به گزارش مشرق، در هر مجموعه‌اي که حساسيت‌هاي کاري آن بالا باشد، وجود نهادها و مراکز تخصصي که بتوانند از رخنه دشمن و چشم‌هاي ناپاک جلوگيري کنند بسيار ضروري است و اصولا امين‌ترين و متخصص‌ترين افراد در اين حوزه را براي اين‌گونه امور مي‌گمارند. سازمان انرژي اتمي کشورمان از جمله تخصصي‌ترين سازمان‌هاي موجود در کشور است که در سال‌هاي اخير با مطرح شدن پرونده هستهاي و مذاکرات پيرامون آن، رنگ و بوي سياسي و ديپلماتيک نيز به خود گرفته و به همان ميزان، حفاظت از اشخاص و اسناد اين مجموعه نيز مهم گشته است، کما اينکه در مقاطعي با برخي خرابکاري‌هاي صنعتي و ترورها نيز روبه‌رو بوديم. اصغر زارعان از افراد استخوان خردکرده در عرصه‌هاي امنيتي کشورمان به شمار مي‌رود که به عنوان امين نظام و رئيس سازمان سکان معاونت راهبردي و مهم حفاظت و امنيت را در سازمان انرژي اتمي برعهده گرفته است. نکته جالب تسلط ايشان به مباحث مذاکراتي در کنار مسائل امنيتي است به گونه‌اي که چند ماه قبل که ميزبان زارعان بوديم در حالي که چند روز از تفاهم لوزان گذشته بود، قاطعانه پيش‌بيني کرد که تيرماه توافق نهايي حاصل مي گردد و من در روز اعلام توافق، اولين شخصي که به ذهنم آمد جناب آقاي زارعان و پيش‌بيني جالب او بود.
مصاحبه پيش رو که پس از انجام بازديدها از مراکز و سايت‌هاي هستهاي کشور و گفت‌وگو با مديران آنها انجام شده حاوي نکات جالبي از جمله نقش معاونت حفاظت و امنيت در مذاکرات هستهاي و نوع بازي آن در ادامه کار و همچنين فرآيندهاي جلوگيري از خرابکاري صنعتي است. زارعان برايمان از آخرين نمونه خرابکاري صنعتي گفت و اينکه چگونه بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به مراکز هستهاي ما دسترسي مديريت شده پيدا مي‌کنند.
متن پيش رو محصول گفت‌وگوي 70 دقيقه‌اي ما با مردي است که با لهجه اصفهاني خود از زير و بم سازمان انرژي هستهاي مي‌گويد و به صورت جدي معتقد است که ما در برجام چيزي از دست نداديم و اتفاقا چيزهاي بسياري را به دست آورديم.
لطفا براي شروع بفرماييد معاونت امنيت و حفاظت چه نقش و جايگاهي در سازمان انرژي اتمي دارد ؟
امنيت از ارکان ضروري و اساسي هر جامعه به شمار مي‌رود و فقدان آن، پيامدها و بازتاب‌هاي نگران کننده داشته و حيات و روند روبه رشد هر سازماني را دچار اخلال مي‌کند.در واقع نياز به امنيت، در سطح فردي و اجتماعي از بديهيات عقلي است که در متون ديني ما نيز به آن اشاره شده، کما اينکه در حديث معصومين هم داريم که امنيت و سلامت دو نعمت ناشناخته اند ضمن اينکه حضرت امام راحل (ره)و مقام معظم رهبري نيز در حفظ امنيت و تاثير آن در عرصه‌هاي مختلف اجتماع، توصيه‌ها و رهنمودهاي زيادي دارند.
در همين زمينه سازمان انرژي اتمي ايران نيز که از نهادهاي تخصصي و البته مورد چشمداشت دشمنان نظام اسلامي به جهت پيشرفت‌هاي سال‌هاي اخيرش محسوب مي‌شود نياز مبرمي به حفظ امنيت و اصول حفاظتي ويژه دارد لذا براساس رهنمودهاي رهبر انقلاب در اين زمينه و با هدف تامين بهينه حفاظت، امنيت و پايداري صنعت هستهاي در تمامي حوزه‌هاي مديريتي، تخصصي و فني، اين معاونت، با بيش از 170 فعاليت و ماموريت‌هاي تخصصي تلاش همه جانبه‌اي جهت حفاظت از دستاوردهاي صنعت هستهاي در ابعاد مختلف دارد و به نوعي حفاظت و امنيت گوش و چشم مديران جهت مديريت بهتر و اشرافيت بر فعاليت‌ها مي‌باشد.
با وجود اين هدفگذاري و تعيين نقش براي معاونت تحت مديريت جناب عالي، بفرماييد که چه راهبردها و افق هايي را پيش روي خود ترسيم کرده ايد ؟
درحقيقت اين معاونت با رويکرد تامين امنيت هوشمند جهت مقابله با هرگونه خرابکاري و ترفندهاي سيستم‌هاي اطلاعاتي دشمن به دنبال تامين بهينه حفاظت در مراکز و تاسيسات هستهاي است. معاونت حفاظت و امنيت هستهاي راهبردها و برنامه 5 ساله خود را مبتني بر سياست‌هاي کلان سازمان تدوين نموده که شامل توسعه و بهره برداري از سيستم‌ها و تجهيزات حفاظتي – امنيتي متناسب با تهديدات، پيشگيري و مقابله با خرابکاري صنعتي، بيوتروريسم و تهديدات مدرن در تاسيسات، تجهيزات و پروژه‌هاي صنعت هسته اي، مصون سازي تاسيسات و زير ساخت‌هاي صنعت هستهاي حفاظت فيزيکي مناسب و گسترش هوشمندانه پدافند غيرعامل از طريق شناسايي و ارزيابي نقاط آسيب پذير، ارتقاي توان مديريت حفاظتي – امنيتي در شرايط بحران هسته اي، واکنش سريع و پاسخگويي به موقع حوادث مي‌باشد. تامين بهينه حفاظت و امنيت اسناد، اطلاعات و دفاع سايبري در صنعت هستهاي از ديگر رويکردهاي معاونت بوده که از طريق تامين امنيت فضاي سايبري و نظارت فني– امنيتي بر ايجاد، توسعه و بهره برداري از شبکه‌هاي صنعتي و غير صنعتي، سامانه‌هاي اطلاعاتي، نگهداري و حفاظت از اسناد و اطلاعات حساس و داراي طبقه‌بندي صنعت شکل گرفته است.
