به گزارش مشرق، هفتم اکتبر ۲۰۲۳، هنگامی‌که نیروهای مقاومت فلسطینی از نوار غزه به خاک سرزمین‌های اشغالی یورش بردند، بیشتر رسانه‌های غربی این حمله را یک «اقدام کور و غیرمحاسبه‌شده» توصیف کردند اما دو سال بعد، نشانه‌ها از چیزی متفاوت حکایت دارد.

طوفان الاقصی نه فقط یک عملیات نظامی، بلکه نقطه عطفی در معماری نظم جهانی بود که آمریکا و اسرائیل سال‌ها برای آن طراحی کرده بودند.

بررسی‌ها از گفت‌وگو با کارشناسان و تحلیل داده‌های اقتصادی و ژئوپلیتیک منطقه نشان می‌دهد عملیات هفتم اکتبر عملاً پروژه «کریدور هند-خاورمیانه-اروپا» (IMEC) را متوقف کرد؛ مسیری که قرار بود هند را از طریق امارات، عربستان، اردن و اسرائیل به اروپا متصل کند و در رقابت مستقیم با طرح «یک کمربند، یک جاده» چین قرار داشت.

طرحی برای مهار چین و ایران

کریدور IMEC در ظاهر یک مسیر تجاری بود، اما در واقع هدفی فراتر داشت؛ پیوند دادن حوزه ایندوپاسیفیک به آتلانتیک و شکل دادن به یک محور جدید اقتصادی به رهبری آمریکا و اسرائیل.

در این طرح، هند نقش موتور اقتصادی را بازی می‌کرد، عربستان و امارات به‌عنوان گره‌های مالی و لجستیکی عمل می‌کردند، و اسرائیل نقطه اتصال حیاتی به دریای مدیترانه بود.

به تعبیر یکی از دیپلمات‌های سابق آمریکایی «آی‌مک همان چیزی بود که واشنگتن در دهه ۱۹۵۰ از طریق دکترین آیزنهاور به دنبالش بود: مهار نفوذ ایران، روسیه و چین، اما این بار با ابزار تجارت و زیرساخت».

اما این نظم تازه، یک مانع بنیادین داشت: غزه.

در امتداد مسیر کریدور، نوار غزه در حاشیه دریای مدیترانه قرار دارد و بر اساس گزارش‌های انرژی‌ بین‌المللی، در دل خود منابع گازی با ارزشی بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار دارد.

برای تل‌آویو، تصرف کامل این منطقه نه فقط مسئله امنیت، بلکه پیش‌شرط ورود به عصر جدید انرژی بود.

«هفتم اکتبر» روزی که همه‌چیز فرو ریخت

وقتی نیروهای مقاومت به رهبری یحیی سنوار، عملیات طوفان الاقصی را آغاز کردند، در واشنگتن و تل‌آویو تصور بر این بود که با یک واکنش سریع، ظرف چند روز اوضاع عادی خواهد شد. اما آنچه رخ داد، درست برعکس بود.

سرمایه‌گذاران بین‌المللی از بازارهای اسرائیل خارج شدند، صنعت گردشگری فروپاشید و پروژه‌های ترانزیتی متوقف شدند.

براساس داده‌های رسمی، ورود گردشگران خارجی به اسرائیل در پایان سال ۲۰۲۴ بیش از ۹۲ درصد کاهش یافت. صنایع فناوری و مالی نیز از شوک امنیتی در امان نماندند.

از سوی دیگر، کریدور آی‌مک به کما رفت.

کشورهایی مانند عربستان و امارات که قرار بود از مسیر عبور کالاهای هندی به اروپا سود ببرند، با فشار افکار عمومی و فضای جنگی، عملاً از پیگیری طرح کنار کشیدند.

حتی هند، با وجود روابط نزدیک با تل‌آویو، ترجیح داد در این مقطع سکوت کند و از هرگونه اعلام رسمی حمایت از طرح خودداری نماید.

نظم کهنه در برابر نظم نو

کریدور آی‌مک، بخشی از برنامه کلان‌تری بود به نام PGI (شراکت برای سرمایه‌گذاری جهانی) که دولت بایدن برای مقابله با چین طراحی کرده بود. این پروژه، در عمل تلاش داشت مسیرهای تجاری شرقی را از چنگ طرح چینی «یک کمربند، یک جاده» درآورد.

