نرخ مشارکت اقتصادی کشور در سال 89 به میزان 38.3 درصد اعلام شده بود که این نرخ در سال گذشته با کاهش به 36.9 درصد کاهش یافت، در صورتی که به عقیده بیشتر کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار کار، هرچقدر که نرخ مشارکت اقتصادی در کشور بالاتر برود می توان انتظار داشت که نرخ بیکاری کاهش خواهد یافت؛ بنابراین از نظر این دسته از کارشناسان کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نمی تواند منجر به کاهش نرخ بیکاری از 13.5 درصد سال 89 به 12.3 در 90 شود و در این بخش تناقضاتی وجود دارد.
نشانههای کاهش مشارکت
گفته می شود کاهش و یا افزایش نرخ مشارکت اقتصادی می تواند نشانه ای از اقبال جامعه و درصد امیدواری آنها نسبت به تلاش در ورود به بازار کار تلقی شود. به عبارتی کاهش نرخ مشارکت اقتصادی به معنای کاهش سطح امیدواری جوانان در ورود به بازار کار است و افزایش آن نیز نشانه پویاتر شدن بازار کار و اشتغال کشور.
همچنین اعلام شده است که سهم اشتغال ناقص در سال گذشته به میزان 9 درصد بوده است که در این بخش مردان و ساکنان شهرهای کشور از زنان و ساکنان روستاها، سهم بیشتری داشته اند.
خدمات مانند سال های اخیر با 48 درصد دارای بیشترین سهم در ایجاد فرصت های شغلی بوده است، پس از آن صنعت با 33.4 درصد و کشاورزی با 18.6 درصد قرار دارد.
به عقیده کارشناسان بازارکار، افزایش سهم خدمات در بازار کار کشور نمی تواند نشانه خوبی از فرصت های شغلی پایدار و تقویت امنیت شغلی باشد و دولت باید تلاش کند تا این معادله را از خدمات به صنعت و کشاورزی برای ماندگاری مشاغل تغییر دهد.
جوانان در بالای جدول بیکاری
وضعیت اشتغال در بین جوانان 15 تا 24 ساله و همچنین 15 تا 29 ساله کشور به عنوان دو گروه اصلی متقاضی شغل در کشور و گروهی که بالاترین درصد متقاضیان کار در این بخش شکل می گیرد، مانند سال های گذشته چندان رضایت بخش نیست و آمارها حاکی از ادامه روند بیکاری بالای 20 درصد در این بخش است.
دولت در دو سال گذشته مدعی ایجاد میلیون ها فرصت شغلی شده است و عنوان شد که در سال 89 به میزان 1 میلیون و 600 هزار فرصت جدید شغلی و در سال جاری نیز به همین میزان در کشور ایجاد شده است. البته در برنامه 90 دولت هدفگذاری 2 میلیون و 500 هزارنفری را اعلام کرده بود.
ارتباط بین نرخ بیکاری بالای جوانان 15 تا 29 ساله با ادعاهای دولت در این است که نه تنها نمودی از فرصت های میلیونی اشتغال در بازار کار و در بین خانواده ها مشاهده نمی شود، بلکه جوانان همچنان با اشتغال به عنوان چالش اول خود مواجه هستند؛ در صورتی که اگر مشاغل مورد ادعای دولت تاثیر مثبتی در بازار کار کشور داشت باید شاهد کاهش نرخ بیکاری به طرز چشمگیر باشیم، که چنین نیست.
تثبیت بیکاری و جای خالی مشاغل میلیونی
در واقع ثابت ماندن آمارهای بیکاری با کمی بالا و پایین در حداقل 2 سال گذشته نمی تواند نشانه های خوبی از فعالیت های موفقیت آمیز دولت در این بخش داشته باشد. کاهش 1.2 درصدی نرخ بیکاری که از سوی مرکز آمار در فاصله دو سال 89 و 90 اعلام شده است، ردی از 3 میلیون و 200 هزار فرصت جدید شغلی ندارد، با این حال تعداد بیکاران کشور نیز با وجود ورود گروه های جدید، همچنان در حد 3 میلیون نفر باقی مانده است.
