به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، راکت های زمین به زمین از جمله قدیمی ترین سلاح های توپخانه ای هستند. چند قرن پیش از این، چینی ها اولین راکت ها و آتشبارهای راکتی را ساختند و به جز در جشن و نمایش، جنگ ها نیز عرصه خودنمایی این سلاح ها بودند. با این وسیله از مسافت زیاد و خارج از برد سلاح های دشمن مواضع او زیر حجم آتش بالایی قرار گرفته و کار برای نیروهای خودی راحت می شد.

بعدها هندی ها نیز در مبارزه با استعمارگران انگلیسی از راکت استفاده کردند که نمونه به غنیمت گرفته آن تحت نام کانگرو در انگلیس به تولید رسید. هر چند تا مدتها از راکت ها در کار تحقیقاتی استفاده شده و افرادی چون گودارد و زیولکوفسکی در این زمینه شاخص شدند اما در واقع جنگ جهانی دوم زمان بیشترین کاربرد راکت ها به خصوص انواع زمین به زمین آنها بود که در آتشبارهای چندلوله مورد استفاده قرار می گرفت.

یکی از معروف ترین انواع آتشبارهای راکتی «کاتیوشا» محصول شوروی سابق است که در بسیاری از کشورهای دنیا و جنگ های معروف دنیا مورد استفاده قرار گرفته و پایه طراحی و ساخت راکت های سطح به سطح در کشورهای مختلفی شده است. نوع جدیدتر این سلاح با نام «BM-21 گراد» در جنگ تحمیلی 8 ساله عراق علیه ایران مورد استفاده هر دو کشور قرار گرفت که دارای 40 لوله بوده و می توانست 40 راکت خود را در یک دقیقه شلیک کند.

کاتیوشا در جنگ جهانی دوم

پس از جنگ این راکت با تغییراتی در ایران و با نام آرش1،2،3 و4 تولید شد. این راکت ها دارای کالیبر 122 میلیمتر هستند و از راکت اندازهای استاندارد موجود قابل شلیک هستند. برد آنها 21.5 کیلومتر برای آرش1، 30 برای آرش2، 18 برای آرش3 و 40 کیلومتر برای آرش4 است. به جز برد، در طول، وزن، سرعت و سرجنگی نیز بین این نمونه ها اختلاف وجود دارد که کاربرد آنها برای اهداف مختلف را توجیه می کند.

در ادامه با توسعه این خانواده از راکت ها، رده راکت های فجر معرفی شدند که شامل چند نوع فجر1، فجر3، فجر5 و فجر5 دومرحله ای است. این راکت ها بزرگتر، دوربردتر و مخرب تر از راکت های آرش هستند و به ترتیب از پرتابگرهای 12تایی، 4 تایی و تکی شلیک می شوند.

راکت فجر3 یک پرتابه تک مرحله با کالیبر 240 میلیمتر، طول 5.2 متر و جرم 407 کیلوگرم بوده و به برد 43 کیلومتر می رسد. سرجنگی 90 کیلوگرمی این سلاح که 45 کیلوگرم آن ماده منفجره است قدرت تخریبی خوبی برای انهدام اهدافی چون مراکز فرماندهی و پشتیبانی، مراکز تجمع، پادگان ها، فرودگاه های نزدیک خطوط رزمی و سایر اهداف دارد. این راکت ها در دمای 40- تا 50+ کار می کنند و به حداکثر سرعت 930 متر بر ثانیه می رسند. عمر انبارداری این راکت 15 سال است.

پرتابگر راکت های فجر3

خودروی حامل پرتابگر 12تایی این راکت 15تنی بوده و تا 57+ درجه به بالا و حدود 90 درجه به طرفین قابلیت حرکت دادن پرتابگرها را دارد.

این پرتابگرها با تحرک بالا برای اجرای حجم آتش بالا و نسبتاً دقیق روی مواضع دشمن نقش مفیدی ایفا می کنند. تجهیز یگان های توپخانه ای به این راکت اندازها امکان پوشش منطقه ای نسبتاً وسیع را در مدت کوتاهی بوجود آورده و با توجه به سرعت مناسب خودروی حامل قدرت تحرک یگان های عملیاتی را به میزان زیادی افزایش داده و در عین حال آسیب پذیری واحدها در برابر آتش متقابل دشمن را کاهش می دهند. بر روی سقف کابین این پرتابگرها آنتن های مخابراتی دیده می شود که نشان دهنده وجود امکان عملکرد شبکه ای این یگان ها است که به نوبه خود دقت آتش کلی را افزایش داده و می تواند برای توزیع بهتر اهداف در منطقه بین آتشبارهای موجود به کار رود.

شلیک راکت های فجر5

فجر5 نوع دوربردتر و مؤثرتری از خانواده فجر بوده که دارای کالیبر 333 میلیمتر، جرم 915 کیلوگرم که 175 آن مربوط به سرجنگی و 90 کیلوگرم آن ماده منفجره است. این راکت 6485 میلیمتری در دمای 40- تا 50+ کارکرده و به بیشترین برد 75 کیلومتر می رسد. خودروی پرتابگر این راکت از همان نوع مربوط به راکت فجر3 است ولی با پرتابگر 4 لوله ای است که تا 57 درجه رو به بالا و 45 درجه به طرفین است.

نوع دو مرحله ای از فجر5 نیز تاکنون در چند نمایشگاه عمومی معرفی شده است که بیشتر از 9 متر طول داشته، به صورت تک فروندی شلیک شده و پس از شتاب گرفتن توسط پیشران مرحله اول، این بخش جدا شده و پیشران مرحله دوم روشن می شود. گفتنی است پیشران مرحله اول این راکت قطر بیشتری نسبت به خود موشک دارد و سرعت موشک را تا حد زیادی افزایش می دهد بطوری که این موشک در زمان 35 تا 45 ثانیه به بیشینه برد خود می رسد. این راکت به برد نهایی 190 کیلومتر رسیده و ارتفاع اوج آن 58 کیلومتر و شعاع مرگباری سرجنگی از انوع انفجاری شدید آن بالغ بر 100 متر است. این راکت نیز از روی پرتابگری مستقر بر کامیون های مشابه موارد قبلی شلیک می شود.

فجر5 دو مرحله ای

در رزمایش های دریایی سالیان اخیر از راکت های فجر3 و5 نیز استفاده شده است که می تواند ناشی از وجود انواع هدایت شونده از این سلاح ها و خطای بسیار کم آنها باشد. با توجه به اینکه عدم وجود هدایت در یک راکت به عنوان عامل وجود خطای ذاتی است احتمال وجود انواع هدایت شونده از این راکت ها منطقی به نظر می رسد به خصوص رونمایی از مهمات توپخانه ای هدایت لیزری بصیر که در سرعت و شتاب بسیار بالا کار می کند این احتمال را تقویت می کند که در این راکت ها نیز چنین سامانه ای قابل بکارگیری است.

وجود سلاح هایی اینچنینی برای ایجاد آتش پشتیبانی و حتی تهاجمی در یک نیروی مسلح امری ضروری است که بکارگیری انواع مشابه خارجی و جدید در کشورهای غربی و شرقی نیز گواه این مدعاست. این راکت ها به تعداد زیادی ساخته شده و نیروهای مسلح کشورمان آماده خدمت هستند.