اما عملیات طوفان الاقصی با یک ضربه، این نظم را از هم گسست. چنان‌که یک تحلیل‌گر هندی در گفت‌وگو با نیویورک تایمز اشاره می‌کند: «با آغاز جنگ، پروژه‌ای که قرار بود نماد اتحاد هند، آمریکا و اسرائیل باشد، به نماد شکست زنجیره جهانی غرب تبدیل شد».

همزمان، چین با احتیاط اما هوشمندانه، از این فروپاشی به نفع خود استفاده کرد. پکن بلافاصله گفت‌وگوهای اقتصادی با عربستان و ایران را گسترش داد و پروژه‌های ریلی در آسیای مرکزی را سرعت بخشید؛ درست در زمانی که مسیر غربی درگیر بحران بود.

از کریدور به بحران

با طولانی شدن جنگ، رژیم صهیونیستی نه تنها نتوانست امنیت کریدور را بازگرداند، بلکه وارد بحران اقتصادی بی‌سابقه‌ای شد.

کسری بودجه این رژیم در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ بیش از ۷.۵ درصد تولید ناخالص داخلی اعلام شد؛ رقمی که از زمان جنگ ۱۹۷۳ سابقه نداشت.

صنعت های‌تک، که ستون اقتصاد اسرائیل محسوب می‌شود، نزدیک به ۴۰ درصد کاهش سرمایه‌گذاری خارجی را تجربه کرد.

هند، آمریکا و رؤیای از دست‌رفته

برای واشنگتن و دهلی‌نو، پروژه آی‌مک فقط یک مسیر حمل‌ونقل نبود؛ ابزار بازتعریف قدرت جهانی بود.

در سال ۲۰۲۳، در اجلاس گروه ۲۰، جو بایدن با لبخند کنار نارندرا مودی، محمد بن سلمان و نتانیاهو ایستاده بود تا آغاز «دوران جدید اتصال جهانی» را اعلام کند. اما تنها چند هفته بعد، جهان با تصاویری از آتش، دود و ویرانی در جنوب اسرائیل روبه‌رو شد.

اکنون، نه از آن لبخندها خبری هست و نه از امیدهای ترانزیتی. هند درگیر انتخابات داخلی است، عربستان روابط خود را با ایران احیا کرده، و آمریکا بیش از هر زمان دیگری درگیر جنگ‌های هم‌زمان در اروپا و خاورمیانه است.

آیا شهید سنوار اشتباه کرد یا آینده را دید؟

یحیی سنوار، رهبر حماس در غزه از منظر راهبردی یک بازی جهانی را به هم زد. عملیات او به نوعی جنگ پیش‌دستانه علیه نظم در حال شکل‌گیری غربی بود؛ نظمی که قرار بود هند را به اروپا، و اسرائیل را به مرکز ژئوپلیتیک جهان بدل کند.

در واقع، هفتم اکتبر تنها مرزهای سرزمین اشغالی را درنوردید، بلکه خطوط کریدور قدرت جهانی را نیز درهم شکست.

برای بسیاری از ناظران، این حمله یک اشتباه نظامی نبود، بلکه حرکتی ژئواستراتژیک بود که بازی را تغییر داد.

یک تحلیل‌گر خاورمیانه در لندن در گفت‌وگو با نیویورک تایمز می‌گوید: «سنوار در بلندمدت نظم جهانی غرب را به چالش کشیده است. این همان چیزی است که واشنگتن نمی‌خواهد بپذیرد».

عملیات طوفان الاقصی، یک نقطه تغییر تاریخی در معادلات جهانی بود.این حمله، نه تنها اسرائیل را در باتلاق جنگ فرو برد، بلکه پروژه‌ای را متوقف کرد که قرار بود مسیر آینده جهان را تعیین کند.

شاید پاسخ به این پرسش که «آیا طراحی سنوار درست بود یا غلط؟» را تاریخ بدهد؛

اما تا همین امروز، واقعیت روشن است: نقشه آمریکا برای نظم جدید جهانی، با یک طوفان از غزه آغاز شد و در همان‌جا فرو ریخت.