به گزارش مشرق به نقل از صندوق جمعيت ملل متحد، بر اساس گزارش وضعيت جمعيت جهان 2010 که امروز از سوي صندوق جمعيت ملل متحد انتشار يافت، هنگامي که زنان از حقوق و فرصتهاي مشابه مردان برخوردار باشند، در برابر مناقشات و فاجعهها مقاومترند و ميتوانند تلاشها براي بازسازي و ترميم جوامع خود را رهبري کنند.
انتشار اين گزارش با دهمين سالگرد صدور قطعنامه تاريخي 1325 شوراي امنيت سازمان ملل متحد مصادف شده است؛ قطعنامهاي که هدف آن خاتمه دادن به خشونت جنسي عليه زنان و دختران در مناقشات مسلحانه و تشويق مشارکت بيشتر زنان در ابتکارهاي مربوط به نهادينهسازي صلح بود.
ثريا احمد عبيد، مدير اجرايي صندوق جمعيت ملل متحد هنگام انتشار اين گزارش گفت «وقتي زنان و دختران از تبعيض شديد رنج ميبرند، در برابر بدترين آثار و عوارض فاجعه يا جنگ، از جمله تجاوز جنسي، آسيب پذيرترند، و احتمال اين که به نهادينهسازي صلح کمک کنند کمتر است و اين عاملي است که بازيابي طولاني مدت را به خطر مياندازد».
گزارش وضعيت جمعيت از طريق شرح ماجراهايي که بر سر افراد گرفتار مناقشات يا فاجعههاي طبيعي در بوسني و هرزگوين، هائيتي، عراق، اردن، ليبريا، اراضي اشغالي فلسطين، تي مور لسته و اوگاندا آمده، نشان ميدهد جوامع و جامعه مدني چگونه مشغول مداواي جراحات و صدمات و حرکات به پيش هستند با اين حال، هنوز براي تضمين اين که زنان به خدمات دسترسي داشته و در معاملات صلح يا برنامههاي بازسازي نقش داشته باشند لازم است اقدامات بيشتري انجام شود.
قطعنامههاي شوراي امنيت راهنماي واکنش جامعه بينالمللي به مناقشه است و چارچوب لازم را براي انجام اقدامات ضروري به منظور محافظت از زنان و تضمين مشارکت آنان در نهادينه سازي صلح و آشتي فراهم ميسازند اما چنان که خانم عبيد در مقدمه اين گزارش مينويسد «جانشين تلاشهاي مردمي براي توانمندسازي زنان و ايجاد مقاومت طولاني مدت در برابر هيچ نوع از بحرانها نيستند».
گزارش فوق ميافزايد «لازم است دولتها از فرصتهاي ناشي از بازيابي پس از مناقشه يا پس از فاجعههاي طبيعي براي افزايش امکاناتي استفاده کنند که تاکنون نداشتهاند اما آنها را، با فرصتهاي برابر براي زنان و مردان، با حقوق و فرصتهايي براي همه و بنياني براي توسعه و امنيت در طولاني مدت، بهتر بسازند و ترميم کنند».
عبيد با اعلام اينکه مناقشه مسلحانه و فاجعههاي طبيعي ميتوانند نابرابريها بين زنان و مردان را تشديد کنند، افزود «بازيابي از مناقشه و فاجعه همچنين فرصتي منحصر به فرد ـ فرصتي براي تصحيح نابرابريها، تضمين محافظت برابر بر اساس قانون، و ايجاد فضا براي تغيير مثبت ـ فراهم ميسازد».
رنجي که مردم از جنگ ميبرند با صلح پايان نمييابد و دشواريهاي شديد به همه کساني که در جامعهاي گسيخته زندگي ميکنند فشار ميآورد؛ به نوجوانان، جوانان، مردان و زنان ميانسالي که خانه و کار خود را از دست داده و بايد از اعضاي خانواده خويش حمايت و نگهداري کنند و سالخوردگان که غالبا وقتي آسايش زندگي خانوادگي از ايشان سلب ميشود، قادر به اداره امور خويش نيستند.
