به گزارش مشرق، محمدحسین ادیب در گفت وگو با فارس اظهارداشت: فروش ارز به وسیله بانک مرکزی در بازار داخلی در سال 1387، 88، 89 و 9 ماهه اول 90، به ترتیب 52، 45، 64 و 64 میلیارد دلار بوده است. به عبارت دیگر، ارز فروخته شده در 9 ماهه اول سال 90 معادل ارز فروخته شده در سال 1389 بوده است. واردات کالا در سال 87، 88، 89 و 9ماهه اول سال 90 به ترتیب 55، 54، 64 و 44 میلیارد دلار بوده است.

* اختلاف بی نظیر در تاریخ بانک مرکزی

استاد درس اقتصاد ایران افزود: قسمت عمده واردات در سال 90 با ارز آزاد انجام شد و هرچند آماری در دست نیست ولی اگر 50 درصد واردات با ارز آزاد انجام شده باشد، 42 میلیارد دلار از ارز فروخته شده به وسیله بانک مرکزی با نرخ مرجع منجر به واردات با نرخ ارز مرجع نشده است.

* واردات با نرخ ارز مرجع و فروش با نرخ ارز آزاد

ادیب گفت: بیش از 90 درصد کالای موجود در بازار با نرخ دلار آزاد فروخته می شود اما فقط در 9 ماهه اول سال 90 حدود 64 میلیارد دلار ارز با نرخ مرجع فروخته شده است که منجر به واردات و فروش با نرخ مرجع نشده است. عده ای ارز با نرخ مرجع دریافت کرده آن را به واردات تبدیل کرده و سپس در بازار داخلی به نرخ ارز آزاد فروخته اند.

* اختلاف ارز به نرخ مرجع و بازار آزاد نصیب عده ای بسیار محدود

وی در خصوص درخواست دولت از بانک مرکزی در جهت واریز معادل 53 میلیارد دلار ارز در سال 90 به حساب دولت با نرخ آزاد اظهارداشت: دولت خواستار محاسبه ارز فروخته شده در سال 90 با نرخ بازار آزاد و واریز آن به حساب خود شده است. البته اختلاف ارز به نرخ مرجع و نرخ آزاد فقط نصیب عده بسیار محدودی شده است و حال دولت هم خواستار سهمی از آن است که البته قابل بررسی است.

ادیب اضافه کرد: اختلاف ارز به نرخ مرجع و بازار آزاد در سال 90 به میزان 53 میلیارد دلار نه نصیب مردم شده و نه نصیب دولت و این به مدیریت بانک مرکزی مربوط است.

وی افزود: مسئولان بانک مرکزی تقریباً هر هفته مصاحبه می کنند و در هر مصاحبه دیدگاهی متفاوت از مصاحبه قبلی اظهار می دارند اما پاسخ بانک مرکزی به این سوال چیزی بیش از یک برگه سفید نیست.

* دلایل واخواهی 53 میلیارد دلاری دولت

این اقتصاددان در خصوص این سوال که علت درخواست دولت از بانک مرکزی برای واریز اختلاف 53 میلیارد دلار به نرخ مرجع و آزاد به حساب دولت چیست اظهارداشت: بانک مرکزی براساس بودجه سال 90 موظف بوده است معادل 53 میلیارد دلار از درآمد نفت را به حساب دولت واریز نماید. درخواست کمیته 5 نفره به صراحت و وضوح نشان می دهد که این اختلاف به حساب دولت واریز نشده است شواهد بازار نیز نشان می دهد که بیش از 90 درصد کالاهای وارداتی به نرخ دلار ازاد به مردم فروخته می شود این اختلاف فقط نصیب عده محدودی شده است که سر به صدها میلیارد تومان می زند و تمرکز این سود باد آورده در انحصار تعدادی محدود مهمترین عامل التهاب در بازار است.

* ورود سود 20هزار میلیارد تومانی به معاملات سوداگرایانه

وی گفت: سود ایجاد شده که بیش از 20 هزار میلیارد تومان است وارد معاملات سوداگرایانه شده است. تمرکز عظیمی از ثروت طی 6ماه در حوزه محدودی صورت می گیرد و سپس این تمرکز ثروت برای تکثیر بیشتر به التهابات تورمی دامن می زند در واقع کمتر از 50 نفر با کسب ثروت 20هزار میلیارد تومانی برای افزایش بیشتر آن به ایجاد حبابهای قیمتی اقدام کرده اند.

* نظام پولی ایران نیاز بازآرایی مجدد دارد

وی در خصوص این سوال که آیا این تجربه برای اولین بار است که اتفاق می افتد اظهارداشت: کسب 20هزار میلیارد تومان سود طی 8 ماه و سپس تلاش برای افزایش مجدد آن برای اولین بار در تاریخ ایران است که رخ می دهد سرمایه داری مالی در ایران در حال شکل گیری است. سیستم مالی موازی سیستم بانکی ایجاد شده است. برای اولین بار تجهیز منابع مالی برای ایجاد حباب در بازار در سطحی چنین وسیع در تاریخ ایران بی نظیر بوده است . نظام پولی ایران نیاز بازآرایی مجدد دارد.

ادیب در پاسخ به این سوال که نقش بانک مرکزی در این خصوص چیست؟ اظهارداشت: بانک مرکزی بیشتر نقش یک تماشاچی را ایفا می کند تا داور و یا ضرورتاً طرف دعوا. بانک مرکزی به داشتن یک صندلی در کنار میز بازی قناعت کرده است.

* ناکامی بانک مرکزی در تک نرخی کردن ارز به سبب مقاومت صاحبان منافع

این اقتصاددان در پاسخ به این سوال که تلاشهای بانک مرکزی در سال 90 برای تک نرخی کردن ارز با مسایل مطروحه چطور سازگار است؟ اظهارداشت: نرخی شدن ارز صحیح ترین راهبردی بود که در دهه گذشته در ایران اتفاق افتاد. دفاع از تک نرخی شدن ارز دفاع از اصولی است که قابل مذاکره و مصالحه از منظر اقتصاد کلان نیست. اما چند نرخی بودن ارز در وضعیت موجود تنها منافع عده معدودی را نمایندگی می کند. ناکامی بانک مرکزی در یکسان سازی نرخ ارز در سال 90 به سبب مقاومت افرادی بود که با تک نرخی شدن ارز منافع خود را از دست می دادند. تداوم چند نرخی بودن ارز، وزن کشی قدرت در باسکول اقتصادی ملی بود.

* راهکار: تک نرخی شدن ارز و تغییر ساختار تصمیم سازی در بانک مرکزی

وی در ارتباط راه حل برای حل این مشکل افزود: راهکار تک نرخی شدن ارز و تغییر ساختار تصمیم سازی در بانک مرکزی است. بدون تغییر ساختار تصمیم سازی و نه تصمیم گیری در بانک مرکزی چیز چندانی تغییر نخواهد کرد. تا نوع تفکر حاکم بر بانک مرکزی تغییر نکند، ارز تک نرخی نخواهد شد.