هم اکنون وضعيت امنيتي و حفاظتي سازمان در چه سطحي است ؟
در حوزه حفاظت و امنيت در صنعت هستهاي هم اکنون اشراف امنيتي همه جانبه بر رويکردهاي دشمن از طريق شناسايي شگردهاي سرويس‌هاي اطلاعاتي در ايجاد انحراف و کند کردن فعاليت‌هاي هسته اي، پيشگيري و خنثي سازي فعاليت‌هاي جاسوسي داريم ضمن اينکه در اين حوزه پايش و نظارت فني - تخصصي بر طرح‌ها و پروژه ها، کنترل فرآيند تامين و انتقال امن تجهيزات، احراز صلاحيت امنيتي پيمانکاران داخلي و خارجي، مبارزه با مفاسد اقتصادي انجام مي‌گيرد تا هر گونه انحراف يا مشکل امنيتي رصد و برخورد مناسب در زمان مناسب صورت گيرد. يکي ديگر از حوزه‌هاي مهم و حساس اين معاونت بحث حفاظت از نيروي انساني متخصص و ارزشمند سازمان است که در اين خصوص تعيين واحراز صلاحيت امنيتي، سياسي، اخلاقي و تخصصي در فرآيند جذب، نگهداشت و توسعه نيروي انساني و ايجاد انگيزه براي نيروهاي کارآمد، جهت مقابله با عمليات رواني دشمن، پيشگيري از حوادث تروريستي، فضا سازي بيگانگان و خروج افراد تاثير گذار از چرخه فعاليت‌هاي هستهاي مي‌باشد.
در حوزه نيروي انساني يکي از موارد مهم بحث آموزش است. در اين زمينه هم اقداماتي داشته ايد ؟
بله قطعاً، درحوزه فرهنگ سازي و ارتقاي دانش حفاظتي نيز با برگزاري دوره‌هاي آموزشي، سمينارها، تاليف کتب و انتشار مستندات فني، توسعه مقررات و استانداردهاي حفاظتي و امنيتي اقدامات موثري صورت پذيرفته که منجر به تقويت قانون‌گرايي، انضباط اداري، ارتقاي دانش حفاظتي در کارکنان با هدف پيشگيري گرديده است.
منابع اين آموزش‌ها داخلي بوده يا از تجارب کشورهاي ديگر نيز استفاده شده است؟
در اين زمينه مثل حوزه‌هاي فني در سازمان، تعامل و همکاري مستمري با آژانس بين المللي انرژي اتمي در راستاي اخذ تجارب و دانش فني کشورهاي عضو درحوزه امنيت هستهاي داشته و مستندات فني امنيتي را بر اساس شرايط ويژه سازمان بومي‌سازي و بر حسب مقررات و قوانين کشور اجرا نموده ايم.
در سال‌هاي اخير از سوي جناب عالي و ساير مسئولان ذي ربط شاهد اعلام برخي خرابکاري‌ها در صنعت هستهاي بوده ايم. فکر مي‌کنيد علت اين رويکرد دشمن چيست و شما در معاونت حفاظت و امنيت چه راهکارهايي براي مقابله با آن داريد ؟
با توجه به پيشرفت چشمگير جمهوري اسلامي ايران در عرصه‌هاي مختلف علم، فن‌آوري و صنعت و به تبع آن ورود کشورمان به حوزه هايي که به دليل نقض تماميت خواهي نظام سلطه، عبور از خط قرمز آنها تلقي مي‌شود،طبيعي است که دشمنان نظام از هيچ اقدامي براي ايجاد اخلال در اين روند، فروگذار نکنند.در اين زمينه نيز سرويس‌هاي اطلاعاتي بيگانه در سال‌هاي اخير به شيوه هايي نظير ترور نيروي انساني، ممانعت از دستيابي و انتقال دانش فني، اتهام سازي بين المللي، اعمال تحريم و ... سعي در اخلال در اين روند رو به رشد داشته اند و هم زمان با سوء استفاده از فضاي ايجاد شده در سطح بين الملل و مشکلات به‌وجود آمده در تامين نيازمندي‌ها اعم از تجهيزات سخت افزاري، نرم افزاري و مواد اوليه، نسبت به خرابکاري صنعتي به شکل خاص و پيچيده اقدام کرده اند. علت اينکه خرابکاري صنعتي از سوي دشمن به عنوان يک روش خرابکاري انتخاب شده هزينه کمتر، آثار مخرب تر، دشواربودن شناسايي آثار، پنهان ماندن هويت عاملين، فقدان تبعات بين المللي، مشکلات تامين مجدد تجهيزات، گستردگي دامنه مشتريان و به تبع آن قدرت ايجاد بحران‌هاي وسيع و متعدد است و بر اين اساس به شکل چشم گيري مورد توجه سرويس‌هاي اطلاعاتي قرار گرفته است. يکي از ملزومات مقابله به موقع با خرابکاري صنعتي در مراکز حساس، به خصوص تاسيسات هستهاي، تدبير از ابتداي خريد تا بهره برداري تجهيزات است.
روش اصلي دشمن در اين نوع خرابکاري چگونه است؟
خرابکاري‌هاي انجام شده به دو گروه عمده شامل اختلالات نرم‌افزاري و سخت افزاري تقسيم مي‌شوند.
هدف اصلي خرابکاري‌هاي نرم افزاري، سيستم‌هاي کنترل و تجهيزات مرتبط با آنها و در نهايت ايجاد اخلال در فرآيندهاي توليد و بهره برداري بوده و در اين راستا توليد و تزريق انواع بدافزارها مثل استاکس نت که مشهوريت زيادي پيدا کرد در دستور کار بيگانگان بوده است. اما در نوع دوم خرابکاري که خرابکاري‌هاي سخت افزاري است عمدتاً هدف، ايجاد اختلالات فيزيکي، انفجار و انهدام سيستم‌ها و تجهيزات بوده و اقداماتي نظير جاسازي مواد منفجره، دستکاري المان‌هاي تجهيزات، اضافه کردن مدارات موازي داخل يک تجهيز و اضافه کردن سامانه‌هاي الکترونيکي براي به دست گرفتن کنترل آنها از جمله اين خرابکاري‌هاي سخت افزاري مي‌باشد.
