به گزارش مشرق، امروز مانند هفتم آذر هر سال یادآور عملیات پیروز مروارید در سال 1359 است که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی توانست در شصت و هشتمین روز از آغاز جنگ تحمیلی، نیروی دریایی رژیم بعث را نابود کند و باعث شود رژیم صدام تا پایان جنگ تنها دو نیروی هوایی و زمینی برای نبرد در اختیار داشته باشد. اما از آن نیروی دریایی ابتدای انقلاب که وابستگی تجهیزاتی و آموزشی به غرب ویژگی بزرگ آن به شمار می رفت امروز خبری نیست و دریادلان ارتش ایران هم اکنون می توانند انواع شناورهای سطحی و زیرسطحی مورد نیاز خود را به راحتی بسازند و فناوری های پیشرفته و پیچیده آن ها را به دست آورده‌اند و اگر روزگاری دارایی دریایی ما به ناوهای غربی محدود بود، امروز ایران توانسته است چندین ناوشکن را خودش و بر مبنای توان خودش بسازد،  بهینه سازی کند و انواع سلاح های به روز دنیا را که آن هم ساخت ایران است، به کار گیرد. بزرگ تر از این، ایران امروز انواع زیر سطحی های کلاس سبک و نیمه سنگین غدیر و فاتح را که پیشرفته ترین فناوری ماشین در دنیاست می سازد و برای ساخت زیردریایی های سنگین و بزرگ هم خیز برداشته است.

امیر دریادار دوم مجید مقصودی رئیس سازمان جهاد خودکفایی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در گفت و گو با خراسان، ضمن روایت برخی ناگفته ها از طراحی تسلیحات پیچیده دریایی در دوره تحریم، خبرهای جدیدی هم از ساخت تسلیحات جدید می دهد؛ از جمله ساخت یک ناو بزرگ به نام «خلیج فارس» که به گفته او تقریبا دو برابر ناوشکن جماران است. وی همچنین برای نخستین بار از مجهز شدن شناورهای سطحی به پهپادهای عمود پرواز خبر می دهد که در نوع خود تحولی مهم برای شناورهای جنگی ایران محسوب می شود. او درباره رادار پیشرفته «چشم عقاب» نیز خبرهایی به خراسان داد که می توانید در مشروح گفت‌و گو بخوانید.
 

* امیر برای شروع درباره جهاد خودکفایی و نحوه فعالیت های آن توضیح دهید و این که اساسا شما در چه حوزه هایی فعالیت می کنید؟
خاستگاه جهاد خودکفایی از نیروی دریایی بوده است.سال 1362 رهبر انقلاب به عنوان رئیس جمهور وقت در میدان صبحگاه کارخانجات نداجا دستور ایجاد جهاد خودکفایی در نیروهای سه گانه ارتش را صادر کردند . در آن زمان کشور درگیر جنگ بود و با توجه به این که از قبل از انقلاب فعالیت های بخش نظامی به صورت کامل توسط مستشاران خارجی انجام می شد تجهیزات ما دچار مشکل شده بودند. با صدور این فرمان مجموعه جهاد در اولین گام شروع کردند به عملیاتی کردن و تعمیر و نگهداری تجهیزات. مجموعه نیروی دریایی هم از این امر مستثنا نبود و تجهیزات زیادی را به بهره برداری عملیاتی رساندند. این ادامه داشت تا وارد گام دوم اقدامات جهاد خودکفایی شدیم و از بحث تعمیر و نگهداری و بهره برداری از تجهیزات عبور کرده و شروع به ساخت و طراحی زیرسامانه ها و سامانه های حیاتی بخش دفاعی کردیم. در گام سوم، با توجه به بلوغی که نداجا به آن رسیده بود، وارد فاز طراحی و ساخت شناورهای سطحی و زیرسطحی شدیم . در این دوره ساخت ناوهای موشک انداز کلاس پیکان و ناوشکن جماران نمونه بارز این فعالیت ها بود. توانستیم به دانش و فناوری اقلام عمده دفاعی در حوزه شناورهای سطحی و سپس زیرسطحی دست یابیم و امروز این کاری بسیار معمولی و روتین برای ما شده است؛ به گونه ای که ساخت جماران 12سال طول کشید اما هم اکنون ظرف یک و نیم تا دو سال، شناور سنگین می سازیم.

