کد خبر 1056210
تاریخ انتشار: ۱۰ فروردین ۱۳۹۹ - ۰۱:۳۱
عراق نیروهای آمریکایی

اکنون عراق وارد دور باطل شده و این سیستم دیگر به سختی قادر به ادامه حیات است.

به گزارش مشرق؛ سیاوش فلاح‌پور تحلیلگر مسائل منطقه در رشته‌ توییتی به تحلیل وضعیت سیاسی امروز عراق پرداخته است:
 

** ریشه بحران‌های سریالی این کشور طی سال‌های اخیر در کجاست؟ چرا نظام سیاسی عراق دیگر حتی قادر به انتخاب یک نخست وزیر و حمایت از او تا پایان دوره قانونی نیست؟
احتمال تکرار تنش‌های نظامی یا به طور مشخص کودتا در شرایط کنونی عراق تا چه اندازه جدی است؟

**نظام سیاسی که بعد از سقوط صدام و مشخصا از سال ۲۰۰۵ با تدوین قانون اساسی جدید در عراق شکل گرفته با سرعت در سراشیبی فقدان مشروعیت و ناکارآمدی حرکت می‌کند

مهمترین نشانه این واقعیت، فرمالیته شدن قانون اساسی و تمام نهادهای قانونی است که باید قدرت را انحصارا در اختیار داشته باشند

بازیگرانِ منشاء اثر جای دیگری هستند، در پارلمان یا وزارتخانه‌های دولتی نمی‌توان آن‌ها را پیدا کرد

**این وضعیت که امروز به اوج خود رسیده، میراث دموکراسیِ برآمده از اشغالگری نظامی و دخالت خارجی است

به طور خلاصه در نظام مابعدِ اشغال خاک عراق، تعیین مناسبات قدرت در اختیار مثلثی خارج از قانون اساسی بوده: واشنگتن-تهران-نجف

**تمام تحولات سیاسی و فراگیر عراق طی نزدیک به دو دهه گذشته حاصل توافق این مثلث بوده

هر سه ضلع نیز همواره حق وتو داشته‌اند، برای مثال اگر یکی از ۳ ضلع با گزینه‌ای برای نخست وزیری مخالف بود نام وی به طور طبیعی از لیست خط می‌خورد

این معادله در سال ۲۰۱۱ با خروج آمریکا از عراق در دولت اوباما تا حدی تغییر کرد

به این ترتیب که ایران به شکلی فراتر از انتظار توانست جای خالی رقیب را پر کرده و نفوذ خود را افزایش دهد

افزایش نفوذ ایران اما نگرانی ضلع سوم [مرجعیت نجف] را به دنبال داشت

نمود این نگرانی فشار مرجعیت برای کناره گیری گزینه ایران از قدرت و تغییر نخست وزیر بود

**به این ترتیب با پیام تاریخی مرجعیت به حزب‌الدعوه، ایران نیز با کناره گیری نوری مالکی و نخست وزیری حیدر العبادی موافقت کرد

العبادی از آغاز برای احیاء توازن پیشین به صحنه آمده بود اما روند تحولات او را به نیرویی ضد ایران تبدیل کرد

با بازگشت آمریکا به عراق در ۲۰۱۴ (ائتلاف مبارزه با داعش)، فضا برای نقش آفرینی العبادی مقابل ایران بیشتر مهیا شد

او طی سال‌های نخست وزیری ضمن استفاده از حمایت گسترده ایران در نبرد با داعش تلاش کرد نفوذ تهران در مراکز حساس را کنترل کرده و در برخی نقاط کاهش دهد

**نقطه اوج این روند، اعلام التزام العبادی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران بود

حالا ضلع دوم، یعنی ایران نخست وزیری العبادی را وتو کرد و عمر دولت او را به پایان رساند

با سقوط العبادی، سه ضلع مثلث غیر قانونیِ قدرت به این ترتیب مقابل یکدیگر صف‌کشی کردند

آمریکا با رویکرد جدید در سیاست خارجی، شعار بازگرداندن ایران به داخل مرزهایش و برگ برنده تحریم‌ها با هدف کاهش قدرت منطقه‌ای ایران

ایران با بازیگرانی جدید در ساختار سیاسی عراق؛ نیروهای سیاسی برآمده از حشد شعبی، بعد از شکست داعش که قدرتی جدید به اردوگاه متحدان تهران داده‌اند