من شاهد يکي از نمايشگاه‌هاي شما با عنوان خرابکاري صنعتي بوده‌ام. هدف از برپايي اين نمايشگاه چه بوده است ؟
به دنبال کشف موارد متعددي از نمونه‌هاي معيوب قطعات و تجهيزات در سطح صنعت هستهاي، اين معاونت نسبت به برپايي نمايشگاهي با عنوان نمايشگاه مقابله با خرابکاري صنعتي اقدام نموده و با دعوت از ارگان‌ها و نهادهاي کشوري و لشکري مثل امور خارجه، وزارت دفاع، صنايع و مراکز حياتي و ... با هدف ارائه مشاوره‌هاي تخصصي امنيتي نمونه هايي از خرابکاري صنعتي را تشريح نموده که با استقبال گسترده مديران و متخصصان سازمان و ساير صنايع در سطح کشور تا کنون مواجه گرديده و نقش تعامل بهره برداران و مديران در صنعت با حفاظت، يکي از نقاط مثبت کشف و خنثي سازي اهداف پيچيده دشمن، جهت کند نمودن و اختلال در فرآيند فعاليت‌هاي صنعت هستهاي را ترسيم و بعضا شايد ارگاني الگو گرفته و در ساير صنايع تجربيات حاصله را عملياتي کرده اند.
با همه اين توضيحاتي که ارائه کرديد. تا چه ميزان در اين امر مهم و حساس خود را موفق مي‌دانيد ؟
تعريف از خود و مجموعه تحت مديريت خود کار درستي نيست اما واقعيت اين است که غربي‌ها خيلي تلاش کردند با استفاده از عوامل خود در روند حرکت رو به رشد صنعت هستهاي کشور اخلال ايجاد کنند و با خرابکاري در تجهيزات صنعتي اين فرآيندها را متوقف کنند اما در همين حد محدود بگويم که متخصصان بي‌ادعاي سازمان موفق شده اند يک به يک اين خرابکاري‌ها را کشف و خنثي نمايند. لذا تا به امروز توانسته ايم توطئه دشمن را خنثي کرده و هوشمندانه و مقتدرانه منافع ملي را دنبال نماييم.
با همه اين سنگ‌اندازي‌ها از يک طرف و محدوديت‌ها و فشارهايي که قدرت‌هاي زورگوي دنيا از سوي ديگر بر صنعت هستهاي اعمال مي‌کنند ؛ جايگاه و چشم انداز صنعت هستهاي ايران را چگونه مي‌بينيد ؟
امروز بدون اغراق مي‌توانيم ادعا کنيم با عنايت به رهنمودهاي سازنده رهبري و حمايت‌هاي رياست جمهوري و مردم عزيز کشورمان و با تلاش متخصصان اين صنعت در استفاده صلح‌آميز از صنعت هستهاي، نظام سلطه در برابر خواست ملت ايران سر تعظيم فرو آورده و ان‌شاء ا... آينده فن‌آوري هستهاي روشن و روبه رشد است و موجب عزت و سربلندي و بالندگي نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران در صحنه‌هاي علمي و بين المللي خواهد شد. در حال حاضر صنعت هستهاي با ارتقاي سطح کيفي تلاش دارد به تراز استانداردهاي بين المللي دست يابد. اين صنعت با اتکا به خداوند متعال و تدابير ارزشمند و مديريت جهادي جناب آقاي دکتر صالحي معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان با شدت و قوت در حال پيشرفت بوده و فشارهاي سياسي، تهديدات و تحريم‌هاي اقتصادي دشمنان نتوانست در خود باوري ايجاد شده در جمهوري اسلامي ايران و صنعت هستهاي اثر گذار باشد.
شما به عنوان معاون حفاظت و امنيت تا چه حد در تحقق اهداف اين سازمان موفق بوده ايد؟
با توجه به هجمه دشمنان عليه صنعت هسته اي، وظيفه معاونت حفاظت و امنيت در اين مقطع سنگين‌تر شده و لزوم هوشياري و دقت همه جانبه را در پي داشته است. تهديد دشمن قبلا بوده است و الان هم هست و بعدا هم خواهد بود. دشمن، دشمن است حفاظت شرايط را جهت فعاليت‌هاي پژوهشي، تخصصي، فرآيندي در صنعت هستهاي هموار مي‌کند و همچنين نقش کليدي خود را در تمام پروژه‌ها از فاز طراحي و اجرا تا بهره‌برداري با رصد تهديدات، آسيب پذيري‌ها و تحليل آنها ايفا نموده و طرح‌هاي امنيتي لازم را تدوين و متناسب با سناريوهاي تعيين شده، آنها را در جاي جاي صنعت به کار مي‌گيرد. امروز مي‌توان ادعا داشت که معاونت حفاظت و امنيت با اتکا به خداوند متعال و استعانت از ائمه اطهار (ع) و رهنمودهاي مسئولان دلسوز نظام و همچنين به‌کارگيري پرسنل با تحصيلات دانشگاهي و داراي تجربه در زمينه‌هاي فني و امنيتي توانسته قبل از هرگونه اقدام خرابکارانه، توطئه دشمنان را خنثي نمايد.
در همين زمينه خرابکاري‌ها و اقدامات معاونت مي‌توانيد نمونه‌هاي مصداقي ذکر کنيد ؟
درخصوص تجهيزات مي‌توان به دستکاري در تجهيزات فرآيندي که قرار بود در صنعت به کار گرفته شود اشاره داشت به عنوان مثال خرابکاري در دستگاه اسپکترومتر گاما از جمله اين موارد مي‌باشد. يکي از اقدامات راهبردي در صنعت هسته اي، اکتشاف مواد اوليه (اورانيوم ) چرخه سوخت بوده که از دير باز سرويس‌هاي اطلاعاتي بيگانه با تمام توان و امکانات و به کار گيري روش‌هاي مختلف از جمله تحميل تحريم در اين حوزه فعاليت داشته‌اند. در همين راستا خرابکاري در دستگاه اسپکترومتر گاما با هدف عدم کارکرد صحيح و نمايش اشتباه گاماي اندازه‌گيري شده در فعاليت‌هاي اکتشافي براي تشخيص ميزان اورانيوم معادن زير زميني (اندازه گيري دقيق اشعه گاما جهت شناسايي لايه‌هاي اکتيو) از طريق جمع آوري و اطلاع از نيازمندي سازمان به اين دستگاه و عدم آگاهي پيمانکار به گونه‌اي برنامه ريزي گرديد تا تجهيزات خرابکاري شده در فرآيند خريداري قرار گرفته و به کشور منتقل گردد. در اين فرآيند پس از جدا سازي قسمت‌هاي مختلف دستگاه مذکور، مشخص گرديد بخش‌هايي از مدار الکترونيکي به صورت انحرافي دستکاري و لحيم کاري شده که انرژي طيف مربوط به اندازه‌گيري تشعشعات گاماي مواد راديو اکتيو توسط نرم افزار به‌طور صحيح نمايش داده نمي شود.