* چقدر از همکاری دانشگاه ها و صنایع دیگر استفاده می کنید؟
بحث فناوری های مورد نیاز در حوزه دفاعی بسیار پیچیده است و در سراسر دنیا هم این طور است که سرریز علم و دانش که در مجموعه دفاعی ایجاد می شود، به بخش های غیرنظامی می رود؛ بنابراین ایجاب می کند که از همه ظرفیت های موجود کشور و در همه ابعاد استفاده شود. در بحث استفاده از نخبگان پروژه های زیادی داریم و پروژه ای نداریم که در آن همکار دانشگاهی یا شرکت دانش بنیان نداشته باشیم . یکی از وظایف ذاتی ما این است که به رشد فناوری در کشور که در بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری هم آمده است، کمک کنیم .

* وضعیت جهاد خودکفایی در حوزه ساخت تجهیزات و تسلیحات به سطحی رسیده است که ادعا کنید کاملا به خودکفایی بومی رسیده ایم؟
به هر حال اگر بخواهیم منکر نقش تحریم ها باشیم در واقعیت صحبت نکرده ایم. تحریم ها در مقاطع مختلف زمانی روند فعالیت ها را کند کردند اما تهدیدی بود که به فرصت تبدیل و باعث شد در حوزه های مختلف ورود کنیم. امروز در نیروی دریایی در بالای سطح، سطح و زیرسطح تجهیزات متنوعی داریم که متناسب با تهدیدات روز و حوزه ماموریت نیروی دریایی ساخته شده اند و این در کمتر کشوری دیده می‌شود. خوشبختانه با برنامه ریزی گسترده نیروی دریایی و با استفاده از ظرفیت‌های صنایع دفاعی کشور تا حد بسیار بالایی نیازها را رفع کرده ایم و به دانش و فناوری دست یافته ایم. امروز در ساخت شناورهای سطحی هیچ مشکلی نداریم و انواع شناورهای سبک و سنگین را می‌سازیم. در حوزه زیر سطحی پروژه های متعددی انجام گرفته و امروز دانش ساخت زیردریایی، بومی شده است. در حوزه موشک و رادار و بقیه نیازهای نیروی دریایی هم به یک بلوغ و خودکفایی مناسبی رسیدیم. البته مسلما این آخر راه نیست و روند تهدیدات و پیشرفت فناوری ایجاب می کند که دنبال فناوری های جدیدتر باشیم. ضمن این که اگر بخواهیم وارد بازی تسلیحاتی شویم و روند ساخت را فقط تهدیدمحور دنبال کنیم خیلی درست نیست؛ بنابراین «قابلیت محور» کار می کنیم و طبق دستور رهبر انقلاب دنبال تجهیزات بومی ای هستیم که نیازمان را رفع می کند.

* به هر صورت در منطقه ای هستیم که با یک سری تهدید مواجهیم. دشمنانی که توانشان مشخص است و باید متناسب با آن‌ها و ماموریت نیروی دریایی تجهیزات را بسازیم. برای این مهم چه فکری کردید؟
حضور در دریا و اقیانوس و آب های آزاد بین‌المللی و ایفای یک نقش جهانی، نیاز به برنامه‌ریزی راهبردی و البته تجهیزات خاص خودش دارد . شرایط جوی در آب های آزاد الزامات خاصی را دیکته می کند از جمله بحث ماندگاری در دریا که مستلزم ساخت تجهیزات متناسب است. بحث زیردریایی ها که امروز از نقاط اتکا در نبردهای دریایی است با بومی شدن، توانمندی مهمی را به کشور داده است.

* حداقل مشکل تحریم ها این بوده که مجبور بودیم خیلی از تجهیزات را خودمان درست کنیم و این هزینه و زمان ما را بیشتر کرده؛ چقدر این کار به لحاظ هزینه و فایده به صرفه بود؟
مطمئنا تحریم ها در یک مقطع زمانی تاثیرگذار بوده اما امروز خیلی بحث جدی ای نیست. هزینه این تجهیزات در قبال بومی سازی قابل توجه نیست زیرا در بحث دفاع، هزینه عامل خیلی مهمی به شمار نمی رود؛ البته ما به دنبال روش های میان بر هستیم و سعی می کنیم با حداقل منابع و چیزهایی که داریم به محصولات برسیم. الزاما مقابله با یک تهدید مثلا اگر دشمن ما یک رزم ناو یا ناو هواپیمابر می آورد این نیست که ما هم باید همانند آن ها داشته باشیم. ما به روش هایی دست پیدا کردیم که بتوانیم با ایده ها و ابتکاراتی همراه با هزینه های کمتر با تهدیدات مقابله کنیم. امروز به خودکفایی رسیده ایم و در بخش دفاعی به دانش خارجی وابسته نیستیم؛ البته از کمک های فنی کشورهای دوست استفاده می کنیم اما قطعه و تجهیزاتی نیست که دست ما را ببندد. اگر هم در برخی حوزه ها فعالیت نکردیم، نیازش نبوده و زمانی که اراده کنیم و نیاز داشته باشیم می توانیم بسازیم.

