به گزارش مشرق، کانال تلگرامی مطالعات ترکیه و قفقاز در مطلبی با عنوان پیامدهای شناسایی «نسل‌کشی ارامنه» توسط نتانیاهو: باکو در میانه دو متحد نوشت:

در چرخشی دیپلماتیک که بازتاب‌دهنده‌ی تنش‌های فزاینده در خاورمیانه است، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای اولین بار وقایع ۱۹۱۵ را به عنوان «نسل‌کشی ارامنه» به رسمیت شناخت. این اظهارنظر که در بحبوحه‌ی روابط تیره و تار با آنکارا بر سر جنگ غزه بیان شد، دهه‌ها سیاست محتاطانه‌ی اسرائیل را که به منظور جلوگیری از خشم ترکیه و حفظ روابط استراتژیک با آذربایجان اتخاذ شده بود، پایان داد. پیامدهای این اقدام فراتر از روابط دوجانبه‌ی اسرائیل و ترکیه بوده و به طور خاص، قفقاز جنوبی و موقعیت پیچیده‌ی آذربایجان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اظهارات نتانیاهو در یک مصاحبه پادکست آمریکایی، یک تحول چشمگیر در سیاست خارجی اسرائیل محسوب می‌شود. در حالی که دولت‌های پیشین اسرائیل همواره از به رسمیت شناختن این واقعه به دلیل اهمیت شراکت امنیتی و اقتصادی با آنکارا خودداری می‌کردند، این موضع‌گیری جدید در فضایی از بحران دیپلماتیک شدید میان دو کشور صورت گرفته است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، با متهم کردن اسرائیل به ارتکاب «نسل‌کشی» در غزه و تشبیه نتانیاهو به هیتلر، لحن تندی علیه اسرائیل در پیش گرفته بود. در مقابل، اسرائیل نیز با استفاده از پرونده وقایع ۱۹۱۵ به این حملات پاسخ داد.

واکنش ترکیه سریع و خشمگینانه بود. وزارت امور خارجه ترکیه این اقدام را «تلاشی برای بهره‌برداری از تراژدی‌های گذشته برای اهداف سیاسی» و سرپوش گذاشتن بر جنایات اسرائیل در غزه دانست و آن را قاطعانه رد کرد. زینب گیزم اوزپینار، کارشناس سیاست خارجی، معتقد است که آنکارا این اقدام را گامی نمادین برای افزایش تنش‌ها می‌داند که می‌تواند به ایجاد فضای داخلی خصمانه‌تر علیه اسرائیل در ترکیه منجر شود و هرگونه چشم‌انداز عادی‌سازی روابط را در آینده از بین ببرد. به نظر او، ترکیه این اقدام را «سیاسی‌سازی عمدی یک مسئله تاریخی» تلقی می‌کند که گفتمان ضداسرائیلی را در داخل کشور تعمیق می‌بخشد.

مهم‌ترین پیامد این تحول، تأثیر آن بر توازن قوای قفقاز جنوبی و به ویژه بر آذربایجان است. آذربایجان، متحد نزدیک ترکیه با پیوندهای عمیق فرهنگی و قومی، همواره در رد توصیف وقایع ۱۹۱۵ به عنوان نسل‌کشی، موضعی هماهنگ با آنکارا داشته است. از سوی دیگر، این کشور یک شریک استراتژیک کلیدی برای اسرائیل، به خصوص در حوزه‌های امنیتی و انرژی، محسوب می‌شود. این دوگانگی، باکو را در موقعیتی بسیار حساس و پیچیده قرار داده است.

سال‌ها سیاست محتاطانه‌ی اسرائیل در قبال این پرونده، تا حد زیادی به دلیل حفظ روابط استراتژیک با باکو بود. حساسیت این موضوع با توجه به مناقشه‌ی دیرینه‌ی آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ کوهستانی دوچندان می‌شود. به رسمیت شناختن «نسل‌کشی ارامنه» توسط اسرائیل می‌تواند به عنوان تلاشی برای تحکیم پیوندهای نمادین با ارمنستان تلقی شود؛ تحولی که آنکارا و باکو آن را بر توازن قوای منطقه تأثیرگذار می‌دانند، به ویژه با توجه به پرونده حساس «کریدور زنگزور» و تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط میان ترکیه و ارمنستان.

محمد یوجا، استاد دانشگاه بورسا، معتقد است که این اقدام نارضایتی آشکاری را در باکو برانگیخته است. با این حال، دولت آذربایجان تلاش کرده با رویکردی محتاطانه این تنش را مهار کند. موضع رسمی باکو این است که تا زمانی که مصوبه‌ی الزام‌آوری از سوی کنست (پارلمان اسرائیل) صادر نشود، تغییر رسمی در سیاست اسرائیل مشاهده نکرده و این پرونده را بزرگ نخواهد کرد. این رویکرد نشان می‌دهد که آذربایجان در حال دنبال کردن یک معادله‌ی دقیق است: هماهنگی کامل با ترکیه در مواضع اعلامی و در عین حال، ادامه‌ی شراکت عملی با اسرائیل برای حفظ دستاوردهای استراتژیک بلندمدت خود در برابر چالش‌های منطقه‌ای، به ویژه ایران.

با این حال، این توازن شکننده است. اگر اسرائیل به سیاست‌های تهاجمی خود ادامه دهد، ممکن است باکو مجبور به بازنگری در روابطش با تل‌آویو شود. این بازنگری لزوماً به معنای قطع کامل روابط نخواهد بود، بلکه می‌تواند از طریق اقدامات محدود و حساب‌شده‌ای مانند ارزیابی مجدد قراردادهای تسلیحاتی یا بازبینی توافقات انرژی صورت گیرد.قدام نتانیاهو که محصول شرایط داخلی اسرائیل و تنش با ترکیه است، متحدان منطقه‌ای این رژیم را در موقعیتی دشوار قرار داده و پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک قفقاز را بیش از پیش نمایان ساخته است.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.