با توجه به پيچيدگي خرابکاري مذکور و وجود موارد متعدد مشابه، مشخص گرديد اين اقدام توسط سرويس اطلاعاتي آمريکا با همکاري کارخانه سازنده عملياتي گرديده که به مدد الطاف الهي قبل از بهره برداري و ايجاد هرگونه اخلال احتمالي، مورد شناسايي قرار گرفت. اخيرا نيز يکسري بردهاي الکترونيکي جاسازي شده در برخي از تجهيزات سايت هستهاي فردو به منظور خرابکاري در فرآيندهاي غني سازي شناسايي و کشف گرديده که اگر لطف خداوند متعال و تلاش افراد بي ادعاي صنعت هستهاي نبود و نيت شوم دشمنان نظام عملي مي‌گرديد تجهيزات فردو ديگر در کار نبود. البته همانطور که مي‌دانيد سايت هستهاي فردو ضامن سايت هستهاي نظنز مي‌باشد که دشمنان تلاش دارند اين ضمانت را بدون عمليات نظامي کم رنگ کنند.
به نظر مي‌آيد که معاونت حفاظت و امنيت با ساير دستگاه‌هاي نظارتي کشور نيز در تعامل و تبادل امنيتي باشد. در صورت امکان در اين زمينه هم بفرماييد وضعيت چگونه است ؟
امروزه امنيت از الزامات هر طرح و پروژه فني بوده و بدون رعايت و به‌کارگيري آن، پيشبرد برنامه‌ها و اهداف ميسر نخواهد بود لذا کليه طرح‌ها و پروژه‌هاي صنعت هستهاي از زمان تعريف با مجموعه حفاظت و امنيت هماهنگ شده و سپس مراحل اجرايي آن آغاز مي‌گردد. بنابراين حفاظت و امنيت جزء لاينفک پروژه‌ها و طرح‌هاي سازمان شده است. به همين سبب در هيئت مديره ها، کارگروه‌ها و کميته ها، مجموعه حفاظت و امنيت حضور داشته و در اجراي پروژه‌ها در هر فاز عملياتي مشارکت مي‌نمايد. همچنين در تعاملات برون سازماني نيز با برخي نهادها و ارگان‌ها از جمله وزارت اطلاعات، شوراي عالي امنيت ملي، شوراي تامين استان‌ها، سازمان پدافند غير عامل و مديريت بحران، مراجع امنيتي و انتظامي و ... همکاري موثري دارد.
اما به هر صورت يک دوره طولاني تحريم‌ها را نيز داشته‌ايم. تاثير اين تحريم‌ها چه بوده است ؟
تحريم‌هاي هستهاي باعث بومي سازي در ابعاد مختلف گرديد و اين اقدام دشمن منجر به استفاده از ظرفيت‌هاي داخلي و بهره‌مندي از نيروهاي جوان و کارآمد شده که بسيار مفيد بوده و آثار آن را به لطف خدواند شاهد هستيم. فعاليت‌هاي اين سازمان در خصوص کاربردهاي صلح آميز در حوزه‌هاي کشاورزي، بهداشت و سلامت همچون ساخت سانتريفيوژهاي توبولار، چرخه بومي سوخت هسته اي، کاربرد پرتوها در پروژه هايي نظير بازيافت لاستيک‌هاي فرسوده و تغيير رنگ سنگ ها، توليد راديو داروها و راديو ايزوتوپ‌ها و غيره ادامه دارد. تحقيق و توسعه نيز به هيچ وجه متوقف نخواهد شد و اين حرکت پرشتاب با برنامه ريزي همراه با اعتماد به نفس بيشتر در مجموعه سازمان انرژي اتمي در حال انجام مي‌باشد. در حوزه توليد انرژي پاک و برق هستهاي بر اساس چشم انداز ترسيم شده و مزاياي استفاده از اين نوع انرژي در کاهش آلودگي ناشي از سوخت‌هاي فسيلي، قرارداد 2 نيروگاه به قدرت 2100 مگاوات با روسيه بسته شده تا با هزار مگاوات برق هستهاي که قبلاً مورد بهره برداري قرار گرفته، انشاءا... به چشم انداز 20 هزار مگاوات ترسيم شده توسط مجلس دست يابيم. همچنين مذاکره با چيني‌ها در خصوص احداث 2 راکتور 100 مگاواتي انجام شده که تامين سوخت آنها توسط سازمان انرژ ي اتمي صورت مي‌پذيرد.البته سازمان با دورانديشي و درنظرگرفتن هزينه – فايده به سمت تجاري سازي پيش مي‌رود و با استانداردسازي زمينه را براي همکاري‌هاي بين المللي فراهم مي‌سازد که از جمله آن مي‌توان اشاره داشت به فروش مازاد آب سنگين و اورانيوم و بعضا تجهيزات بومي‌سازي شده ايراني، همکاري با ساير کشورها از جمله روسيه با هدف مشارکت در حوزه بين الملل و مهم‌‌تر از همه در ساخت؛ سوخت نيروگاه‌هاي قدرت و تست سوخت PIE و ...
توافق برجام چه ميزان در اين روند تاثير گذار خواهد بود ؟
بر اساس توافق، تفاهم صورت گرفته (برجام) اقداماتي براي دسترسي به تجارت، فن‌آوري، تامين مالي و انرژي در دستور کار قرار مي‌گيرد. با توجه به پيشرفت فن‌آوري بين‌المللي در اتکا بر آب سنگين براي راکتورهاي تحقيقاتي و توليد در نظر داريم برق آينده خود را با همکاري گسترده تر بين‌المللي تامين نماييم. ضمن اينکه اجراي کامل برجام به صلح و امنيت منطقه اي و بين‌المللي کمک مي‌کند. اين همکاري‌ها شامل: ساخت راکتورهاي جديد قدرت آب سنگين مدرن، ساخت راکتورهاي تحقيقاتي چند منظوره آب سبک پيشرفته، تامين تجهيزات و سيستم هاي کنترل پيشرفته براي راکتورهاي تحقيقاتي و قدرت، تامين شبيه‌ساز، کدهاي محاسباتي و نرم افزارهاي هستهاي،تامين تجهيزات راکتورهاي قدرتي و تحقيقاتي، آموزش در مورد سناريوهاي جابه‌جايي و مديريت سوخت براي راکتورهاي قدرتي و تحقيقاتي هستهاي، ارزيابي فني مشترک از راکتورهاي فعلي ايران به منظور ارتقاي سيستم‌ها و تجهيزات فعلي، از جمله موضوعات مربوط به ايمني هستهاي، توليد ايزوتوپ‌هاي پايدار از طريق همکاري بين‌المللي در مرکز هسته اي فيزيک و فن آوري ايزوتوپ‌هاي پايدار در تاسيسات فردو، ايجاد يک مرکز ايمني با همکاري بين‌المللي، بازديد و تبادل اطلاعات از نظام ايمني و نيروگاه هاي هسته اي خارج از ايران، پزشکي هستهاي و دسترسي به راديوايزوتوپ‌هاي پزشکي جهت تشخيص و درمان، ارتقاي زيرساخت مربوط به تاسيسات سيکلوتروني موجود در کشور، ساخت آب شيرين‌کن‌هاي هستهاي و زيرساخت هاي مربوطه در کشورو توسعه فن‌آوري ليزري براي کاربردهاي پزشکي از جمله جراحي چشم مي‌شوند.
