوگیری می کند.

حال فرض کنید که کلسیم راهی برای بازگشت به خون نداشته باشد! در این صورت کاملا واضح است که کلسیم وارد ادرار می شود و به تولید سنگ کلیه یا سنگ مثانه منجر می شود.

این موضوع زمانی جدی تر می شود که سنگ بزرگتر به سنگ های کوچکتر شکسته شود و در مجاری ادراری گیر افتد.

در این حالت میزان درد به اندازه ای است که اغلب بیمار از هوش می رود. ممکن است دفع کامل سنگ روزها به طول انجامد و همچنان بیمار را رنج دهد.

ˈرضا آمری‌نیاˈ مشاور تغذیه و رژیم درمانی می گوید: مصرف موز و کیوی در پیشگیری و درمان بیماری سنگ کلیه موثر است.

وی می افزاید: مصرف میوه‌جات تازه، سیب زمینی، تربچه، حبوبات، برنج قهوه‌ای، جو، ذرت، کنجد، زیره، گشنیز، رازیانه، آب هویج، هندوانه، خیار و گیلاس برای پیشگیری و درمان این بیماری نقش موثری دارد.

مشاور تغذیه و رژیم درمانی همچنین با اشاره به‌عوامل موثر در بروز بیماری سنگ کلیه ، می افزاید: عفونت‌ها، داروها و ژنتیک از عواملی‌ است که در بروز بیماری سنگ کلیه در فرد موثر است.

به گفته آمری‌نیا، آزمایشات انجام‌شده بر روی سنگ کلیه مشخص می‌کند سنگ از چه نوعی بوده و چه مواد غذایی در ترکیبات آن وجود دارد و عمده‌ترین سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم و اگزالات است و اختلالات غده پاراتیروئید یا مصرف بیش از حد پروتئین سبب افزایش ترشح کلسیم در ادرار شده و احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.

این مشاور تغذیه و رژیم درمانی می افزاید: بر این اساس توصیه می‌شود که از مصرف بیش از ‪ ۲۰۰‬تا ‪ ۲۵۰‬گرم پروتئین همچون گوشت قرمز، ماهی و مرغ در روز خودداری شود.

ˈ اگزالات ، ماده‌ای است که مقدار آن در پروتئین‌ها و مواد غذایی همچون اسفناج ، ریواس، چغندر، شکلات، چای، سبوس، آجیل، بادام و توت فرهنگی بیشتر است.ˈ

آمری‌نیا اضافه می کند: نمک طعام، مواد شور و قهوه سبب ترشح کلسیم در ادرار شده و میزان ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد و به همین دلیل در رژیم‌های غذایی مصرف کلسیم را نباید محدود کرد چرا که باعث افزایش تولید سنگ‌های کلیه می‌شود.

وی همچنین درباره تاثیر کلیسم در شکل‌گیری سنگ کلیه می گوید: کلسیم در روده با اگزالات ترکیب شده و سبب جلوگیری از جذب اگزالات در خون شده و در نتیجه میزان آن را در ادرار کاهش داده و امکان ابتلا به سنگ کلیه را نیز کاهش می‌دهد.

این کارشناس تغذیه توصیه می کند: مصرف یک لیوان آب جوشیده در هر ساعت سبب رقیق شدن املاح در ادرار و دفع سریع‌تر و راحت‌تر سنگ در مبتلایان به این بیماری می‌شود.

آمری‌نیا می گوید: مصرف منیزیم ویتامین ‪،B۶‬داروهای گیاهی همچون گزنه خاردار،چای جاوا(نوعی نعنا که در کشور هندوستان روییده و به صورت دم کرده مصرف می‌شود) و گیاه خلا (شل‌کننده مجاری ادراری)در درمان این بیماری موثر است.

ˈعباس بصیریˈ رئیس مرکز سنگ کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: باکتری اوکسالو که در روده افراد وجود دارد در درمان سنگ کلیه چندان کارساز نیست و نمی تواند در این زمینه کارایی داشته باشد.

وی می افزاید: حدود 15 سالی است که ˈاوکسالوباکترˈ برای درمان سنگ کلیه شناخته شده است اما این باکتری در درمان سنگ کلیه همه افراد موثر نبوده است.

وی اضافه می کند: اوکسالوباکتر در بدن اغلب افراد بالغ دیده می شود و می تواند ماده تشکیل دهنده سنگ را در مسیر روده هدف قرار دهد.

بصیری ادامه می دهد: اوکسالوباکتر میکروبی که در روده بسیاری از افراد موجود است سبب می شود تا کلسیم اکسالت ادرار افراد کاهش یابد چراکه بسیاری از سنگ های کلیه از ماده ای به نام کلسیم اکسالت تشکیل می شوند.

بصیری ادامه می دهد: این باکتری چندان در درمان سنگ کلیه اثربخش نبوده چرا که این باکتری در روده بسیاری از افراد وجود دارد اما کلیه بسیاری از افراد همچنان سنگ سازی می کند.

رئیس مرکز سنگ کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح می کند: البته تاثیر این باکتری در درمان سنگ کلیه افرادی که جراحی روده داشته یا روده خود را کوتاه کرده اند، دیده شده است اما در افرادی که جراحی روده نداشته اند، تاثیر مثبتی نداشته است.

بصیری می گوید: نمی توان به باکتری اوکسالو به عنوان روش درمانی روزمره حساب کرد چرا که اثربخش نیست.

وی اضافه می کند: سنگ کلیه، سنگی کوچک و سخت است که از مواد زائد ادرار ساخته می شود،اندازه این سنگ ها معمولا از یک دانه شن تا یک مروارید متفاوت است. این سنگ ها می توانند سطحی صیقلی یا زمخت داشته باشند و معمولا زرد یا قهوه ای رنگ هستند.

بصیری ادامه می دهد: با تشکیل سنگ در کلیه، این سنگ می تواند از طریق سایر بخش های سیستم ادراری فرد حرکت کند و باعث کندی جریان ادرار، عفونت، درد شدید و از کارافتادگی کلیه شود.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های کلیوی و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین به مبتلایان به سنگ کلیه توصیه می کند از خوردن چای پر رنگ اجتناب کنند اما مصرف چای کم رنگ ضرری برای آن ها ندارد.

بصیری می افزاید: چای پررنگ که دارای اگزالات زیاد است منجر به ایجاد رسوب در کلیه می شود.

وی ادامه می دهد: اگزالات، اسیدهای ارگانیک هستند که به‌ طور طبیعی در گیاهان، حیوانات و انسان وجود دارد و بدن انسان می تواند برخی از ترکیبات شیمیایی مانند ویتامین سی را تبدیل به اگزالات کند. اگزالات می‌تواند با چسبیدن به کلسیم، سبب تشکیل رسوبات و کریستال‌های سوزنی شکل شود.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری های کلیوی و مجاری ادراری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید: مبتلایان به سنگ کلیه باید تا حد امکان از خوردن قند و نوشابه پرهیز کنند چرا که مصرف موادقندی و بیکربنات برای این دسته از بیماران مضر است.

بصیری اضافه می کند: مصرف آب برای جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه ثابت شده است اما آن چه بیشتر از این در جلوگیری از این بیماری مهم است دفعات ادرار در این دسته از بیماران است یعنی اگر بیمار مبتلا به سنگ کلیه در طول روز چندین بار آب مصرف کند اما تخلیه نکند، املاح در کلیه فرد رسوب کرده و سنگ کلیه ایجاد می شود.

بصیری با بیان اینکه مصرف آب سرد یا گرم تاثیری در ایجاد سنگ کلیه در افراد ندارد، می گوید: افراد مبتلا به سنگ کلیه باید مصرف نمک را بسیار محدود کنند.

وی ادامه می دهد: همچنین این دسته از بیماران باید در مصرف مواد پروتئینی، حیوانی و تخم مرغ زیاده روی نکنند.

رئیس مرکز تحقیقات کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید ایران در زمینه شیوع سنگ سازی کلیه بالاترین آمار بین المللی را دارا است به گونه ای که آمار ایران در این زمینه بالاتر از کشورهای منطقه است.

وی می افزاید: تحقیقاتی در زمینه بروز سنگ کلیه در ایران انجام شده که براساس این تحقیقات مشخص شد که سالانه 135 نفر از هر یکصد هزار نفر در لیست بروز سنگ کلیه قرار می گیرند.

وی می افزاید: بروز سنگ کلیه در مورد افرادی است که سابقه سنگ سازی نداشته اما به تدریج علایم سنگ سازی کلیه در آن ها دیده می شود.

رئیس مرکز تحقیقات کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می گوید: از دلایل این امر منطقه جغرافیایی ایران، گرمای هوا، آمادگی ژنتیکی و الگوی تغذیه ای ایرانیان است.

بصیری اضافه می کند: براساس بررسی ها، میزان نمک در ادرار ایرانیان بالاتر از استاندارد است که این نشاندهنده این است که ایرانیان از مایعات کمتری استفاده می کنند.

وی درباره تاثیر نوع آب آشامیدنی که ایرانیان استفاده می کنند در ایجاد سنگ کلیه، می گوید: ممکن است آب آشامیدنی در این زمینه تاثیر گذار باشد اما این مساله هنوز به اثبات نرسیده است.

بصیری می گوید: 90 درصد آبهای موجود در ایران سنگین و فوق سنگین و فقط چهار درصد آب های موجود در کشور سبک است.

رئیس مرکز تحقیقات کلیه و مجاری ادرار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه می دهد: میزان شیوع سنگ کلیه به صورت سالانه در ایران بین پنج تا 10 درصد است و این آمار در مردان بیشتر از زنان است.

بصیری اضافه می کند: براساس تحقیق دیگری که در بیماران مبتلا به سنگ کلیه انجام گرفت مشخص شد که سن ابتلا به سنگ کلیه در افرادی که سابقه فامیلی داشته و تعداد بیشتری از افراد خانواده آن ها به این بیماری مبتلا شده اند، کاهش می یابد و به همان نسبت هر چه تعدادکمتری از افراد خانواده به این بیماری دچار شده اند، سن ابتلا افزایش یافته است.