شهروندان بزرگسال به ويژه زنان که غالبا احتمال با سواد بودن يا قادر به انجام کار بودن آنان کمتر است و سلامت خود را در سنين نسبتا زودتر از دست ميدهند؛ اغلب قربانيان ضبط زمين از سوي اقوام يا همسايگان خود هستند. بسياري از آنان ميترسند اردوگاههاي آوارگان داخلي را ترک کنند؛ آنان سالهاي آخر عمر خود را در بلاتکليفي و سرگرداني، تنهايي و فقر سپري ميکنند.
اين گزارش ادامه ميدهد: نوجوانان بخش ديگري از جمعيت در معرض خطر شديد هستند. بسياري از آنان که براي جنگ با شبه نظاميان وحشي فراخوانده شده بودند بايد به زندگي عادي باز گردانده شوند. دختران و زنان جواني که وادار به بردگ جنسي شده بودند، با روحيه در هم شکسته به خانه بر ميگردند، اغلب با فرزنداني ناخواسته و در خانه نيز با بيمهري اعضاي خانواده مواجه ميشوند.
چه پسران و چه دختران جوان جنگ، با تحصيلات نيمه کاره، در جوامعي که فراواني جمعيت جوان و کندي رشد اقتصادي باعث افزايش شديد بيکاري حتي بين آنان شده است و اميدي به يافتن کار ندارند.
جراحات و زخمهاي فيزيکي و ظاهري جنگ به صورت دست و پاي قطع شده، صورتهاي متلاشي، بدنهاي ناتوان بر اثر ابتلا به ايدز و ساير بيماريهاي ناتوان کننده، عمري باقي ميگذارد.
درمان ناراحتيهاي روحي و احياي تعادل رواني،به کندي پيش ميرود. هرجا مناقشهاي وجود داشته باشد، همه انواع شفادهندگان، از حکيمان گياهي سنتي و اجراکنندگان مراسم پاکسازي تا روانپزشکان و مشاوران رواني اجتماعي، از افرادي که براي کمک آمدهاند ميخواهند، که آنها را زود ترک نکرده و به جمايت از آنها ادامه دهند.
اين گزارش شامل شرح حال زنان و مرداني است که از حمايت دوستان، خانواده و جامعه نيرومند بهرهمند شدهاند. يک نمونه، زني فلسطيني است که در حملهاي هوايي به خانهاش فلج شده است، او که غرق در يأس و نااميدي بود، به وسيله زني محلي نجات داده شد و در محيط دانشگاه نيز از حمايت همکلاسيهاي خود بهرهمند شد.
داستانهاي غمانگيزي نيز درباره زناني از بوسني و هرزگوين شنيده شد که بعد از تحمل انواع سوءاستفادههاي وحشتناک جنسي وقتي زنده ماندند و به خانه بازگشتند، طرد و غالباً با اتهام بيآبرو کردن خانوادههاي خود مواجه شدند؛ 15 سال بعد از پايان جنگ بوسني، زنان آسيبديده فراواني، هنوز از بيم آنکه آنچه بر سرشان آمده آشکار شود چنان هراسان و حيرتزدهاند که ديگر حتي نميتوانند به کار در اجتماع بپردازند،بهترين سالهاي زندگي آنان از دست رفته است؛ و بسياري از اين قربانيان هرگز بهبود نخواهند يافت.
اين گزارش کاري را که جهان در هه اخير انجام داده و شاهد آن بوده نشان ميدهد اما بيشتر آن بر مبناي داستان انسانهاست، سخن از گرفتاريها و مخصههاي دلخراش و طاقتفرسا براي انسانها مطرح است اما همچنين تلاشهاي جديد و اميد فراواني نيز از سوي افراد علاقهمند، از سطوح محلي تا ملي، براي درک لطمات و جراحات پس از مناقشه در داخل فرهنگهاي آنان براي يافتن راههايي، در مقياسي کوچک يا بزرگتر، براي تسکين رنجهاي مردم اطراف خويش به عمل ميآيد.
گزارش جديد صندوق جمعيت ملل متحد صلح، امنيت و توسعه را با توانمند سازي و حقوق زنان مرتبط ميداند و نقش کمرنگ زنان در نهادينه سازي صلح را به دليل رنج آنها از تبعيض اعلام ميکند.