نقش معاونت حفاظت و امنيت در موضوع مذاکرات 1+5 چه بوده است؟
معاونت، نقش پشتيباني را در ابعاد مختلف داشته و تلاش گرديده به صورت همه‌جانبه با کارگروه‌هاي فني تشکيل شده در داخل سازمان همکاري نمايد. در همين ارتباط در سال گذشته، کارگروه اقدام مشترک در داخل سازمان انرژي اتمي با حضور 3 عضو اصلي(معاون حفاظت و امنيت، معاون امور بين‌الملل و رئيس حوزه رياست سازمان) به رياست دکتر صالحي تشکيل شد. معاونت حفاظت و امنيت در کارگروه اقدام مشترک نقش پشتيباني همه‌جانبه در تعامل با ساير مديران و مجموعه‌هاي ذي‌ربط با مذاکرات هستهاي در خارج سازمان و مديران و مراکز داخل سازمان را بر عهده دارد. کارگروه اقدام مشترک نيازها و درخواست‌هاي مجموعه‌هاي خارج سازمان را دريافت کرده و به مديران داخلي منتقل مي‌کند تا مشورت‌ها و اقدامات تخصصي و فني- حقوقي لازم از سوي سازمان انرژي اتمي صورت بگيرد. در اين‌راستا معاونت ما نيز نيازمندي‌هاي تيم فني را جهت موارد درخواستي با در نظر گرفتن کليه جوانب حفاظتي و جلوگيري از اتهام‌سازي جديد عليه فعاليت‌هاي هستهاي يا کند کردن فعاليت‌هاي عملياتي بررسي نموده و با پاسخگويي و مشورت به موقع و عالمانه، در روند مذاکرات نقش‌آفريني کرديم. انشاءا... در راستاي اجراي مفاد برجام و همچنين همکاري با آژانس بين المللي انرژي اتمي را بر اساس سياست‌هاي امنيتي سازمان، کمافي‌السابق ادامه خواهيم داد. البته ما نقش سرباز را بر عهده داشته و داريم و افتخار مي‌کنيم که سرباز نظام، ولايت و انقلاب مي‌باشيم.
نظر شما راجع به توافق هستهاي صورت گرفته چيست؟
من فکر مي‌کنم اين توافق که بيش از 22 ماه تلاش مداوم به طول انجاميد موضوع ساده‌اي نيست، اين توافق يک هماورد حقوقي و سياسي است که توانمندي کشور را در اين حوزه‌ها نشان مي‌دهد و موجب افزايش تراز سياسي کشور در سطح بين‌الملل گرديده است. لذا اين توافق دستاورد مسلم و تاريخي در جهت رشد، توسعه و امنيت کشور و از جمله فعاليت‌هاي صلح‌آميز هستهاي خواهد بود. و روز به روز به ابعاد مختلف اين دستاورد بسيار عظيم، قابل توجه و قابل اتکا پي مي‌بريم.
به نظر شما آيا اين توافق، فضاي تهديد را کاهش مي‌دهد؟
اين روشن است که در کلان و حوزه منطقه‌اي فضاي تهديد کاهش مي‌يابد اما در هر حال دشمنان ما بدون بيانه و قطعنامه قبلا به ما هجوم آورده و حمله کردند. مگر صدام از ما اجازه گرفت حمله کرد مگر آمريکايي‌ها اين همه توطئه عليه ما کردند و مي‌کنند و تروريست‌ها را به جان ما مي‌اندازند از ما اجازه مي‌گيرند .زدن هواپيماي مسافربري ايرباس مگر با اجازه قبلي بوده است. بعضي‌ها مي‌گويند در متن توافق امکان اين وجود دارد که آنها تهديد کنند اما به نظر ما، با استفاده از توافق نامه،آنها را زمين گير کرديم که البته بايد دشمني، دشمن را فراموش نکنيم و توطئه‌هاي بدخواهان نظام را خنثي کنيم چرا که تکنيک‌ها و روش‌ها تغيير مي‌کند اما دشمني آنها به قوت خود باقيست. ما با آمريکايي‌ها و رژيم صهيونيستي از نظر ايدئولوژيکي مشکل داريم.
يکي از بحث‌هاي داغ اين روزها نحوه بازرسي بازرسان آژانس و جلوگيري از سوء استفاده‌هاي احتمالي ان در درز اطلاعات سازمان است. اين بازرسي‌ها با چه روشي صورت مي‌گيرد و معاونت شما در اين حوزه چگونه عمل مي‌کند تا اين مشکل را نداشته باشيم ؟
آژانس جهت تاييد راستي آزمايي و عدم انحراف برنامه‌هاي هستهاي کشورها بازرسي‌هاي خود را با روش‌هاي مختلف از جمله: بازرسي موقت، بازرسي معمولي، بازرسي ويژه و بازرسي‌هاي موسوم به پروتکل الحاقي انجام مي‌دهد.
