به گزارش مشرق، استان مأرب در شرق صنعا، پایتخت یمن قرار دارد به دلیل مزایای متعدد اقتصادی و ژئوپولتیک جایگاه بسیار مهمی در جنگ هفت ساله یمن پیدا کرده است. تسلط کامل بر این استان باعث تبدیل شدن انصارالله به بازیگر اصلی در شمال و هژمون سیاسی برتر در کل یمن خواهد شد، از این رو در ماه‌های اخیر شاهد تلاش گسترده انصارالله برای فتح این شهر بوده‌ایم. نیروهای ارتش و کمیته‌های مردمی، فقط در ماه گذشته موفق شده‌اند در چهار عملیات «البأس الشدید»، «فجر الانتصار» و مرحله اول و دوم «ربیع النصر» مساحتی در حدود ۱۰.۰۰۰ کیلومتر مربع از استان‌های البیضاء، شبوه و مارب را آزاد و مسیرهای ارتباطی مرکز استان مارب به جنوب را به کنترل خود درآورند.

انصارالله توانسته‌ است با پیشروی‌های خود بر ۱۱ مرکز از ۱۲ مرکز شهرستان در استان مارب مسلط شود. سقوط مکرر مناطق استان مارب که بیشتر آن‌ها با همراهی قبایل و بدون درگیری اتفاق افتاده، باعث شده نیروهای هادی و ائتلاف سعودی از نظر روانی، شهر مأرب را سقوط کرده در نظر بگیرند که می‌توان علت آن را در موارد زیر جسنجو کرد.

قطع امید از تلاش بایدن برای صلح

با روی کار آمدن بایدن، امید به صلح در یمن شدت یافت. در همان روزهای آغازین اقدامات خود در مورد یمن را آغاز کرد و پس از دستور محدودیت فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان، لیندرکینگ را به عنوان نماینده ویژه واشنگتن در امور یمن تعیین و نام انصارالله را از لیست گروه‌های تروریستی خارج کرد؛ اما پس از گذشت چندین ماه، هیچ پیشرفت قابل توجهی در پرونده یمن شاهد نیستیم. به نظر می‌رسد عدم فشار بیشتر آمریکا به سعودی از ترس گرایش عربستان به چین و روسیه، عدم فشار بایدن برای مذاکره در مورد مسائل منطقه‌ای با تهران به امید احیای برجام، اثربخش نبودن راهبرد دیپلماتیک واشنگتن به خاطر ضعف گسترده دولت هادی در کنترل اوضاع اقتصادی، سیاسی و مدیریتی و عدم اعتنای انصارالله به فشارهای سیاسی و تحرکات بین‌المللی به همراه پیشبینی عدم ورود مستقیم نظامی آمریکا به جنگ یمن با توجه به سیاست این کشور در خاورمیانه از ادله اصلی بی اثر بودن تلاش‌های دیپلماتیک آمریکایی‌ها بوده است. همین مسئله موجب ناامیدی نیروهای ائتلاف عربی به خصوص قبایل طرفدار سعودی از توانایی ابزارهای آمریکا برای جلوگیری از سقوط مأرب شده است.

کاهش حمایت‌های نظامی و مالی سعودی

دستور محدودیت فروش و حمایت تسلیحاتی آمریکا از عربستان که با فشار رسانه‌های بین‌المللی با روی کار آمدن بایدن تصویب شد، باعث فشار زیادی بر توان نظامی سعودی شده است. به گفته کارشناسان در صورت ادامه روند فعلی به کارگیری تجهیزات در حملات هوایی سعودی، این کشور در کمتر از یک سال دیگر، قادر به استفاده از تسلیحات دقیق نظامی در حملات هوایی خود نبوده و با توجه به غربی بودن نیروی هوایی عربستان، جایگزین کردن تجهیزات شرقی نیز بسیار دشوار خواهد بود. به گفته منابع غربی، از جمله ادله ‌ پیشروی سریع انصارالله در جبهه‌های البیضاء، شبوه و جنوب مارب، کاهش شدید پشتیبانی هوایی عربستان از نیروهای هادی در این جبهات با توجه به همین دلیل بوده است. همچنین، حمایت سعودی از قبایل نیز کاهش یافته به صورتی که نیروهای قبایل برای تأمین تجهیزات مورد نیاز خود به بازار سیاه اسلحه روی آورده‌اند.

از طرف دیگر منابع یمنی خبر می‌دهند که عربستان سعودی از پرداخت حقوق به خانواده کشته شدگان سر باز زده و پرداخت حقوق نیروهای ارتش هادی نیز با مشکل روبرو شده است که موجب شده است شیوخ و رهبران قبایل استان مارب با نظارت بر کاهش حمایت سعودی و پیشروی‌های سریع انصارالله در سردرگمی قرار بگیرند.

گسترش فساد و سرعت ریزش ارزش ریال در دولت هادی

در ماه‌های اخیر، کاهش ارزش ریال در برابر دلار در مناطق تحت کنترل دولت هادی شدت گرفته و ریال یمن، فقط در ماه گذشته، ۱۰ % از ارزش خود را از دست داده که قیمت دلار در بازار عدن را به بیش از ۱۳۰۰ ریال رسانده است. روند نزولی ارزش ریال در دولت هادی در حالی است که ارزش ریال در مناطق تحت کنترل دولت صنعا از ابتدای ۲۰۲۱  ثابت مانده و هر دلار در حدود ۶۰۰ ریال معامله می‌شود.