و مرجعیت؛ نهادی که اگرچه حضورش در قدرت هیچ اعتبار قانونی ندارد اما قدرتش از هر زمان دیگری بیشتر شده

**علاوه بر این ۳ ضلع، بازیگری با توانایی بسیار محدودتر، اما تازه نفس نیز به میدان اضافه شده که بازی با ظرفیت‌های این مثلث را به خوبی بلد است؛ جریان صدر

رقابت این جریان با مرجعیت برای ورود به مثلث قدرت از جمله اتفاقات قابل توجه در حاشیه این صحنه است که باید به طور مفصل و جداگانه به آن پرداخت

صف کشی‌های جدید که مشخصا ظرفیت تنش را نسبت به مصالحه بسیار بالا برده، بحران مشروعیت و ناکارآمدی نظام جدید عراق را بیش از هر زمان دیگری عیان کرده است

صاحبان قدرت با گذشت نزدیک به یک سال از برگزاری انتخابات پارلمانی، بر سر تعیین سران قوا به توافق رسیدند

اگرچه اینجا هم‌ بدون رعایت مناسبات قانونی، بدون تشکیل فراکسیون اکثریت و با توافقی خارج از پارلمان
به این ترتیب عادل عبدالمهدی در جریان توافق مستقیم صدر و عامری نخست وزیر شد

**مرور این روند اگرچه به مقدمه‌ای مفصل تبدیل شد اما ثابت می‌کند که تحولات پر سرعرت اخیر عراق، از اعتراضات بی سابقه مردمی تا سقوط دولت عبدالمهدی و... از نتایج بحران مشروعیت در عراق هستند نه علل آن

**اکنون عراق وارد دور باطل شده و این سیستم دیگر به سختی قادر به ادامه حیات است

۱- نظامی که شامل ویترینی از دمکراسی و هسته‌ای از مثلث قدرت بود تا حد زیادی مشروعیتش را از دست داده
۲- ناکارآمدی نظام در دهه گذشته وضعیت بحرانی برای عراق ایجاد کرده
۳- مثلث قدرت همچون گذشته قادر به مصالحه نیست و دو ضلع آن (ایران و آمریکا) نبردی وجودی رابا یکدیگر آغاز کرده‌اند

**ضربه آمریکا به ایران، ترور شهید سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس بود؛ دو چهره‌ای که نقش مهمی در هدایت بیت شیعیان در ساختار سیاسی داشتند و بسیاری از بن‌بست‌ها با ورود شخصی آن‌ها باز می‌شد

**اکنون احزاب شیعه در اجماع بر سر انتخاب نخست‌وزیر یا حتی موضاعات دیگر نسبت به گذشته ضعیف شده‌اند

**باید توجه داشت که معرفی عدنان الزرفی، استاندار سابق نجف به عنوان گزینه نخست وزیری از سوی برهم صالح، اصولا در نتیجه ناتوانی احزاب شیعه در توافق بوده است؛ اقدامی که از سوی بخش عمده احزاب شیعه (به استثناء جریان صدر) به مثابه دست اندازی به حقوق سیاسی آنان از سوی صالح تلقی شده است

**ضربه ایران به آمریکا نیز عبور از خط قرمز حملات مستقیم به پایگاه‌های میزبان نیروهای آمریکا و آغاز فشارهای قانونی برای اخراج نظامیان این کشور از عراق است
علاوه بر این، برخی حملات راکتی مقطعی به مواضع نیروهای آمرکایی را نیز در چارچوب فشارهای تهران علیه واشنگتن تفسیر می‌کنند

در سایه چنین شرایطی، چه مسیری پیش روی دولت و فراتر از آن، نظام‌ سیاسی عراق قرار دارد؟

**ناتوانی سیاست از حل مناقشات به طور طبیعی راه را برای تنش‌های نظامی و ورود نظامیان به صحنه باز خواهد کرد

بر این اساس اگر عدنان الزرفی تجربه‌ای همچون توفیق علاوی داشته باشد

یعنی ناکامی در تشکیل جلسه رای اعتماد با حد نصاب ۱۶۵ نماینده یا عدم رای اعتماد و... به طور طبیعی گزینه کودتا محتمل می‌شود