همچنين برابر ماده 4 پروتکل الحاقي، در صورت درخواست آژانس براي دسترسي به هر قسمت از يک سايت که توام با بازديد باشد، مدت اطلاع قبلي حداقل 2 ساعت مي‌باشد که بايد به صورت کتبي بوده و دلايل دسترسي و فعاليت‌هاي انجام شده در خلال اين دسترسي مشخص گردد. همچنين در صورت بروز هر سوال يا تناقضي، آژانس بايد فرصتي را جهت ارائه توضيح در اختيار ايران قرار دهد و موجبات تسهيل براي رفع سوال يا تناقض را فراهم سازد. درهر صورت تا وقتي که چنين فرصتي در اختيار ايران قرار نگرفته باشد، آژانس نبايد دست به هيچ‌گونه نتيجه‌گيري درباره سوال يا تناقض بزند. معاونت حفاظت و امنيت با همکاري وزارت اطلاعات ابتدا صلاحيت بازرسان را مورد ارزيابي و تاييد قرار داده و سپس درخواست آژانس را بررسي و بازرسان را در تمامي مراحل همراهي مي‌نمايد. بنابراين با هماهنگي کامل، بازرسان به سايت‌هاي هستهاي وارد مي‌شوند. در ابتداي امر کليه تجهيزات الکترونيکي و ذخيره ساز اعم از تلفن همراه، لپ تاپ، تب لت، هارد، فلش، رکوردر و... از بازرسان اخذ گرديده و جهت ورود به سالن‌هاي فرآيندي کليه لباس‌هاي آنها تعويض و با لباس‌هاي مخصوص که در اختيارشان قرار داده مي‌شود عمليات بازرسي صورت مي‌گيرد. بنابراين هيچ‌گونه ضبط تصوير و صدا در حين عمليات امکان پذير نمي باشد. همچنين مشخصات تجهيزات و دستگاه‌هاي نصب شده در صنعت هستهاي (شناسنامه تجهيزات) پوشيده شده و قابل ارائه نمي باشد. اگر بازرسي، خواهان نمونه برداري از محيط باشد بايستي درخواست خود را ارائه و توسط سازمان انرژي اتمي بررسي تا در صورت صلاحديد، نمونه توسط طرف ايراني تهيه و در اختيار بازرس قرار گيرد. همچنين طي توافق به عمل آمده با آژانس بين المللي انرژي اتمي تعدادي دوربين عکس برداري در ورودي سالن‌هاي فرآيندي نصب شده که قابليت فيلم برداري را نداشته و تصاوير ضبط شده با نظارت حفاظت در اختيار آنها صرفا در محيط دسترسي داده شده قرار مي‌گيرد. درآينده نيز با پذيرش پروتکل الحاقي تغييري در موارد اشاره شده صورت نخواهد گرفت و نظارت‌ها به همان شيوه گذشته انجام مي‌گردد. البته با توجه به ساختار آژانس، که در آن تامين بودجه، تامين تجهيزات تخصصي، خدمات فني و همچنين استخدام پرسنل آن از طريق کشورهاي غربي و به‌ويژه ايالات متحده آمريکا صورت مي‌گيرد، اين معاونت نيز هوشياري امنيتي و نظارتي قوي‌تري را در دستور کار قرار داده و دنبال مي‌نمايد.
منبع:خراسان
مصاحبه پيش رو که پس از انجام بازديدها از مراکز و سايت‌هاي هستهاي کشور و گفت‌وگو با مديران آنها انجام شده حاوي نکات جالبي از جمله نقش معاونت حفاظت و امنيت در مذاکرات هستهاي و نوع بازي آن در ادامه کار و همچنين فرآيندهاي جلوگيري از خرابکاري صنعتي است. زارعان برايمان از آخرين نمونه خرابکاري صنعتي گفت و اينکه چگونه بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به مراکز هستهاي ما دسترسي مديريت شده پيدا مي‌کنند.
متن پيش رو محصول گفت‌وگوي 70 دقيقه‌اي ما با مردي است که با لهجه اصفهاني خود از زير و بم سازمان انرژي هستهاي مي‌گويد و به صورت جدي معتقد است که ما در برجام چيزي از دست نداديم و اتفاقا چيزهاي بسياري را به دست آورديم.
لطفا براي شروع بفرماييد معاونت امنيت و حفاظت چه نقش و جايگاهي در سازمان انرژي اتمي دارد ؟
امنيت از ارکان ضروري و اساسي هر جامعه به شمار مي‌رود و فقدان آن، پيامدها و بازتاب‌هاي نگران کننده داشته و حيات و روند روبه رشد هر سازماني را دچار اخلال مي‌کند.در واقع نياز به امنيت، در سطح فردي و اجتماعي از بديهيات عقلي است که در متون ديني ما نيز به آن اشاره شده، کما اينکه در حديث معصومين هم داريم که امنيت و سلامت دو نعمت ناشناخته اند ضمن اينکه حضرت امام راحل (ره)و مقام معظم رهبري نيز در حفظ امنيت و تاثير آن در عرصه‌هاي مختلف اجتماع، توصيه‌ها و رهنمودهاي زيادي دارند.
در همين زمينه سازمان انرژي اتمي ايران نيز که از نهادهاي تخصصي و البته مورد چشمداشت دشمنان نظام اسلامي به جهت پيشرفت‌هاي سال‌هاي اخيرش محسوب مي‌شود نياز مبرمي به حفظ امنيت و اصول حفاظتي ويژه دارد لذا براساس رهنمودهاي رهبر انقلاب در اين زمينه و با هدف تامين بهينه حفاظت، امنيت و پايداري صنعت هستهاي در تمامي حوزه‌هاي مديريتي، تخصصي و فني، اين معاونت، با بيش از 170 فعاليت و ماموريت‌هاي تخصصي تلاش همه جانبه‌اي جهت حفاظت از دستاوردهاي صنعت هستهاي در ابعاد مختلف دارد و به نوعي حفاظت و امنيت گوش و چشم مديران جهت مديريت بهتر و اشرافيت بر فعاليت‌ها مي‌باشد.
با وجود اين هدفگذاري و تعيين نقش براي معاونت تحت مديريت جناب عالي، بفرماييد که چه راهبردها و افق هايي را پيش روي خود ترسيم کرده ايد ؟
درحقيقت اين معاونت با رويکرد تامين امنيت هوشمند جهت مقابله با هرگونه خرابکاري و ترفندهاي سيستم‌هاي اطلاعاتي دشمن به دنبال تامين بهينه حفاظت در مراکز و تاسيسات هستهاي است. معاونت حفاظت و امنيت هستهاي راهبردها و برنامه 5 ساله خود را مبتني بر سياست‌هاي کلان سازمان تدوين نموده که شامل توسعه و بهره برداري از سيستم‌ها و تجهيزات حفاظتي – امنيتي متناسب با تهديدات، پيشگيري و مقابله با خرابکاري صنعتي، بيوتروريسم و تهديدات مدرن در تاسيسات، تجهيزات و پروژه‌هاي صنعت هسته اي، مصون سازي تاسيسات و زير ساخت‌هاي صنعت هستهاي حفاظت فيزيکي مناسب و گسترش هوشمندانه پدافند غيرعامل از طريق شناسايي و ارزيابي نقاط آسيب پذير، ارتقاي توان مديريت حفاظتي – امنيتي در شرايط بحران هسته اي، واکنش سريع و پاسخگويي به موقع حوادث مي‌باشد. تامين بهينه حفاظت و امنيت اسناد، اطلاعات و دفاع سايبري در صنعت هستهاي از ديگر رويکردهاي معاونت بوده که از طريق تامين امنيت فضاي سايبري و نظارت فني– امنيتي بر ايجاد، توسعه و بهره برداري از شبکه‌هاي صنعتي و غير صنعتي، سامانه‌هاي اطلاعاتي، نگهداري و حفاظت از اسناد و اطلاعات حساس و داراي طبقه‌بندي صنعت شکل گرفته است.