ریزش ارزش ریال در دولت هادی که به خاطر گسترش فساد، استقراض مکرر دولت هادی از عربستان، چاپ پول بی‌پشتوانه برای جبران کمبود درآمدها، ناکارآمدی و فساد دولتی از جمله علل آن می‌باشد، باعث رشد سریع قیمت کالاهای مصرفی شده است. سازمان ملل در گزارشی از رشد ۴۰ تا ۶۰ درصدی قیمت کالاها و مواد غذایی در مناطق جنوبی یمن خبر داده است.

ثبات سیاسی و اقتصادی در دولت صنعا در کنار وضعیت آشفته دولت هادی از ادله سردرگمی غرب بخصوص آمریکا در حمایت از دولت هادی و تمایل قبایل برای همراهی و همکاری بیشتر با صنعاء است که مورد اذعان مخالفین انصارالله نیز بوده است.

فقدان اهرم فشار برای سازمان‌های بین‌المللی

انتخاب نماینده از طرف کشورها و نهادهای موثر جهان برای حل و فصل مسایل بین‌المللی، از راه‌های برون رفت از چالش‌ها بوده است؛ اما دیدارهای هانس گروندبرگ، نماینده سازمان ملل و تیم لیندرکینگ، نماینده دولت بایدن در امور یمن به اتفاقی عادی با بیانیه‌ها و موضع‌گیری‌های تکراری تبدیل شده است.

با توجه به اینکه رویکرد غربی‌ها در پیشنهادهای صلح همواره جانبداری از سعودی ها بوده است انصارالله نیز برای تحمیل خود به عربستان و آمریکا باید به پیشروی های خود ادامه دهد و ائتلاف عربی و ریاض را به پذیرش واقعیت یمن وادار کند.

عملکرد ضعیف و جانبدارانه سازمان ملل باعث شده تا این نهاد بین‌المللی نتواند اهرم فشار مناسبی برای حل چالش‌های موجود در یمن داشته باشد و به تبع آن از پیشروی‌ها و پیروزی‌های انصارالله، ممانعت کند. همین امر باعث ناامیدی قبایل هم‌پیمان عربستان در مارب از این سازمان شده به طوری که خود را در میدان نبرد تنها می‌بینند.

فقدان احساس پیروزی در مأرب

نیروهای صنعاء تا پیش از دو ماه گذشته، فقط از طرف غرب استان مأرب توانسته ‌بودند خود را به دروازه‌های شهر برسانند و در این منطقه نیز، ارتفاعات در دست نیروهای هادی بود؛ اما در دو ماه گذشته انصارالله از دو جهت جنوب و شمال استان مارب، پیشروی‌های وسیعی داشت و از سمت جنوب تا نزدیکی سد مأرب پیشروی کرده و  در سمت شمال نیز بر ارتفاعات "جبل الأسود" و "جبل الابیض" مسلط شده تا تنها مسیر موجود استان مارب به خارج را که به سمت مرز الودیعه عربستان می‌رود، زیر نظر داشته باشد. نیروها و قبایل استان مأرب با نظاره بر شرایط موجود، این شهر را سقوط کرده دانسته و مبارزه برای ممانعت از سقوط مأرب را بیهوده تلقی می‌کنند؛ از همین رو خبرها از خروج شیوخ قبایل به همراه خانواده و اموال قابل انتقال خود به خارج از مارب حکایت دارند و ائتلاف سعودی نیز اقدام به انتقال تجهیزات سنگین و نیمه‌ سنگین خود از مأرب به سیئون در استان حضرموت کرده است.

پنداشت نهایی

به طور کلی باید گفت، شرایط به صورتی پیش رفته است که نیروهای وفادار به دولت هادی در استان مأرب خود را از تمام جهات تنها می‌بینند و شرایط ادامه جنگ را بسیار دشوار ارزیابی می‌کنند. از لحاظ نظامی، عربستان در شرایط خوبی قرار ندارد و علاوه بر پشتیبانی ضعیف از نیروهای رزمی وفادار به خود، در پرداخت حقوق مزدوران یمنی نیز به تعهدات خود عمل نکرده است. از لحاظ سیاسی و دیپلماتیک نیز، آمریکا از دولت هادی حمایت نمی‌کند و سازمان ملل متحد و کشورهای غربی اهرم فشاری برای متوقف کردن انصارالله در اختیار ندارند. در میدان نبرد، نیروهای انصارالله دست برتر را داشته و توانسته‌اند مارب را در شرایط مشابه به محاصره قرار دهند. تمام شرایط مذکور باعث شده تا شیوخ و رهبران قبایل استان مارب، قبل از سقوط نظامی، از نظر روانی شهر را سقوط کرده ببینند و به دنبال نجات اموال و خانواده خود باشند. به نظر می‌رسد در این شرایط، انصارالله بتواند این استان را همچون مناطق جبل مراد، بیحان، عسیلان و... بدون درگیری و با امتیازدهی اندکی به قبایل فتح کند.