مرد قدرتمند سايه‌ها در مصر کيست؟
نزديک شدن به انتخابات رياست‌جمهوري مصر و افزايش فضاي پليسي در اين کشور، نقش مرد سايه‌ها را در عرصه‌هاي سياسي و امنيتي در ام‌القراي استبداد جهان عرب افزايش داده است بگونه اي که از وي با عنوان فرعون بعدي مصر ياد مي شود.
به گزارش گروه بين الملل مشرق، سازمان امنيت و اطلاعات، در هر کشوري بي‌شک يکي از مهم‌ترين نهادهاي رسمي به شمار مي‌آيد که البته اين اهميت، بسته به نوع حکومت در کشورها از درجات متفاوتي برخوردار است؛ به عنوان مثال، در کشورهاي دموکراتيک که حقوق اساسي انسان‌ها بصورت عملي و نه با ادعا، در آنها رعايت مي‌شود اين سازمان‌ها از قدرت کمتري برخوردار هستند اما در کشورهايي که مردم از دولت ناراضي هستند و کشورهاي سلطنتي و استبدادي، سازمان‌هاي امنيتي يکي از مهم‌ترين ارکان دولت را تشکيل مي‌دهند.
مصر يکي از کشورهايي است که با اينکه نام جعلي "جمهوري" بر آن نهاده شده است، در عمل بصورت سلطنتي اداره مي‌شود، بيش از 29 سال است که "حسني مبارک" بر کرسي قدرت در اين کشور تکيه زده و هرگز انتخاباتي آزاد و با حضور تمام احزاب سياسي در آن برگزار نمي‌شود تا حزبي بتواند وي را از قدرت به زير بکشد.
در اين ميان و با افزايش نارضايتي مردمي از جريان حاکم در مصر، نقش سازمان اطلاعات اين کشور و رئيس مقتدر آن که از سال 1991 ميلادي، رياست آن را در اختيار دارد، تقويت شده است، اين موضوع تا جايي پيش رفته که بسياري از تحليلگران از "عمر سليمان" به عنوان يکي از گزينه‌هاي جانشيني مبارک نام مي‌برند.
عمر سليمان کيست؟
عمر سليمان، 75 ساله در سال 1935 در استان "قنا" متولد شد، طبق زندگينامه اي که در وبلاگ وي منتشر شده است، در سال 1954 به ارتش پيوست و مدتي بعد با هيئتي به مسکو رفت تا علوم نظامي را در اين کشور فراگيرد. وي مدرک کارشناسي ارشد علوم نظامي را دريافت کرده و همچنين از دانشگاه قاهره نيز مدرک کارشناسي ارشد خود را در رشته علوم سياسي دريافت کرد.
سليمان پيش از رسيدن به رياست دستگاه اطلاعات مصر در سال 1991 ميلادي، رئيس بخش برنامه‌ريزي اتاق عمليات نيروهاي مسلح و مدير دستگاه اطلاعات نظامي مصر بوده است. وي در جنگ‌هاي مختلفي نظير جنگ يمن، جنگ‌هاي سال 1967 و 1973 ميلادي با رژيم صهيونيستي شرکت داشته است اما آغاز اوج‌گيري وي در عرصه‌هاي سياسي مربوط به سال 1995 ميلادي است. وي در جريان سفر مبارک به اتيوپي به او پيشنهاد داد که خودروي مرسدس ضد گلوله و ضد انفجار خود را به همراه خود ببرد. در جريان همين سفر بود که کاروان مبارک، هدف حمله قرار گرفت اما به خاطر وجود خودروي مبارک، وي از اين حادثه جان سالم به در برد و سليمان به عنوان "ناجي مبارک" به فرد مورد اعتماد وي تبديل شد.