جدول شماره (1): نرخ مشارکت و بیکاری کل کشور در سال 90 و سهم بخش‌های اقتصادی
| شاخص نیروی کار | نرخ (درصد) | کل کشور (تعداد) | مرد | زن | نقاط شهری | نقاط روستایی |
| فعالیت اقتصادی جمعیت 10 ساله و بیشتر | 36.9 | 23387633 | 60.7 | 12.6 | 35.8 | 39.8 |
| بیکاری جمعیت 10 ساله و بیشتر | 12.3 | 2877608 | 10.5 | 20.9 | 13.7 | 8.9 |
| بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله | 26.5 | 1071852 | 22.9 | 42.7 | 30 | 19.8 |
| بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله | 24 | 1910072 | 20.1 | 40.3 | 26.5 | 17.7 |
| سهم بخش کشاورزی در اشتغال 90 | 18.6 | 3809933 | 17.2 | 26.3 | 5 | 50.4 |
| سهم بخش صنعت | 33.4 | 6846846 | 35.2 | 23.3 | 35.7 | 28 |
| اشتغال خدمات | 48 | 9853167 | 47.6 | 50.4 | 59.4 | 21.6 |
| سهم اشتغال ناقص10 ساله و بیشتر | 9 | ....... | 9.9 | 4.4 | 7.6 | 12.5 |
همچنین سهم صنعت نیز از 32.2 درصد در سال 89 به 33.4 درصد در سال گذشته افزایش یافته است که این موضوع نشان دهنده رشد ناچیز 1.2 درصدی صنعت در اشتغال زایی کشور است.
در این رابطه خدمات از 48.6 درصد سال 89 با کاهش 6 دهم درصدی به 48 درصد در سال گذشته رسیده است. در این بین تهران با 62.7 درصد در سال 90، بیشترین تعداد مشاغل خدماتی کشور را داشته است و استان های البرز، قم و هرمزگان نیز دارای آمارهای بالای 50 درصد هستند.
جدول شماره (2): نرخ بیکاری سالیانه استان‌ها، مقایسه‌ای 89 و 90 و 4 فصل
| استان | نرخ بیکاری سالیانه (89) | نرخ بیکاری سالیانه (90) | بهار | تابستان | پاییز | زمستان |
| آذربایجان شرقی | 11.7 | 8.8 | 8.8 | 7.5 | 9.4 | 9.5 |
| آذربایجان غربی | 12.4 | 13 | 10.1 | 8.5 | 12.3 | 21.5 |
| اردبیل | 14.2 | 12.7 | 14.7 | 8.5 | 9.9 | 18.1 |
| اصفهان | 15.3 | 13.2 | 14.8 | 13.9 | 11.2 | 12.6 |
| البرز | .... | 19.3 | 20.7 | 17.7 | 20.7 | 18.1 |
| ایلام | 15.8 | 15.7 | 16.7 | 14.4 | 14.6 | 17.1 |
| بوشهر | 13.3 | 11 | 11.7 | 13.7 | 7 | 11.1 |
| تهران | 14.2 | 11.3 | 12.5 | 10.8 | 9 | 12.8 |
| چهارمحال و بختیاری | 13.6 | 13.3 | 12.3 | 10.8 | 12.4 | 17.8 |
| خراسان جنوبی | 9.1 | 8.4 | 9.4 | 5.7 | 7.1 | 11.5 |
| خراسان رضوی | 10.6 | 9.1 | 8.9 | 6.8 | 8.1 | 12.6 |
| خراسان شمالی | 7.6 | 12.1 | 9.9 | 8 | 13.3 | 17.9 |
| خوزستان | 14.9 | 10.5 | 9.7 | 9.3 | 12.5 | 10.3 |
| زنجان | 9.6 | 8.4 | 8.1 | 7.5 | 8.4 | 9.6 |
| سمنان | 12 | 10.3 | 12.8 | 10.8 | 8.5 | 8.7 |
| سیستان و بلوچستان | 12.1 | 9.9 | 9.6 | 11.6 | 6.1 | 12 |
| فارس | 20.5 | 18.5 | 20.6 | 19.1 | 16.4 | 17.6 |
| قزوین | 11.2 | 12.4 | 12.6 | 11.5 | 10.3 | 15.4 |
| قم | 10.4 | 9.8 | 10.1 | 8.7 | 11.5 | 8.9 |
| کردستان | 15.1 | 14 | 12.4 | 12.8 | 15.5 | 15.5 |
| کرمان | 11 | 12.1 | 13.8 | 6.5 | 16.8 | 11.4 |
| کرمانشاه | 14.5 | 15.7 | 13.8 | 11.7 | 20.1 | 17.9 |
| کهکیلویه و بویراحمد | 13.2 | 14.1 | 19.2 | 14 | 11.6 | 11 |
| گلستان | 8.5 | 8.7 | 8.3 | 7.5 | 8.4 | 10.6 |
| گیلان | 16.7 | 16.6 | 11.7 | 16.8 | 17.7 | 21 |
| لرستان | 17.3 | 19.2 | 17.3 | 15.4 | 18.8 | 25.5 |
| مازندران | 11.7 | 10.2 | 7.9 | 10.3 | 10.6 | 12.3 |
| مرکزی | 9.7 | 11 | 9.8 | 8.4 | 12.5 | 13.4 |
| هرمزگان | 11.2 | 11 | 12 | 13.1 | 8.9 | 10.4 |
| همدان | 13.9 | 12.4 | 10.6 | 9.4 | 11.3 | 18.3 |
| یزد | 9.4 | 6 | 7.4 | 6.9 | 4.3 | 5.4 |
