به گزارش مشرق به نقل از فارس، طرح سهام عدالت شاید یکی از طرح‌های ماندگار در نظام جمهوری اسلامی باشد که براساس آن مردم در مالکیت و مدیریت شرکتهای بزرگ سهیم می‌شوند. این طرح که با واگذاری سهام شرکت های صدر اصل ۴۴ آغاز و با تدوین قانون اجرای اصل ۴۴ و مقررات و آئین‌نامه‌های متعدد ادامه یافته هنوز در شکل‌گیری و ساختار نهایی و ساز و کار اجرایی آن دارای چالش‌های اساسی است.
در این یادداشت به چهار تهدید جدی در پیش روی این طرح اشاره می شود.
تهدید اول:جمع‌آوری سهام و تغییر مالکیت و مدیریت به اشخاص ثالث
از آنجا که هر کدام از سهامداران شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی دارای 10 هزار سهم هزار ریالی (۱۰ میلیون ریال) خواهند بود،بنابراین ارزش رأی این افراد نیز مساوی است.حال با توجه به پرتفوی ارزشمند سهام عدالت، افراد مختلف حقیقی و حقوقی می‌توانند با جمع‌آوری سهام در روز عرضه و رساندن درصد مالکیت خود به میزان ناچیز حتی زیر ۵ درصد، مدیریت شرکتهای سرمایه‌گذاری را بر عهده بگیرند.
واضح است که همه افراد دارای سهام در مجمع حضور نمی‌یابند و روشن است که حضور این تعداد کثیر افراد در مجمع نیز امکان‌پذیر نیست و حتی در صورت امکان‌پذیر بودن، تشتت آرا وجود دارد، لذا یک فرد حقیقی یا حقوقی با سرمایه نه چندان زیاد نیز می‌تواند با جمع‌آوری درصدی از سهام، مدیریت آن شرکت را از آن خود کند.
*تهدید دوم: حبابی شدن قیمت سهام
در راستای تهدید اول و درصورتی که چندسرمایه گذار حقیقی یا حقوقی اقدام به جمع‌آوری سهام شرکت های سرمایه گذاری استانی کنندکه این اقدام به علت پورتفوی ارزشمند شرکتهای سرمایه‌گذاری چندان دور از ذهن نیست؛ آنگاه به علت عرضه محدود (در ابتدای پذیرش شرکت‌ها) و عدم اطلاع کلیه سهامداران برای عرضه و یا امتناع آنها از عرضه و تصمیم به نگهداری سهام و برخورداری از سود آن، قیمت سهام یکباره افزایش می‌یابد.
افزایش قیمت سهام شاید برای سهامداران سهام عدالت مطلوب باشد اما حبابی شدن آن و افزایش بیش از ارزش واقعی آن می‌تواند اثرات نامطلوبی را به بار آورد. نمونه این اتفاق در بورس کشور به دفعات اتفاق افتاده و برخی سهام با رشد قیمت نامتعارف در مقاطعی با افزایش عرضه مواجه شده و مدت‌ها بازی الاکلنگی بالا و پایین را تجربه کرده است.
این عمل می‌تواند توسط سفته‌بازان تشدید شود و چون هیچ سهامدار عمده‌ای وجود ندارد بالطبع مدیریت قیمت سهام نیز مشهود نخواهد بود. تهدید دوم و بازی سفته‌بازان با سهام عدالت (که هدفی مقدس و متعالی دارد) می‌تواند جلوه نامطلوبی را در بازار سرمایه از سهام عدالت نشان دهد که پاک کردن آن از ذهن سهامداران و سرمایه‌گذاران به راحتی امکان‌پذیر نیست.
*تهدید سوم: حذف شرکتهای تعاونی
شرکتهای تعاونی سهام عدالت که در شهرها و بخش‌های مختلف هر استانی سالها بدون چشم داشت مالی به شناسایی واجدان شرایط دریافت سهام عدالت پرداخته‌اند،در فرایند پذیرش شرکتهای سرمایه‌گذاری در بورس حذف می شوند. در این صورت چه کسی مدافع حقوق این افراد خدمتگزار باخدمات خالصانه و صادقانه است؟ تکلیف قانونی انحلال شرکت‌ها و نحوه تصفیه آنها چگونه است؟
با این اوصاف این موضوع از لحاظ حقوقی نیز با چالش اساسی مواجه است.
تهدید چهارم: دور شدن از رسالت سهام عدالت
یکی از اهداف اصلی واگذاری سهام شرکتهای اصل ۴۴ در قالب سهام عدالت، ورود مردم در مدیریت این شرکت‌ها است (از طریق انتخاب نمایندگان در هیئت مدیره شرکت های سرمایه پذیر). این در حالی است که در صورت بروز تهدید اول ،افرادی مدیریت مجموعه سهام ارزشمند پورتفوی شرکتهای سرمایه‌گذاری را برعهده می‌گیرند که هرگز مورد نظر رسالت اصلی این طرح نیستند.
با در نظر داشتن این 4 تهدید اساسی باید بار دیگر اهداف طرح واگذاری سهام عدالت مدنظر قرار کیرد. اهدافی مانند توزیع متعادل ثروت ملی، ایجاد درآمد دراز مدت برای خانواده‌های کم درآمد، تشویق به پس انداز، کاهش اندازه بخش دولتی و افزایش سهم‌بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور از طریق واگذاری سهام شرکتهای دولتی و غیره .