**به این معنا که بخشی از نظامیان، 'جریانی خاص' را مانع از حل بحران معرفی کرده و برای حذف آن جریان وارد میدان شوند

کدام جریان؟ طبیعتا احزاب نزدیک به ایران

به یاد داریم که بخشی از تنش‌های منتهی به سقوط دولت عبدالمهدی، مربوط به تلاش او برای مهار حلقه‌ای خاص در نیروهای نظامی عراق بود که به تعبیر نخست وزیر، "ارتباط نامتعارف با سفارت‌های خارجی" داشتند

طبیعتا تحقق چنین سناریویی با موانع مختلفی مواجه خواهد شد

ازجمله وجود نیرویی به نام حشد شعبی

**به این ترتیب حلقه نظامی مورد اشاره، در صورت صحت فرض اراده‌اش برای کودتا، نیاز به کمک خارجی دارد

به عبارت دیگر، ضلع دوم برای حذف متحدان ایران مستقیما باید وارد عمل شود

براین اساس است که می‌توان تحرکات اخیر آمریکا درعراق را نگران کننده دانست

**با این حال اما تمام آنچه گذشت همچنان در سطح یک احتمال است و نه بیشتر

با توجه به اینکه اجرای این سناریو، نه تنها در میان متحدان آمریکا در عراق، بلکه حتی در واشنگتن مخالفان جدی دارد و تبعات آن، از جمله پاسخ احتمالی ایران روشن نیست

اما آنچه روشن است و درباره‌اش تردیدی وجود ندارد؛ بحران نظام سیاسی عراق به اوج خود رسیده، مقبولیتش را نزد مردم از دست داده، همچون گذشته قادر به حل منازعات سیاسی با رجوع به مثلث قدرت نیست

**بنابراین حتی اگر مساله نخست وزیری بعد از نزدیک به ۲ سال بدون وقوع سناریویی خشونت آمیز حل شود باز هم باید منتظر سریال بحران‌های بعدی در این کشور باشیم

بحران‌هایی که ذاتا تنش آفرین است و هسته‌های قدرت را بر سر هر موضوعی مقابل یکدیگر قرار می‌دهد