سليمان در سال 2000 ميلادي در مراسم تشييع جنازه "حافظ اسد"، رئيس‌جمهور فقيد سوريه براي نخستين‌بار در انظار عمومي ظاهر شد و از همان زمان، نقش وي در بسياري از مناقشات خاورميانه پررنگ شد. بعد از آن بود که سلسله سفرهاي خارجي وي به غزه و رام‌الله و قدس و تل‌آويو، به عنوان نماينده مصر با انعکاس رسانه‌هاي خبري مواجه شد.
وي از سال 2006 ميلادي و پس از اسارت "گلعاد شاليت" نظامي صهيونيست دربند حماس، سعي کرد تا ميانجي گري ميان طرف فلسطيني و صهيونيست براي تبادل اسرا را بر عهده بگيرد که البته در اين امر ناکام بود و نتوانست کاري از پيش ببرد.
شايد بتوان گفت عمر سليمان، تنها سياستمدار در جهان – به جز مقامات سازمان ملل – است که اين قابليت را دارد که همزمان با هر مقامي از هر کشوري ملاقات و مذاکره کند. براي وي، نخست وزير رژيم صهيونيستي، دبيرکل حماس، رئيس جمهور عربستان، رئيس جمهور آمريکا، رئيس جمهور سوريه، فعالان اسلامگرا، شيعه، سني، مسيحي و ... هيچ تفاوتي ندارد و اين توانايي را دارد که به عنوان رابط يا ميانجي، نقش مذاکره کننده ارشد بسياري از پرونده هاي مهم و حساس را بازي کند.
نقش سليمان در دستگاه تصميم‌سازي مصر
رئيس سازمان اطلاعات مصر نقش مهمي در تعيين سياست‌گذاري هاي مصر دارد؛ البته اين نقش در سياست داخلي مصر محدود نمي‌شود و سياست خارجي را نيز در بر مي‌گيرد. هرگاه خبري مبني بر سفر سليمان به يکي از کشورهاي همسايه منتشر مي‌شود به اين معناست که مبارک، پيامي ويژه براي اين کشور دارد.
نگاهي به سفرهاي اخير مرد قدرتمند مصر، نقش وي در عرصه سياست خارجي مصر را نشان مي‌دهد، او در چند ماه اخير به سودان سفر کرد تا در مورد يکي از مهم‌ترين وقايع قاره سياه يعني برگزاري رفراندوم براي جدايي جنوب مسيحي اين کشور با رهبران خارطوم گفت‌وگو کند. وي براي رايزني با مقامات عربستان در مورد مذاکرات آشتي به رياض سفر کرد. براي مذاکرات صلح به فلسطين سفر کرد و با هدف بررسي شهرک‌سازي‌ها و پرونده هسته‌اي ايران به اسرائيل رفت.
گفته مي‌شود يکي از دلايل عدم شکل‌گيري روابط تهران و قاهره، عدم تمايل عمر سليمان به برقراري روابط است؛ کسي که مستقيماً بودجه‌هاي هنگفتي را از واشنگتن دريافت مي‌کند و به همين دليل وي به يکي از جدي‌ترين مخالفان ايجاد سفارتخانه ايران در مصر تبديل شده است.
عمر سليمان چه در ميان رده‌هاي حزبي و چه در ميان جامعه روشنفکري مصر، به‌عنوان مرد شماره2 اين کشور مطرح است و برخي او را قدرتمندترين استاد جاسوسي در خاورميانه مي‌دانند.
او همچنيني يکي از افراد مورد اعتماد صهيونيست‌ها در اجراي سياست‌هاي اين رژيم در منطقه است، "بنيامين بن اليعازر" وزيرجنگ سابق و وزير صنايع کنوني اسرائيل مي‌گويد: «ما مي‌توانيم روي او [سليمان] حساب کنيم. او به وعده‌هاي خود عمل مي‌کند.»
سليمان ارتباطات بسيار نزديکي را با دستگاه‌هاي جاسوسي انگليس "MI6" دارد، وي همچنين ارتباطات تنگاتنگي با سازمان جاسوسي آمريکا دارد و کمک‌هاي مالي فراواني از اين کشور دريافت مي‌کند.