* اوضاع بودجه شما چطور است؟
نیروهای مسلح هم از جمله مجموعه های کشور هستند و اتفاقات اقتصادی، ما را هم تحت تاثیر قرار داده اما خوشبختانه با توجهی که دولت به  بحث دفاع دارد، با مشکل خاصی روبه رو نیستیم و سیستم ما هم طوری است که در هر شرایطی به کار خود ادامه می دهد. ما الان پانزده پروژه تحقیقاتی سطح یک در حوزه محصولات دفاعی و تعداد زیادی پروژه های مشترک داریم که همه جاری و در حال پیشرفت هستند.

* به فکر تجاری سازی و در آمدزایی در نداجا هم هستید؟
هم اکنون در فضای اقتصادی کار نمی کنیم ولی این بحث قابل توجه است که هر آن چه در مجموعه های تحقیقاتی کشور کار می شود، می تواند سرریزش به بخش تجاری برود. همین که ما با مجموعه شرکت‌های دانش بنیان کار می کنیم، سرریز دانشی که در این همکاری تولید می شود از سوی آن ها قابل بهره برداری است اما خودمان با توجه به حجم بالای کارهایی که داریم،  فعلا در این فضای اقتصادی حضور نداریم. امروز ظرفیت های کارخانجات ما هم به صورت کامل تحت ساخت شناورهای نظامی است و تمرکز ما بیشتر بر تولید تجهیزات و محصولات مورد نیاز نداجاست.

* ساخت ناوشکن ها و شناورهای سطحی بزرگ تر از پروژه های موج و بیشتر از صد متر از جمله ناو لجستیک را شروع کردید؟
در بحث شناورهای رزمی، ناوشکن سهند آخرین نمونه بود؛ الان احیای دماوند را در دریای خزر و ساخت ناوشکن دنا و یک ناوشکن دیگر را در وزارت دفاع داریم. همچنین در ادامه ساخت ناوشکن های سنگین، بحث ساخت ناوآموزشی و عملیاتی جدیدی را با همکاری مشترک با وزارت دفاع در دستور کار داریم به نام «خلیج‌فارس» که کار تحقیقاتی و طراحی آن در حال اتمام است و به سرعت بعد از این مرحله و به زودی وارد فرایندهای اجرایی می شویم. این ناو کاملا به روز و مجهز به تجهیزات و تسلیحات جدید است. تقریبا دو برابر کلاس موج طول دارد و کلاس جدیدی به شمار می رود که از نظر ظاهر و فرم و تجهیزات کاملا متفاوت است.

در تمام کشورهای دنیا فرایند ساخت یک شناور را یک کشور انجام نمی دهد و به صورت کنسرسیومی انجام می شود چرا که پیچیده و زمان بر است اما در ایران با ظرفیت هایی که وجود دارد سعی کردیم در داخل کشورهمه این فرایند را انجام دهیم که این خودش زمان بر است. در مورد ناو رزمی و آموزشی خلیج فارس، کار طراحی انجام شده و آزمایش های لازم در حوضچه کشش صورت گرفته است؛ در واقع هر آن چه در فرایند پیش از ساخت نیاز بوده انجام و امروز فرایند اجرایی ساخت آغاز شده است و فکر کنم با روندی که در سال‌های اخیر داشتیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن در یک یا دوسال به مجموعه نیروی دریایی الحاق شود.

* در مورد ناو اطلاعاتی طلائیه در پروژه شیراز هم اتفاق جدیدی رخ داده است؟
آن هم در دست اجراست.

* کار الحاق ناوشکن دنا به کجا رسید زیرا گفته شده بود تا اواسط سال 98 الحاق خواهد شد؟
طبق برنامه ریزی انجام شده، ناوشکن دنا تا پایان سال رونمایی می‌ شود. در مورد ناوشکن یک بحث به آب انداختن هست که بعد از آن مجموعه ای از آزمایش ها را باید پاس کند و سامانه ها تست شود البته زمان به آب اندازی و الحاق بین 2 تا 4ماه است و امیدواریم امسال جدید ترین ناوشکن ایرانی به نام «دنا» با همت عزیزان در صنایع دفاع الحاق شود.

* درباره احیای ناوشکن دماوند هم خبر جدیدی دارید؟
بله البته ناوشکن قبلی دماوند زمان زیادی برد، در حالی که پروژه احیای ناوشکن دماوند به یک زمان کوتاه 18ماهه رسیده است ما این پروژه را اواخر پارسال آغاز کردیم و برآوردها این است که امسال مطمئنا به آب انداخته می شود و به زودی شاهد الحاق مجددش خواهیم بود.