این بحران‌ها تا پایان جنگ اراده میان تهران و واشنگتن، نه صرفا در عراق، بلکه سراسر منطقه خاورمیانه ادامه خواهد داشت.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 29
  • در انتظار بررسی: 0
  • غیر قابل انتشار: 8
  • محمد IR ۰۲:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    27 24
    ممنون از نویسنده بابت یک متن کارشناسی و بیطرف و صدالبته احترام به شئور مخاطب
    • IR ۱۱:۵۲ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
      10 8
      شعور
  • IR ۰۴:۰۹ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    7 5
    باید یقه امثال صدر نفهم را گرفت که همیشه در نقش سلیمان صرد خزایی جاهلانه به کیان تشیع ضربه میزنن.مردک قدرت پرست
    • IR ۰۲:۴۱ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۱
      0 0
      اتفاقا سلیمان اهل انقلابی گری بود و تند و دو آتشه
  • BG ۰۶:۰۷ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    16 8
    تحلیل دقیق ، جالب و بی طرفانه ای بود
  • IR ۰۷:۴۱ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    38 17
    مقاله از الشرق الاوسط بود؟ یا آحارونوتس اسراییل؟
  • US ۰۷:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    15 35
    آه زنان بی پناه در شهرهای مرزی ایران و مادران جگر سوخته فرزند از دست داده ایرانی در جنگ تحمیلی دمار از روزگار عراقیها در خواهد آورد. عراق بروزگار سیاه خواهد نشست.
  • IR ۰۸:۰۲ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    8 29
    تنها راه حل بحران عراق اینه که دولتی انتقالی تشکیل بدن بعد انتخابات برای تشکیل محلس موسسان برگزار بشه.توسط این مجلس قانون اساسی جدید نوشته بشه و به رای عمومی گذاشته بشه.بعد انتخابات برگزار کنند برای تشکیل دولت و بقیه کارها. همه این کارها هم با حضور و اطلاع ملت عراق انجام بشه. دیگه هیچ بهانه ای هم دست این گروه های آشوب طلب نیست.خواستند بازی دربیارن دیگه ملت عراق باید جلوشون دربیاد و به کمک نیروهای نظامی بشدت سرکوبشون کنند.اینا بیشتر از سوی عربستان حمایت میشن و کف روآب خواهند بود اگر درست این روش رو ادامه دهند.والسلام
  • IR ۱۰:۰۶ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    2 1
    مشرق توجیه گر امریکا چرا امریکا از عراق نباید حذف بشه از چی میترسید چی رو از دست میدید
  • IR ۱۱:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    16 13
    دقیقا. خصوصا بند آخر . آمریکا سعی داره با تحریم و تهدیدات نظامی ایران را بکناری بنهد . ایران هم علیرغم فشارها خوب عمل کرده . ضربه گرفتن حاج قاسم را در همین زمینه تفسیر میشه . ایران هم خواستار خروج آمریکا شده . حالا قدری بیشتر شاخ تو شاخ شدند . هر کدام قصد داره که ضربه ای وارد تا رقیب را وادار بعقب نشینی کنه . همانطور که ترامپ واضح گفت آمریکا برای تسلط بر منابع انرژی منطقه و طبعا بر دنیائی که نیاز داره قصد رفتن را ندارد و با هر شیوه ای بمانند ایران در صفحه شطرنج با استفاده از مهره های خود همآوردی میکند . بهر جهت تا کنون برد با ایران بوده . کشوری انقلابی هشت سال جنگیده و تحریمات پی در پی دیده و هزار و یک مانع تراشی در برابر ابرقدرتی که حداقل بعد از حنگ جهانی دوم و از هم پاشیدن شوروی یکه تاز جهان بوده نه تنها ایستادگی کرده . بل حتی کشتی هم گرفته و کمر حریف را بخاک هم مالیده . حال هر کدام بدنبال ضربه فنی یکدیگرند تا کار را تمام شده حساب کنند . آمریکائی که با وجود مشکلات و راه دوری نیاز واجب بماندن داره . یا ایرانیکه میتونه با حرکات خود ضربات گرانسنگی بر پیکر آمریکا در منطقه که شامل برخی از دول مزدور هم میشه . باید منتظر ماند و بحرکات بعدی توجه کرد و میزان تاثیر گذاری آنها .... من اگر بودم منطقه را برای حضور و ورود هر نوع مقام و سیاستمدار آمریکائی نا امن میکردم . تا متوجه اعمال خود بشوند . ما باندازه یکصدم از انتقام سختمان هنوز اعمال نکردیم . دنیاشون باید جلوی چشماشون تیره و تار بشه . هر مزدور منطقه ای هم ادب بشه . ردش بمانه تا یادآوری بشه برای دیگران ... بطوریکه جرات کاری نداشته باشند .
  • مسلم IR ۱۱:۳۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    22 29
    سلام ایران در عراق دخالت نمیکند . انچه که اتفاق افتاده مقاومت نیروهایی است که مایل نیستند کشورشان پایگاه امریکا باشد. همین و بس
    • IR ۱۵:۱۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
      12 10
      بله من هم کاملا موافقم. ایران اساسا منش و رویکردش به این شکل نیست که نویسنده محترم نوشته. بقول یکی از کامنتها، گویا نویسنده یک اجنبی بوده که اطلاعی از سیاست‌ها و رویکرد ایران نداره. ایران بر مبنای آموزه‌های الهی، تنها از گروه حل دفاع میکنه و با گروه باطل نبرد میکنه. کمک به حق و مبارزه با کفر و ظلم رو وظیفه خودش میدونه. فرقی نمیکنه عراق شیعی باشه یا فلسطین سنی یا یمن ۴ امامی یا ونزوئلای مسیحی و یا آفریقای جنوبی (آپارتاید)! در عراق قطعا از گروه برحق دفاع خواهیم کرد نه فقط حکومتمان بلکه حتی تک تک مردمان ما