روزنامه انگليسي ديلي تلگراف سليمان را يکي از مهم‌ترين دشمنان مکتبي خواند که آن را افراط‌گرايي اسلامي نام نهاده و افرادي مانند سيد قطب و جنبش اخوان‌المسلمين را در آن تقسيم بندي قرار داده است، اين روزنامه مي افزايد که سليمان بيشتر عمر خود را براي مبارزه با اين مکتب گذرانده است.
ارتباطات سليمان با دستگاه‌هاي جاسوسي آمريکا نيز به اندازه‌اي است که حسني مبارک بعد از حوادث 11سپتامبر در سفري به آمريکا فاش کرد که سليمان هشت روز پيش از اين اتفاق به سيا در مورد حمله بي‌سابقه به اين کشور در آينده هشدار داده بود؛ حال با توجه به وجود برخي ادله در زمينه دست داشتن دستگاه‌هاي جاسوسي آمريکا و رژيم صهيونيستي در اين عمليات، مي‌توان سليمان را يکي از سه ضلع ائتلاف محکم آمريکايي - صهيونيستي و مصري دانست.
مجله آمريکايي "فارين پاليسي" نيز بتازگي در گزارشي، قدرتمندترين شخصيت‌هاي اطلاعاتي منطقه خاورميانه را انتخاب کرده و عمر سليمان را در رأس اين فهرست قرار داده که البته نشان دهنده کم اطلاعي نويسنده اين گزارش، از جايگاه دستگاه اطلاعاتي جمهوري اسلامي ايران در سطح منطقه است.
اين گزارش، قدرت نفوذ و تأثيرگذاري در منطقه، مهارت و ارتباط وي با ديگران و همچنين رسيدن به اوج قدرت در مصر در طي 10 سال را از ويژگي‌هايي برشمرده است که از آنها به عنوان دلايل خود براي اين انتخاب نام برده است.
سليمان و سوداي رياست‌جمهوري مصر
اين روزها در رسانه‌هاي مختف نام عمر سليمان، مرد قدرتمند دستگاه امنيتي مصر، به عنوان يکي از نامزدهاي احتمالي انتخابات رياست‌جمهوري اين کشور شنيده مي‌شود؛ برخي تحليلگران اعتقاد دارند که عمر مي‌تواند رؤياي جمال مبارک را براي جانشيني پدر به باد دهد. با اينکه مبارک رسماً کانديداتوري خود را براي انتخابات مصر اعلام کرده، اما مبارک بيمار است و تا سپتامبر سال 2011 که انتخابات رياست‌جمهوري برگزار خواهد شد، عرصه سياسي مصر مي‌تواند صحنه تحولاتي جديد باشد. بر همين اساس، جمال جوان و سليمان کارکشته اميدوارند که اقبال رياست‌جمهوري يکي از بزرگ‌ترين کشورهاي عربي ب سوي آنها برگردد و به‌همين دليل است که تحرکات آنها آغاز شده است.
البته عمر سليمان براي رياست‌جمهوري خود در مصر با يک مشکل اساسي مواجه است. طبق اصلاحات انجام شده در سال 2005 کانديداي رياست‌جمهوري مصر بايد حداقل بمدت يک‌سال عضو يک حزب باشد و اين حزب هم حداقل بايد پنج سال سابقه کار داشته باشد و حداقل پنج درصد از کرسي‌هاي پارلمان را نيز در اختيار داشته باشد. کانديداي مورد نظر بايد از حمايت 250نماينده برخوردار باشد. سليمان اما به‌عنوان يک فرد نظامي نمي‌تواند عضو و رهبر يک حزب باشد. تنها راهي که براي وي باقي مي‌ماند انتخاب وي به عنوان معاون رئيس‌جمهور است، همان راهي که پيش از او انور السادات و حسني مبارک طي کردند که البته مبارک تاکنون از اين اقدام خودداري کرده و از ترس سوء قصدهاي احتمالي، معاون خود را انتخاب نکرده است.