* ایرادات قبلی دماوند گرفته شده است؟
نه فقط در مورد دماوند بلکه در مورد هر پروژه ای که انجام می دهیم، یک بهینه سازی مجدد را خواهیم داشت و هر نمونه با نمونه بعدی تفاوت‌های عمده خواهد داشت.

* در دریای خزر شناور جدیدی در کلاس های پایین تر خواهیم داشت؟
فعلا شناور جدیدی نداریم.

* بحث نصب پدافند بومی و جدید مثل صیاد سه روی ناوشکن ها را در برنامه دارید؟
بله مسلما یکی از تاکیداتی که همواره در نداجا داریم، بحث پدافند هوایی شناورها بوده که جزو الزامات است. در سال های گذشته سامانه هایی داشتیم که نیاز به روزآوری بود و با همکاری صنعت دفاعی کشور و ظرفیت های نداجا شناورهای ما به این سامانه ها مجهز شدند . این ها فرایندهای مستمری هستند که همیشه در حال انجام است.

* در حوزه پهپاد چطور؟ در مورد استفاده از پهپاد برای شناورهای نداجا اقدامی کرده اید؟
بله . با توجه به این که شناورهای ما از ساحل خیلی دور می شوند، ما نیاز به پهپاد داریم. از سویی پهپادهای ما عموما نیاز به جایی برای نشست و برخاست دارند و باید به گونه ای طراحی کنیم که پهپادهای ما بتوانند در عرشه شناورهای ما فرود و صعود کنند. امروز ما به این ظرفیت دست یافته ایم و به زودی نمونه عملیاتی پهپاد عمود پرواز را که با تلاش و همت نیروی دریایی ساخته شده است، روی یگان شناوری رونمایی می کنیم.

* ما رادار آرایه فازی عصر را در گذشته داشتیم. آیا الان مدل های جدید آمده و عملیاتی شده است؟
بحث رادارها و حسگرها یکی از موارد مهم برای شناورهاست. در نیروی دریایی خوشبختانه فعالیت های بسیار گسترده ای در حوزه رادارهای ناوبری و هوایی داشتیم و امسال هم در ادامه رادار عصر که برای چند سال قبل بود، با رشد فناوری ها نمونه جدید رادار عصر را به عنوان «عصر بهینه» رونمایی کردیم و به زودی روی یگان شناور نصب می شود. علاوه بر آن رادار «چشم عقاب» را داریم که آرایه فازی و کاملا جدید و بومی است که فقط چند کشور فناوری آن را در اختیار دارند که مراحل تحقیقاتی و طراحی ها تمام شده است و شروع به فرایند ساخت کردیم و در یک سال آینده روی یگان شناور نصب خواهد شد. «چشم عقاب» برخلاف رادارهای هوایی که الان داریم غیر چرخان است و چه از لحاظ برد و چه پشتیبانی تسلیحات بسیار پیشرفته است و یک تحول شگرف در حوزه راداری کشور به حساب می آید.

* بحثی که همیشه مطرح بوده، موضوع سرعت و برد موشک های کروز ماست و این که بتوانیم به سرعت مافوق صوت و برد بالای 300کیلومتر برسیم. چقدر موفق بوده ایم؟
بحث توسعه سامانه های موشکی به صورت مستمر در مجموعه دفاعی کشور وجود دارد و دستیابی به سرعت های بالاتر و برد بیشتر و قابلیت انهدام اهداف در عمق جزو مطالبات مستمر است. این فعالیت ها ادامه دارد و همکاری مشترکی را با مجموعه صنایع دفاعی داریم که بتوانیم متناسب با نیاز عملیاتی نیرو به مجموعه تسلیحات دست یابیم. مطمئنا ما هیچ توانی را از دستور کارمان خارج نمی کنیم و روی آن کار می کنیم.

* در حوزه اژدر کار جدیدی انجام شده است؟
به جرئت می توان گفت که اژدر یکی از پیچیده‌ترین تسلیحات در دنیاست و معدود کشورهایی در دنیا آن را می سازند. امروز داخل کشور ما پیشرفت های قابل توجهی در حوزه اژدر داشته‌ایم و اژدری که در زیردریایی های کلاس غدیر و فاتح و طارق استفاده می کنیم، کاملا بومی و پیشرفته است. روند توسعه قابلیت های این ها همچنان ادامه دارد و به زودی یک نسخه از اژدرهایی که در داخل کشور ساخته شده تحت آزمایش های عملیاتی قرار خواهد گرفت. در بحث افزایش برد، مقابله با اهداف و جنگ های آکوستیکی اژدر اهمیت زیادی دارد که روی این‌ها کار می‌کنیم.

* در حوزه سامانه های توپ های الکترواپتیکی و اپتیکی یا توپ های لیزری در چه سطحی هستیم؟
در حوزه توپ ها، ما توپ های متعارف را کاملا بومی کردیم و تولید می کنیم؛ در حوزه سامانه‌های اپتیکی و دیگر سامانه هایی که با مجموعه سلاح و رهگیری کار می کنند پروژه های زیادی داشتیم و از صنایعی است که خیلی زود بومی شده است. در حوزه اپتیک پیشرفت های خوبی داشتیم و سامانه های تسلیحات ما به طور عمده از همین ها استفاده می کنند. در بحث لیزر به هر حال از دیرباز مورد توجه همه نیروهای مسلح دنیا بوده و در حوزه خشکی پیشرفت‌های خوبی داشته ولی در حوزه دریا به دلیل ویژگی های خاص دریا، در سطح دنیا خیلی فعالیت‌های جدی نبوده و بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته است. البته مجموعه دفاعی روی این موضوع هم کار می کند اما بحث پیچیده‌ای است.

* ما موشک زیرسطح به سطح را تست کردیم. این چقدر الان در زیرسطحی‌های نداجا عملیاتی شده و آیا روی شناورهای زیرسطحی ما نصب هم شده است؟
خوشبختانه همان طور که رسانه ها هم گفتند این پروژه مراحل آزمایش را با موفقیت کامل پشت سر گذاشته است و الان در حال تولید هستیم و می‌تواند روی شناورها استفاده شود.

* در مورد ساخت زیردریایی های جدید به کجا رسیدیم ؟
ساخت زیردریایی های جدید فاتح شروع شده و پروژه ای است که تولید انبوه می شود و ساخت فروندهای جدید هم در حال انجام است . خود فاتح هم در آزمایش های خود به صورت کامل موفق بوده و آماده عملیات و حضور در آب های بین المللی است.

* بازخورد خارجی هم در مورد زیردریایی فاتح داشتید؟
سال گذشته اجلاس آیونس را داشتیم که فرماندهان نیروی دریایی اقیانوس هند بودند و نمایشگاهی هم داشتیم. یکی از مواردی که خیلی مورد سوال آن ها بود، زیردریایی فاتح بود و این که مشخصاتش چیست و چگونه ساختیم. برای دنیا هم عجیب است چراکه ما در یک فاصله زمانی بسیار کوتاهی توانستیم به فناوری ساخت زیردریایی دست پیدا کنیم. تنوع تجهیزات،عمق،ماندگاری،تسلیحات واختفا در زیردریایی مسائل بسیار پیچیده ای هستند و کاری که در داخل کشور انجام شد، حیرت دنیا را برانگیخته است که ما توانستیم بدون کمک کشور خارجی و در این مدت چنین توانمندی را به دست آوریم.

* وارد ساخت زیردریایی سنگین هزار تنی بعثت هم خواهیم شد؟
ان شاءا... به زودی وارد ساخت زیردریایی های سنگین تر هم خواهیم شد. در دستور کار مجموعه جهاد خودکفایی نداجا و صنایع دفاعی هست و کار طراحی و ساخت آن در حال انجام است .

* اورهال اساسی زیردریایی نوح تمام شده است؟
فرایند اورهال اساسی زیردریایی بسیار پیچیده و زمان بر است و مطابق برنامه ریزی ها فرایند تعمیرات زیردریایی نوح در حال انجام است. امروز به جایی رسیدیم که تمامی قطعات داخل کشور ساخته می شود و از این گلوگاه عبور کردیم و اورهال نوح دومین اورهال اساسی ما بعد از زیردریایی طارق محسوب می شود.

* درباره پیشران های هسته ای برای شناورهای نظامی بفرمایید چقدر مفید و عملی است؟
کشور در حوزه هسته ای به پیشرفت‌های خیلی زیادی دست یافته است و هیچ چیزی دور از دسترس نخبگان هسته ای نیست. در دنیا هم استفاده از سامانه های رانش هسته ای در یگان‌های شناور نظامی و تجاری متداول است. یک بحث توان عملیاتی و یک بحث مقرون به صرفه بودن دارد که به نیازهای کشور ارتباط دارد. به نظرم اگر زمانی نیاز باشد به این حوزه ورود کنیم در حوزه فناوری هسته ای مطمئنا این توان وجود دارد.