به گزارش مشرق، توسعه دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم به یکی از پیشران‌های فضای اقتصادی کشور تبدیل‌ و بسیاری از اقداماتی که تا پیش از این نزدیک به محال تصور می‌شد، در حال حاضر به یک مسئله در دسترس بدل شده است.

اگر یک بازگشت چند دقیقه‌ای به آخرین روزهای دولت روحانی انجام دهیم و مرور سریعی بر وقایع اتفاق افتاده داشته باشیم، متوجه عمق رابطه نه چندان مثبت اقتصادی ایران با کشورهای همسایه به خصوص در حوزه برق خواهیم شد.

* انفعال دولت روحانی در تعامل اقتصادی با کشورهای همسایه

با وجود موقعیت راهبردی کشور به لحاظ جغرافیایی سیاسی در پازل انرژی دنیا و همچنین ظرفیت قابل توجه شبکه برق کشور در دولت گذشته هیچ اقدام کنش و برنامه‌ای در حوزه دیپلماسی برق مشاهده نمی‌شد،  بیش از سه سال در ابتدای دولت یازدهم، نقشه جامع انرژی کشور وجود نداشت و عملا کشور در فضای بلاتکلیفی به سر می‌برد.

در این فضا کشورهای همسایه در سایه انفعال ایران پروژه‌های گسترده‌ای را به پیش می‌بردند؛ برای مثال، قرار داد صادرات هزار مگاوات برق از مقصد اردن به کشور عراق، قراردادهای تامین برق مصر و عربستان به همراه آلمان و آمریکا به منظور تامین برق همسایه غربی ایران و خطوط انتقال برق کاساهزار که برق قرقیزستان و تاجیکستان را به افغانستان و پاکستان منتقل می‌کند، از جمله توسعه روابط بود که در خلا حضور ایران توسط کشورهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به پیش می‌رفت.

در چنین فضای ترسیم شده‌ای با روی کار آمدن دولت سیزدهم، بازی در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای تغییر کرد و ایران از همان ابتدای انگیزه خود از گشایش اقتصادی با کشورهای همسایه را به وضوح طرح کرد.

* تغییر ریل سیاست‌گذاری دولت در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای

در همین راستا، سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، صراحتاً اعلام کرد که دولت سیزدهم دستور کار تازه‌ای در زمینه سیاست خارجی کشور دنبال خواهد کرد. تغییرات در سیاست خارجی دولت مردمی خیلی زود به بار نشست و به عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در هفته‌های ابتدای دولت جدید انجامید.

از آن زمان به بعد، رئیس جمهور با هدف پیشبرد اهداف سیاست خارجی دولت خود سفرهای خارجی بسیاری را انجام داد. روسیه، ترکمنستان، تاجیکستان، عمان، و قطر از جمله کشورهایی بودند که رئیسی در راستای سیاست خارجی جدید اتخاذ شده برای سفر انتخاب کرد.

دولت مردمی همچنان به دیپلماسی منطقه‌ای خود ادامه می‌دهد و در یکی از آخرین دیدارها، رئیس جمهور روز گذشته میزبان جیحون بایراموف وزیر خارجه آذربایجان بود. بایراموف در سفر خود به تهران با حسین امیر عبداللهیان همتای ایرانی خود نیز دیدار کرد. این سفر همزمان با تلاش‌های دیپلماتیک در جهت ارتقای روابط تهران و باکو صورت گرفت.

*سفر وزیر نیرو به آذربایجان‌ گام جدید در روابط اقتصادی دو کشور

پس از این سفر علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو به منظور گفت‌وگو در موضوع انرژی روز 14 تیر ماه سال 1400 به آذربایجان سفر کرد. بر اساس اعلام مشاور امور بین الملل وزیر نیرو، مسئله اتصال شبکه برق ایران و روسیه از مسیر آذربایجان، تکمیل نیروگاه‌های برقابی سد خدا آفرین و قیزقلعه‌سی و همکاری در زمینه بهره‌برداری از منابع آبی مشترک رود ارس از جمله مهمترین محورهای گفت‌وگوی محرابیان در سفر به آذربایجان است.

یکی از مهمترین دستور کارهای سفر وزیر نیرو به آذربایجان پیگیری احداث کریدور ترانزیت برق موسوم به AIR است که برق ایران و روسیه را از طریق کشور آذربایجان به هم متصل می‌کند.

* اتصال شبکه برق ایران و روسیه پیگیری می‌شود

بر اساس اطلاعات رسیده از سوی شرکت توانیر نسبت به آخرین جزئیات احداث کریدور ترانزیت برق AIR، این پروژه در دو بخش مطالعات و طراحی به همراه اجرا طبقه‌بندی می‌شود.

بر اساس این اطلاعات، مطابق توافق صورت گرفته بین سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان، قرارداد فاز صفر و فاز یک این پروژه شامل مطالعات و طراحی با شرکت ایرانی موننکو مپنا بسته شد و فعالیت‌ها آغاز شده و در حال انجام است.

قرارداد مطالعات در سه بخش فنی شامل بررسی مسائل حفاظتی، ظرفیت انتقال و پست‌ها، بخش اقتصادی با هدف مطالعه تراز انرژی کشورها و بخش محیط زیست ناظر به تایید سازگاری این پروژه با محیط پیرامونی در دستور کار قرار گرفته و فعالیت شرکت ایرانی با توجه به همکاری طرفین در شرف اتمام است.

*مزایای تبدیل شدن ایران به قطب برق منطقه

اتصال برقی دو اَبَر شبکه برق منطقه یعنی ایران و روسیه علاوه بر حفظ پایداری شبکه برق دو کشور می‌تواند بازار گسترده‌ای را در اختیار طرفیت قرار دهد و بدین ترتیب صادرات و واردات برق با شرایط ویژه‌ای ادامه پیدا کند.

علاوه بر این، اتصال شبکه برق ایران به کشورهای شمالی گام بلندی در جهت شکوفایی ظرفیت تبدیل شدن ایران به قطب برق منطقه خواهد بود. موضوعی که عمده کارشناسان حوزه انرژی به آن اذعان کرده‌اند.

در همین راستا، محمد پورحمید کارشناس حوزه انرژی گفت:‌ توسعه روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه منوط به تعاملات با روسیه محدود نشده و در حوزه برق تعاملات گسترده‌ای با کشورهایی نظیر ترکمنستان، عراق، پاکستان و سایر کشورهای همسایه انجام شده است.‌

این کارشناس انرژی تاکید کرد: پایداری شبکه برق کشور مهمترین مزیت اتصال شبکه برق ایران به کشورهای همسایه است و در کنار آن حرکت به سوی تبدیل ایران به قطب برق منطقه دور از ذهن نیست.

 به نظر می‌رسد، سیاست تمرکز بر دیپلماسی منطقه‌ای در دولت سیزدهم به ثمر نشسته و آثار مثبت این سیاست‌ها باید به مرور توسط اعضای هیئت دولت پیگیری و اعلام عمومی شود.