هم اکنون وضعيت امنيتي و حفاظتي سازمان در چه سطحي است ؟
در حوزه حفاظت و امنيت در صنعت هستهاي هم اکنون اشراف امنيتي همه جانبه بر رويکردهاي دشمن از طريق شناسايي شگردهاي سرويس‌هاي اطلاعاتي در ايجاد انحراف و کند کردن فعاليت‌هاي هسته اي، پيشگيري و خنثي سازي فعاليت‌هاي جاسوسي داريم ضمن اينکه در اين حوزه پايش و نظارت فني - تخصصي بر طرح‌ها و پروژه ها، کنترل فرآيند تامين و انتقال امن تجهيزات، احراز صلاحيت امنيتي پيمانکاران داخلي و خارجي، مبارزه با مفاسد اقتصادي انجام مي‌گيرد تا هر گونه انحراف يا مشکل امنيتي رصد و برخورد مناسب در زمان مناسب صورت گيرد. يکي ديگر از حوزه‌هاي مهم و حساس اين معاونت بحث حفاظت از نيروي انساني متخصص و ارزشمند سازمان است که در اين خصوص تعيين واحراز صلاحيت امنيتي، سياسي، اخلاقي و تخصصي در فرآيند جذب، نگهداشت و توسعه نيروي انساني و ايجاد انگيزه براي نيروهاي کارآمد، جهت مقابله با عمليات رواني دشمن، پيشگيري از حوادث تروريستي، فضا سازي بيگانگان و خروج افراد تاثير گذار از چرخه فعاليت‌هاي هستهاي مي‌باشد.
در حوزه نيروي انساني يکي از موارد مهم بحث آموزش است. در اين زمينه هم اقداماتي داشته ايد ؟
بله قطعاً، درحوزه فرهنگ سازي و ارتقاي دانش حفاظتي نيز با برگزاري دوره‌هاي آموزشي، سمينارها، تاليف کتب و انتشار مستندات فني، توسعه مقررات و استانداردهاي حفاظتي و امنيتي اقدامات موثري صورت پذيرفته که منجر به تقويت قانون‌گرايي، انضباط اداري، ارتقاي دانش حفاظتي در کارکنان با هدف پيشگيري گرديده است.
منابع اين آموزش‌ها داخلي بوده يا از تجارب کشورهاي ديگر نيز استفاده شده است؟
در اين زمينه مثل حوزه‌هاي فني در سازمان، تعامل و همکاري مستمري با آژانس بين المللي انرژي اتمي در راستاي اخذ تجارب و دانش فني کشورهاي عضو درحوزه امنيت هستهاي داشته و مستندات فني امنيتي را بر اساس شرايط ويژه سازمان بومي‌سازي و بر حسب مقررات و قوانين کشور اجرا نموده ايم.
در سال‌هاي اخير از سوي جناب عالي و ساير مسئولان ذي ربط شاهد اعلام برخي خرابکاري‌ها در صنعت هستهاي بوده ايم. فکر مي‌کنيد علت اين رويکرد دشمن چيست و شما در معاونت حفاظت و امنيت چه راهکارهايي براي مقابله با آن داريد ؟
با توجه به پيشرفت چشمگير جمهوري اسلامي ايران در عرصه‌هاي مختلف علم، فن‌آوري و صنعت و به تبع آن ورود کشورمان به حوزه هايي که به دليل نقض تماميت خواهي نظام سلطه، عبور از خط قرمز آنها تلقي مي‌شود،طبيعي است که دشمنان نظام از هيچ اقدامي براي ايجاد اخلال در اين روند، فروگذار نکنند.در اين زمينه نيز سرويس‌هاي اطلاعاتي بيگانه در سال‌هاي اخير به شيوه هايي نظير ترور نيروي انساني، ممانعت از دستيابي و انتقال دانش فني، اتهام سازي بين المللي، اعمال تحريم و ... سعي در اخلال در اين روند رو به رشد داشته اند و هم زمان با سوء استفاده از فضاي ايجاد شده در سطح بين الملل و مشکلات به‌وجود آمده در تامين نيازمندي‌ها اعم از تجهيزات سخت افزاري، نرم افزاري و مواد اوليه، نسبت به خرابکاري صنعتي به شکل خاص و پيچيده اقدام کرده اند. علت اينکه خرابکاري صنعتي از سوي دشمن به عنوان يک روش خرابکاري انتخاب شده هزينه کمتر، آثار مخرب تر، دشواربودن شناسايي آثار، پنهان ماندن هويت عاملين، فقدان تبعات بين المللي، مشکلات تامين مجدد تجهيزات، گستردگي دامنه مشتريان و به تبع آن قدرت ايجاد بحران‌هاي وسيع و متعدد است و بر اين اساس به شکل چشم گيري مورد توجه سرويس‌هاي اطلاعاتي قرار گرفته است. يکي از ملزومات مقابله به موقع با خرابکاري صنعتي در مراکز حساس، به خصوص تاسيسات هستهاي، تدبير از ابتداي خريد تا بهره برداري تجهيزات است.
روش اصلي دشمن در اين نوع خرابکاري چگونه است؟
خرابکاري‌هاي انجام شده به دو گروه عمده شامل اختلالات نرم‌افزاري و سخت افزاري تقسيم مي‌شوند.
هدف اصلي خرابکاري‌هاي نرم افزاري، سيستم‌هاي کنترل و تجهيزات مرتبط با آنها و در نهايت ايجاد اخلال در فرآيندهاي توليد و بهره برداري بوده و در اين راستا توليد و تزريق انواع بدافزارها مثل استاکس نت که مشهوريت زيادي پيدا کرد در دستور کار بيگانگان بوده است. اما در نوع دوم خرابکاري که خرابکاري‌هاي سخت افزاري است عمدتاً هدف، ايجاد اختلالات فيزيکي، انفجار و انهدام سيستم‌ها و تجهيزات بوده و اقداماتي نظير جاسازي مواد منفجره، دستکاري المان‌هاي تجهيزات، اضافه کردن مدارات موازي داخل يک تجهيز و اضافه کردن سامانه‌هاي الکترونيکي براي به دست گرفتن کنترل آنها از جمله اين خرابکاري‌هاي سخت افزاري مي‌باشد.