  • حمید IR ۱۱:۴۸ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    1 6
    ماشالا سیاوش جان بسیار کامل و جامع
  • DE ۱۳:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    4 12
    شهادت فرمانده غیورمان قاسم سلیمانی بهترین فرصت بود که امام عزیزمان خامنه ای فتوایشان ر ا در مورد تسلیحات اتمی پس بگیرند. آنگاه ایران آنچنان وابسته به وضعیت سیاسی غرب آسیا یا به قولی خاور میانه نمی شد. ساختار سیاسی و مذهبی عراق پر از جاسوسان خارجی است.
    • IR ۱۷:۲۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
      3 0
      وشما از امام عزیزمان بهتر میدانید؟!!!!
    • IR ۲۰:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
      0 3
      ظاهرا شما از عربستان نظر میفرستی خیلی موذیانه بود
  • عباس IR ۱۵:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    5 1
    ایراد این تحلیل هم در محتوا وهم در شکل درحدیست که سکوت بهترین گزینه مخاطب انست
  • IR ۱۷:۲۶ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    11 6
    یعنی شما حضور ایران را که برای نجات عراقیها از جنایات داعش بوده با حضور آمریکا که فقط برای حمایت از داعش وبردن نفت رایگان از عراق هست را یکی میدانید واقعا انصاف تان را شکر!!!!!!!!
  • IR ۱۷:۴۶ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    5 6
    از ترس ضربه خفیف مغزی آواره این پایگاه و اون پایگاه شدن، احتمالا یه جا جمع میشن تا در صورت تکرار حماقت سران احمقشون یه جا ضربه خفیف مغزی بشن...
  • IR ۱۸:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    1 3
    شهادت در راه خدا و عزت وطن شرف دارد تا بمانم تا با ویروس کرونا گند میر شوم
  • IR ۱۸:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    0 3
    متن دقیق و واقع بینانه و به دور از شعارزدگی احسنت
  • سید IR ۲۱:۰۸ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    2 1
    ایران و طرفداراش تو عراق باید یه کودتای کوچک انجام می دادن بعد می انداختن گردن آمریکا. حشد هم می اومد وسط کودتا رو خنثی می کرد. بعدشم مثل ترکیه همه ی مخالفاشو می انداخت زندان
  • IR ۲۳:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    2 0
    خوب اشغال نجف و کربلا حق امریکا نیست و باید این کشور را ترک کند آمریکا در موقعیتی نیست با کمک صدر و امثالهم و سرنگونی نخست وزیر قانونی عراق آنهم بعد ازیکسال از انتخابات اشغالگری را بتواند ادامه دهد
  • IR ۲۳:۴۴ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    3 0
    مرده عادل بیشتر از زنده زرفی در بین احزاب سنی و کرد محبوبیت دارد نباید حشد این ظرفیت عظیم را نادیده بگیرد و بهتر است از محبوبیت عادل برای نابودی طرح آمریکایی یکبار دیگر بدون کمک مقتدا بهره بگیرد- نمونه می تواند مجلس از عادل بخواهد که انتخابات زودهنگام را وی برگزار نماید و وی را نماینده برگزاری انتخابات زودهنگام کنند تا شش ماه دیگر چون اگر دولتی از جبهه مقاومت هنگام برگزاری انتخابات در راس باشد احتمال پیروزی کاندیداهای مقاومت بالا می رود چون نوعی تبلیغ است این همان دلیل مقاومت امثال مقتدا و امریکایی برای شش ماه نخست وزیری است وگرنه چه دلیل دیگری می تواند داشته باشد
  • IR ۲۳:۴۶ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    2 0
    مردم عراق دیگر بیدار شده اند مثل قبل نیستند متوجه شده اند آمریکایی ها اشغالگرند افزایش تنش ها با سپاه پاسداران عراق هم باعث افزایش محبوبیت حشد و اتحاد عراقی ها می گردد
  • IR ۲۳:۵۸ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۰
    1 0
    حشد الشعبی باید حملات شبانه و موشکی خود را به سبک افغان ها باید شروع کند تا همانطور که مجاهدین افغان روسها و امریکایی هارا بیرون کردند حزب الله عراق هم بتواند امریکا را بیرون کند
  • IR ۰۰:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۱
    1 0
    آمریکا توان ادامه دادن حملات به حشد و حزب الله را ندارد چون گسترش این حملات می تواند تمام طرح های تفرقه افکنانه و را برملا نماید
  • نصیری CA ۰۱:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۱
    1 2
    به نظر می رسد که نویسنده این مقاله از خادمان آل صعود
  • رضا IR ۱۰:۱۰ - ۱۳۹۹/۰۱/۱۱
    1 2
    سه ضلع مثلث "غیر قانونیِ" قدرت؟!!! آمریکا و ایران و مرجعیت؟!!! میشه توضیح بدین...

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس