به گزارش مشرق، تغییر ناگهانی استاندارد سوخت توسط دولت طالبان، صدها تانکر حامل سوخت دیزل از ایران و عراق را در مرز افغانستان زمین‌گیر کرده است مشکلی که به نظر می‌رسد راهکار موقت آن رایزنی برای ترخیص محموله فعلی و ره حل بلندمدت آن سرمایه گذاری در تولید کم سولفور در پالایشگاه‌ها را دنبال کرد تا بازار افغاستان حفظ شود.

به تازگی خبر رسید که رانندگان تانکرهای حامل سوخت دیزل روزها و بلکه ماه‌هاست در مرز میلک شهرستان زابل ایران با افغانستان معطل مانده‌اند، نه راه پیش دارند و نه راه پس، علت به گفته طالبان کیفیت پایین سوخت ایرانی؛ این ادعای طالبان در حالیست که سخنی از تغییر شبانه استانداردهای خود نمی‌گویند و قبول نمی‌کنند که بی خبر و یک شبه استانداردهای مربوط به کیفیت سوخت وارداتی را تغییر داده‌اند و به تجار ایرانی و افغانستانی هم اطلاعی نداده‌اند.

در اقدامی ناگهانی و بدون اطلاع قبلی، وزارت مالیه دولت طالبان استاندارد پذیرش سولفور گازوئیل و سایر فرآورده‌های نفتی وارداتی را به‌طور چشمگیر کاهش داد. این تغییر یک‌شبه باعث شد گازوئیلی که پیش‌تر با محتوای سولفور بالاتر در افغانستان پذیرفته می‌شد، ناگهان از ورود به خاک این کشور منع شود.

رانندگان تانکرهای ایرانی می‌گویند که در پی این تصمیم، صدها تانکر حامل دیزل و دیگر مواد نفتی که در مسیر افغانستان بودند، در گمرک نیمروز، همجوار مرز میلک در شهرستان زابل، متوقف شده‌اند. این توقف اکنون وارد ماه چهارم شده و کامیون‌ها نه اجازه تخلیه بار دارند و نه امکان بازگشت به ایران.

به گفته رانندگان، طالبان علت این رد محموله‌ها را «بی‌کیفیت بودن» و «عدم تطابق با استانداردهای داخلی» عنوان کرده است.

پیگیری‌ها نشان داد که وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نقشی و مسئولیتی در این زمینه ندارند بلکه محموله‌ها مربوط به تجار بخش خصوصی است که صادرات آنها نیز تا چندی پیش با همین استانداردها انجام می‌شده است.

موضوع از طریق اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی پیگیری شد که سخنگوی این اتحادیه ضمن تایید مشکل، در خصوص چند و، چون آن نیز توضیح داد.

تغییر استاندارد سوخت و تصمیم طالبان، صدها تانکر گازوئیل ایرانی را در مرز افغانستان معطل کرده است

سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس)، توقف گسترده تانکرهای حامل گازوئیل ایرانی در مرز افغانستان را تایید کرد و دلیل آن را تغییر استانداردهای سوخت واردات و محدودیت‌های تازه طالبان دانست.

حسینی توضیح داد که عمده این محصولات متوقف شده، گازوئیل یا هیدروکربن سنگین است؛ در گذشته افغانستان تا ۷ هزار پی پی‌ام (PPM) سولفور در محموله را می‌پذیرفت، اما اکنون یکباره عدد آن را به ۲ هزار PPM کاهش داده و اجرایی کرده است؛ این موضوع سبب شده تا محموله‌هایی که میزان سولفور آنها ۵، ۶ و ۷ هزار بوده، بلاتکلیف بمانند و وارد افغانستان نشوند.

وی در عین حال تاکید کرد که بخشی از این محموله‌ها مربوط به شرکت‌های عراقی است که از مرز ایران عبور کرده، اما طرف افغان حاضر به صدور مجوز ورود برای آنها نیست.

سخنگوی اوپکس تاکید کرد: این اتفاق تنها مربوط به مرز میلک نیست بلکه مرز دوغارون نیز اتفاق مشابهی رخ داده و بیش از سه هزار تانکر از چهار ماه پیش در این مرز متوقف شده‌اند.

این فعال صادرات نفت و مشتقات نفتی بر این نکته تاکید کرد که سوخت‌های ارسالی که در مرزها متوقف شده‌اند، سوخت بی کیفیت نیست بلکه طالبان یک شبه استاندارد خود را تغییر داده بدون آنکه به کشورهای مبداء و صادرکنندگان اطلاع داده باشد.

وی افزود: در کنار این تغییر استاندارد، وزارت مالیه طالبان در سه ماه گذشته بیش از ۴۲۴ تانکر مواد نفتی، اغلب دیزل را از بندر نیمروز به‌دلیل بی‌کیفیت بودن و انطباق نداشتن با استانداردهای داخلی، رد کرده و به ایران بازگردانده است.

ممکن است محموله‌ها در فصل زمستان مجوز ورود بگیرند

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس) با یادآوری اینکه تولید گازوئیل با استاندارد ۲ هزار پی‌پی‌ام سولفور به آسانی امکان پذیر نیست، زیرا تولیدات داخلی اغلب بالای پنج هزار پی‌پی‌ام سولفور هستند، گفت: بنابراین تنها زمانی که افغانستان با کمبود شدید سوخت مواجه شود به‌ویژه در فصل سرد، ممکن است مجوز ورود این محموله‌ها را صادر کند.

حسینی همچنین کاهش صادرات گازوئیل و بنزین از روسیه به‌دلیل حملات پهپادی اوکراین را عامل دیگر فشار بر بازار افغانستان دانست و گفت: این کمبود، افغانستان را با بحران سوخت مواجه می‌کند و زمینه‌ای برای تغییر تصمیم طالبان فراهم می‌سازد.

طبق گفته وی تجار به طور معمول از راه‌های خود برای حل مشکلات استفاده می‌کنند، اما بعضی وقت‌ها قیمت‌ها آن‌قدر بالا می‌رود که حتی توقف ۲ تا سه‌ماهه خودروهای حامل سوخت برایشان از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر می‌شود.

سخت گیری طالبان منحصر به گازوئیل نیست

عضو هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی اضافه کرد: سخت‌گیری‌های استانداردی جدید در حوزه سوخت، فقط منحصر به گازوئیل نیست و حتی بنزین ایرانی را نیز دچار مشکل کرده است.

حسینی با اشاره به نمونه‌ای در تولید بنزین در پالایشگاه شازند اراک افزود: پیش‌تر با استفاده از نفتای وارداتی یا داخلی، بنزین با اکتان ۸۲ و حتی۹۲ تولید می‌شد، اما به دلیل آروماتیک بالا، سطح بنزن را یکباره به زیر ۲ رساندند. این موضوع باعث شده پالایشگاه شازند به سختی قادر به تولید بنزین با بنزن زیر ۲ باشد و در عمل به بهانه استانداردهای جدید، ورود فرآورده‌های ما محدود شود.

احتمال رقابت تجار افغان و ممانعت از ورود محموله از ایران و عراق

سخنگوی اوپکس راهکار مقابله با این محدودیت‌ها را مجموعه‌ای از اقدامات همزمان دانست و اظهارداشت: مذاکره با مقامات افغانستان برای کاهش سخت‌گیری‌ها، استفاده از ظرفیت دیپلماسی، فعال‌سازی بخش خصوصی در بازار افغانستان و بررسی رقابت‌های داخلی این کشور، به‌ویژه نقش واردکنندگان ترکمنستانی و روسی که با هزینه و لابی مسیرهای ورود را مدیریت می‌کنند.

حسینی اعلام کرد: در کنار رایزنی‌ها، باید مینی‌فاینری‌های ما (پالایشگاه‌های کوچک) هم تلاش کنند کیفیت تولیدات خود را بهتر کنند. نمی‌توان به یک کشور فشار آورد که کالای غیر استاندارد بگیرد فقط، چون ما قادر به تولید استاندارد نیستیم. مجموعه این کارها را باید انجام داد تا این اتفاقات نیفتد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه بار همواره در راه و در شرایط جابجایی است، لازم است دولت افغانستان حداقل ۲ ماه پیش از هر تغییر استاندارد یا محدودیت، اطلاع‌رسانی کند تا هم ایران و هم عراق فرصت لازم را برای تطبیق استانداردها داشته باشند.

حسینی تاکید کرد: به نظر می‌رسد در این شرایط، برای حفظ بازار افغانستان، باید همزمان توافق موقت برای ترخیص فعلی و سرمایه‌گذاری در تولید دیزل کم سولفور را در پالایشگاه‌ها دنبال کرد و از سوی دیگر متوجه بود که برای جلوگیری از تکرار این چالش، دیپلماسی مستقیم با کابل، انعطاف قیمتی برای ترخیص محموله‌ها، استفاده از مسیرهای جایگزین صادرات و فشار رسانه‌ای نیز می‌تواند کارساز باشد.