به گزارش مشرق، کمبود آب و خشکسالی نگرانی عمده‌ای است که در یک دهه اخیر گریبان بسیاری از کشورها را گرفته است. در چند سال اخیر مساله کمبود آب، کاهش بارش‌ها و نیز خشکسالی موجب شده است تا بسیاری از عرصه‌های طبیعی، تالاب‌ها و نیز دریاچه‌های کشور در معرض تهدید قرار بگیرند. دریاچه‌های ارومیه و هامون، یکی در شمال و دیگری در جنوب کشور مصادیق روشنی بر این مساله هستند؛ اما در چند سال اخیر موضوع آب‌های ژرف هم مطرح شده است.

بیشتر بخوانید:

سرنخ‌های جدید از آب‌های ژرف در ۳ استان

جزئیات دستیابی به آب‌های ژرف موجود در کشور

مساله آب‌های ژرف یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در چند سال اخیر از سوی برخی محققان داخلی مورد توجه قرار گرفته است. اگرچه برخی مسوولان دولتی و کارشناسان محیط‌زیست به دلایل مختلف، مخالف برداشت از آب‌های ژرف هستند اما کشورهایی چون استرالیا، کانادا، آمریکا و حتی عربستان از این آب‌ها برداشت کرده و می‌کنند. گفته می‌شود در کشور عربستان قدم برداشت از آب‌های ژرف به حدود چهار دهه قبل می‌رسد. زمانی که عربستان با استفاده از همین آب‌های ژرف حتی تبدیل به صادرکننده غلات در جهان شد. در حال حاضر هم لکه‌های سبزرنگی که روی نقشه این کشور و در شمال غربی آن دیده می‌شود مربوط به مزارعی است که با استفاده از همین آب‌های ژرف به وجود آمده‌اند.
اما مساله برداشت از آب‌های ژرف در ایران از حدود سال 95 مطرح و پیگیری شد. خشکسالی‌های مداوم در جنوب شرق کشور که مشکلات بسیاری را برای اهالی استان سیستان و بلوچستان به وجود آورده بود یکی از مهم‌ترین علت‌ها برای پیگیری این موضوع بود. از همین رو بود که در تیر سال 95، حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد طرح آب‌های ژرف را به معاون رئیس‌جمهور ارائه کرد. این پیشنهاد موجب برگزاری جلساتی شد که در نهایت در صفحه 247 بودجه سال 96 ردیفی برای این موضوع اختصاص یافت. در ادامه نیز با موافقت سازمان برنامه و بودجه 25 میلیارد تومان به عنوان رقم اولیه برای حفاری نخستین چاه استخراج آب ژرف در ایران اختصاص یافت. حالا نیز خبر می‌رسد که بعد از دو سال این چاه به آب رسیده است؛ آبی که می‌تواند روی خوش زندگی را به مردم در استان سیستان و بلوچستان نشان دهد.

نگاه موافق و مخالف

آب‌های ژرف موافقان و مخالفان زیادی دارد. موافقان اعتقاد دارند که هزینه استخراج آب ژرف از هزینه انتقال آب بسیار کمتر است چراکه هزینه پمپاژ و احداث خط لوله ندارد. البته دولت این روزها پیگیر انتقال آب از دریای خزر به کویر سمنان است. همچنین مطالعات اولیه چاه آب ژرف با آزمایش ایزوتوپ ۱۴ انجام می‌شود. از سوی دیگر گفته می‌شود که آب‌های جاری در اعماق زمین یا همان آب‌های ژرف تجدیدپذیر بوده و آب حاصل از آن هم کاملا قابل شرب است. نکته مهم دیگر اینکه در کویر ایران هم این آب قابل دستیابی است. این در حالی است که برخی تخمین‌ها حاکی از وجود یک‌ونیم تا دو میلیارد مترمکعب آب ژرف تجدیدپذیر در ایران است؛ اما مخالفان برداشت از آب‌های ژرف نیز به برداشت آب با استفاده از چاه‌های عمیق استناد می‌کنند که موجب از بین رفتن منابع آبی، فرونشست زمین و دیگر مشکلات مشابه خواهد شد. همچنین وزارت نیرو نیز یکی از مخالفان اصلی برداشت از آب‌های ژرف است و علت این مساله را نیز به هم خوردن برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برای ترویج فرهنگ صرفه‌جویی از سوی مردم عنوان کرده است.

آقای حبیب الله دهمرده، نماینده زابل در مجلس و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات است که از ابتدا پیگیر استخراج آب‌های ژرف در استان سیستان و بلوچستان بوده است. وی که در سوابق کاری خود سمت استانداری لرستان، سیستان و بلوچستان و کرمان را دارد، فارغ‌التحصیل دانشگاه آکسفورد انگلیس است. او در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفته است که نخستین چاه آب ژرف دنیا به نام جمهوری اسلامی ایران در سیستان و با عمق سه هزار متری احداث شده و به آب رسیده است که رتبه جهانی ایران بعد از آمریکا و استرالیاست. وی که در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای به ثمر رسیدن طرح برداشت آب‌های ژرف انجام داده، گفته است: وزارت نیرو در مسیر احداث این چاه سنگ‌اندازی زیادی کرده است اما معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان برنامه و بودجه به وظایف‌شان عمل کرده و برای عملیاتی شدن آب ژرف سیستان خدمات خوبی ارائه کرده‌اند. به گفته وی، با آنکه در مسیر تحقیقاتی از انرژی هسته‌ای استفاده شده است اما به هیچ‌وجه آب استحصال‌شده از آن دارای رادیواکتیو نبوده و آبی سالم که از رشته‌کوه‌های هندوکش افغانستان سرچشمه گرفته، داشته که به‌هیچ‌وجه راکد نیست.

دانشی که بومی شد

در دیدار اخبر نخبگان و فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان با رهبر معظم انقلاب گزارشی درباره استخراج آب‌های ژرف خدمت ایشان ارائه شد؛ اتفاقی مبارک که نشان از توان بالای مهندسی در بین جوانان ایرانی دارد. حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی نیز در این‌باره گفته است: شرکت خارجی فعال در این پروژه بیش از 180 تریلی تجهیزات وارد ایران کرده‌اند که البته دانش و تکنولوژی آن توسط جوانان ایران‌زمین بومی شده است. به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، مجلس شورای اسلامی احداث سه حلقه ‌چاه آب چاه ژرف دیگر در سیستان را مصوب کرده که با توجه به تجربه قبلی، عملیات اجرایی این چاه‌ها به هیچ‌وجه چهار سال طول نخواهد کشید، بلکه با هزینه کمتر و زمان کمتری به مرحله افتتاح خواهد رسید؛ لذا با توجه به علم و دانش و تکنولوژی‌ای که در اختیار جوانان ایرانی است در مدت کمتر از 10 روز می‌توان یک چاه آب ژرف دیگر حفر کرد. یکی دیگر از نکات جالب درباره این چاه‌ها کیفیت آبی است که از زمین بیرون می‌آید. در این چاه، آب باید از پنج لایه عمق زمین عبور کند که ضخامت آبی که از چشمه آن بیرون می‌آید 120 متر مکعب است و از این عمق سه هزار متری آب جوشی به سطح زمین فوران می‌کند که نزدیک 95 درجه دمای آب در عمق سه هزار متری است اما وقتی به سطح زمین می‌رسد دمای آن به 80 درجه کاهش پیدا می‌کند ولی نمی‌توان به این آب دست زد.

منبع: صبح نو