به گزارش مشرق، محسن مهدیان، فعال رسانه با انتشار مطلبی در کانال تلگرامی خود نوشت:

پرسشی در شبکه‌های اجتماعی توجهم را جلب کرد: چرا ماجرای قتل الهه حسین‌نژاد بیش از زهرا میرزایی بازتاب یافت، با اینکه هر دو زن و هر دو قربانی سرقت بودند. برخی دلیل را تفاوت در حجاب دانسته‌اند، برخی ورود رسانه‌های معاند را عامل می‌دانند؛ اما ماجرا ریشه‌ای‌تر است.

چه بسا ورود این لاشخورهای سیاسی ریشه در همین روانشناسی ادراکی داشته باشد.

در رسانه، مفهومی به نام ژورنالیسم غوطه‌وری وجود دارد که توضیح می‌دهد چگونه مخاطب دچار غرقگی (فلو) در خبر می‌شود. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که مخاطب چنان درگیر یک روایت می‌شود که مرز واقعیت و بازنمایی برایش کمرنگ می‌شود. چند عامل کلیدی در ایجاد این غوطه‌وری نقش دارند:

۱. درگیری شدید عاطفی: در ماجرای الهه، روایت چندروزه‌ ناپدیدشدن، تعلیق و رمزگشایی تدریجی، هیجان و عاطفه مخاطب را درگیر کرد. در حالی‌که روایت زهرا یک‌باره و خطی بود.

۲. تجربه اول‌شخص: قتل الهه در فضای عمومی و توسط راننده‌ای ناشناس رخ داد؛ مخاطب راحت‌تر خود را جای او می‌گذاشت. در مقابل، قتل زهرا در محیط خصوصی و توسط یک آشنا (پسرخاله) رخ داد و به اندازه کافی احساس ناامنی عمومی ایجاد نکرد.

۳.خرده روایت‌ ها و بازتولید جمعی: پرونده الهه، به‌دلیل قابل تجسم بودن، امکان روایت‌های شخصی و بازنشر فراوان را فراهم کرد؛ الگوریتم‌ها آن را بیشتر پخش کردند. اما روایت زهرا چنین ظرفیتی نداشت.

۴. ابرروایت ها یا طرح‌واره‌های ذهنی: ترس از "ماشین ناشناس" عمومی‌تر و پررنگ‌تر از ترس از "آشنای خانوادگی" است. در نتیجه، روایت الهه به یک خطر اجتماعی بدل شد، نه صرفاً یک تراژدی فردی.

اما نکته اصلی اینجاست: آیا واقعاً این دو مرگ متفاوت بودند؟ نه. هر دو فاجعه‌بار بودند. اما شبکه‌های اجتماعی اغلب ما را در وضعیت "فلو" یا غرقگی قرار می‌دهند؛ جایی که واکنش‌ ما از روی آگاهی نیست، بلکه از روی غریزه و موج رسانه‌ای است.

همین حالت باعث می‌شود از یک خبر متأثر شویم و از دیگری عبور کنیم؛ یا به شهادت روزانه ده‌ها زن و کودک در غزه بی‌تفاوت شویم. این بی حسی خبری نتیجه‌ی همین غوطه‌وری بی‌خودآگاه است.

برای اینکه احساس و رفتار ما اسیر موج‌های شبکه‌ای نشود، باید یاد بگیریم خودآگاه در رسانه‌ها حضور داشته باشیم. تمرین کنیم. مهم است.

*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.