بنابراین با ورود شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی به بورس و حذف تعاونی‌ها عملاً هدف افزایش سهم‌بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور حذف می‌شود.همچنین در صورت بروز تهدید اول و دوم، سایر اهداف نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
نگارنده : علی متولی/ مدیرعامل سرمایه گذاری استانی سهام عدالت تهران
در این یادداشت به چهار تهدید جدی در پیش روی این طرح اشاره می شود.
تهدید اول:جمع‌آوری سهام و تغییر مالکیت و مدیریت به اشخاص ثالث
از آنجا که هر کدام از سهامداران شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی دارای 10 هزار سهم هزار ریالی (۱۰ میلیون ریال) خواهند بود،بنابراین ارزش رأی این افراد نیز مساوی است.حال با توجه به پرتفوی ارزشمند سهام عدالت، افراد مختلف حقیقی و حقوقی می‌توانند با جمع‌آوری سهام در روز عرضه و رساندن درصد مالکیت خود به میزان ناچیز حتی زیر ۵ درصد، مدیریت شرکتهای سرمایه‌گذاری را بر عهده بگیرند.
واضح است که همه افراد دارای سهام در مجمع حضور نمی‌یابند و روشن است که حضور این تعداد کثیر افراد در مجمع نیز امکان‌پذیر نیست و حتی در صورت امکان‌پذیر بودن، تشتت آرا وجود دارد، لذا یک فرد حقیقی یا حقوقی با سرمایه نه چندان زیاد نیز می‌تواند با جمع‌آوری درصدی از سهام، مدیریت آن شرکت را از آن خود کند.
*تهدید دوم: حبابی شدن قیمت سهام
در راستای تهدید اول و درصورتی که چندسرمایه گذار حقیقی یا حقوقی اقدام به جمع‌آوری سهام شرکت های سرمایه گذاری استانی کنندکه این اقدام به علت پورتفوی ارزشمند شرکتهای سرمایه‌گذاری چندان دور از ذهن نیست؛ آنگاه به علت عرضه محدود (در ابتدای پذیرش شرکت‌ها) و عدم اطلاع کلیه سهامداران برای عرضه و یا امتناع آنها از عرضه و تصمیم به نگهداری سهام و برخورداری از سود آن، قیمت سهام یکباره افزایش می‌یابد.
افزایش قیمت سهام شاید برای سهامداران سهام عدالت مطلوب باشد اما حبابی شدن آن و افزایش بیش از ارزش واقعی آن می‌تواند اثرات نامطلوبی را به بار آورد. نمونه این اتفاق در بورس کشور به دفعات اتفاق افتاده و برخی سهام با رشد قیمت نامتعارف در مقاطعی با افزایش عرضه مواجه شده و مدت‌ها بازی الاکلنگی بالا و پایین را تجربه کرده است.
این عمل می‌تواند توسط سفته‌بازان تشدید شود و چون هیچ سهامدار عمده‌ای وجود ندارد بالطبع مدیریت قیمت سهام نیز مشهود نخواهد بود. تهدید دوم و بازی سفته‌بازان با سهام عدالت (که هدفی مقدس و متعالی دارد) می‌تواند جلوه نامطلوبی را در بازار سرمایه از سهام عدالت نشان دهد که پاک کردن آن از ذهن سهامداران و سرمایه‌گذاران به راحتی امکان‌پذیر نیست.
*تهدید سوم: حذف شرکتهای تعاونی
شرکتهای تعاونی سهام عدالت که در شهرها و بخش‌های مختلف هر استانی سالها بدون چشم داشت مالی به شناسایی واجدان شرایط دریافت سهام عدالت پرداخته‌اند،در فرایند پذیرش شرکتهای سرمایه‌گذاری در بورس حذف می شوند. در این صورت چه کسی مدافع حقوق این افراد خدمتگزار باخدمات خالصانه و صادقانه است؟ تکلیف قانونی انحلال شرکت‌ها و نحوه تصفیه آنها چگونه است؟
با این اوصاف این موضوع از لحاظ حقوقی نیز با چالش اساسی مواجه است.
تهدید چهارم: دور شدن از رسالت سهام عدالت
یکی از اهداف اصلی واگذاری سهام شرکتهای اصل ۴۴ در قالب سهام عدالت، ورود مردم در مدیریت این شرکت‌ها است (از طریق انتخاب نمایندگان در هیئت مدیره شرکت های سرمایه پذیر). این در حالی است که در صورت بروز تهدید اول ،افرادی مدیریت مجموعه سهام ارزشمند پورتفوی شرکتهای سرمایه‌گذاری را برعهده می‌گیرند که هرگز مورد نظر رسالت اصلی این طرح نیستند.
با در نظر داشتن این 4 تهدید اساسی باید بار دیگر اهداف طرح واگذاری سهام عدالت مدنظر قرار کیرد. اهدافی مانند توزیع متعادل ثروت ملی، ایجاد درآمد دراز مدت برای خانواده‌های کم درآمد، تشویق به پس انداز، کاهش اندازه بخش دولتی و افزایش سهم‌بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور از طریق واگذاری سهام شرکتهای دولتی و غیره .
بنابراین با ورود شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی به بورس و حذف تعاونی‌ها عملاً هدف افزایش سهم‌بخش خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور حذف می‌شود.همچنین در صورت بروز تهدید اول و دوم، سایر اهداف نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.
نگارنده : علی متولی/ مدیرعامل سرمایه گذاری استانی سهام عدالت تهران