من شاهد يکي از نمايشگاه‌هاي شما با عنوان خرابکاري صنعتي بوده‌ام. هدف از برپايي اين نمايشگاه چه بوده است ؟
به دنبال کشف موارد متعددي از نمونه‌هاي معيوب قطعات و تجهيزات در سطح صنعت هستهاي، اين معاونت نسبت به برپايي نمايشگاهي با عنوان نمايشگاه مقابله با خرابکاري صنعتي اقدام نموده و با دعوت از ارگان‌ها و نهادهاي کشوري و لشکري مثل امور خارجه، وزارت دفاع، صنايع و مراکز حياتي و ... با هدف ارائه مشاوره‌هاي تخصصي امنيتي نمونه هايي از خرابکاري صنعتي را تشريح نموده که با استقبال گسترده مديران و متخصصان سازمان و ساير صنايع در سطح کشور تا کنون مواجه گرديده و نقش تعامل بهره برداران و مديران در صنعت با حفاظت، يکي از نقاط مثبت کشف و خنثي سازي اهداف پيچيده دشمن، جهت کند نمودن و اختلال در فرآيند فعاليت‌هاي صنعت هستهاي را ترسيم و بعضا شايد ارگاني الگو گرفته و در ساير صنايع تجربيات حاصله را عملياتي کرده اند.
با همه اين توضيحاتي که ارائه کرديد. تا چه ميزان در اين امر مهم و حساس خود را موفق مي‌دانيد ؟
تعريف از خود و مجموعه تحت مديريت خود کار درستي نيست اما واقعيت اين است که غربي‌ها خيلي تلاش کردند با استفاده از عوامل خود در روند حرکت رو به رشد صنعت هستهاي کشور اخلال ايجاد کنند و با خرابکاري در تجهيزات صنعتي اين فرآيندها را متوقف کنند اما در همين حد محدود بگويم که متخصصان بي‌ادعاي سازمان موفق شده اند يک به يک اين خرابکاري‌ها را کشف و خنثي نمايند. لذا تا به امروز توانسته ايم توطئه دشمن را خنثي کرده و هوشمندانه و مقتدرانه منافع ملي را دنبال نماييم.
با همه اين سنگ‌اندازي‌ها از يک طرف و محدوديت‌ها و فشارهايي که قدرت‌هاي زورگوي دنيا از سوي ديگر بر صنعت هستهاي اعمال مي‌کنند ؛ جايگاه و چشم انداز صنعت هستهاي ايران را چگونه مي‌بينيد ؟
امروز بدون اغراق مي‌توانيم ادعا کنيم با عنايت به رهنمودهاي سازنده رهبري و حمايت‌هاي رياست جمهوري و مردم عزيز کشورمان و با تلاش متخصصان اين صنعت در استفاده صلح‌آميز از صنعت هستهاي، نظام سلطه در برابر خواست ملت ايران سر تعظيم فرو آورده و ان‌شاء ا... آينده فن‌آوري هستهاي روشن و روبه رشد است و موجب عزت و سربلندي و بالندگي نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران در صحنه‌هاي علمي و بين المللي خواهد شد. در حال حاضر صنعت هستهاي با ارتقاي سطح کيفي تلاش دارد به تراز استانداردهاي بين المللي دست يابد. اين صنعت با اتکا به خداوند متعال و تدابير ارزشمند و مديريت جهادي جناب آقاي دکتر صالحي معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان با شدت و قوت در حال پيشرفت بوده و فشارهاي سياسي، تهديدات و تحريم‌هاي اقتصادي دشمنان نتوانست در خود باوري ايجاد شده در جمهوري اسلامي ايران و صنعت هستهاي اثر گذار باشد.
شما به عنوان معاون حفاظت و امنيت تا چه حد در تحقق اهداف اين سازمان موفق بوده ايد؟
با توجه به هجمه دشمنان عليه صنعت هسته اي، وظيفه معاونت حفاظت و امنيت در اين مقطع سنگين‌تر شده و لزوم هوشياري و دقت همه جانبه را در پي داشته است. تهديد دشمن قبلا بوده است و الان هم هست و بعدا هم خواهد بود. دشمن، دشمن است حفاظت شرايط را جهت فعاليت‌هاي پژوهشي، تخصصي، فرآيندي در صنعت هستهاي هموار مي‌کند و همچنين نقش کليدي خود را در تمام پروژه‌ها از فاز طراحي و اجرا تا بهره‌برداري با رصد تهديدات، آسيب پذيري‌ها و تحليل آنها ايفا نموده و طرح‌هاي امنيتي لازم را تدوين و متناسب با سناريوهاي تعيين شده، آنها را در جاي جاي صنعت به کار مي‌گيرد. امروز مي‌توان ادعا داشت که معاونت حفاظت و امنيت با اتکا به خداوند متعال و استعانت از ائمه اطهار (ع) و رهنمودهاي مسئولان دلسوز نظام و همچنين به‌کارگيري پرسنل با تحصيلات دانشگاهي و داراي تجربه در زمينه‌هاي فني و امنيتي توانسته قبل از هرگونه اقدام خرابکارانه، توطئه دشمنان را خنثي نمايد.
در همين زمينه خرابکاري‌ها و اقدامات معاونت مي‌توانيد نمونه‌هاي مصداقي ذکر کنيد ؟
درخصوص تجهيزات مي‌توان به دستکاري در تجهيزات فرآيندي که قرار بود در صنعت به کار گرفته شود اشاره داشت به عنوان مثال خرابکاري در دستگاه اسپکترومتر گاما از جمله اين موارد مي‌باشد. يکي از اقدامات راهبردي در صنعت هسته اي، اکتشاف مواد اوليه (اورانيوم ) چرخه سوخت بوده که از دير باز سرويس‌هاي اطلاعاتي بيگانه با تمام توان و امکانات و به کار گيري روش‌هاي مختلف از جمله تحميل تحريم در اين حوزه فعاليت داشته‌اند. در همين راستا خرابکاري در دستگاه اسپکترومتر گاما با هدف عدم کارکرد صحيح و نمايش اشتباه گاماي اندازه‌گيري شده در فعاليت‌هاي اکتشافي براي تشخيص ميزان اورانيوم معادن زير زميني (اندازه گيري دقيق اشعه گاما جهت شناسايي لايه‌هاي اکتيو) از طريق جمع آوري و اطلاع از نيازمندي سازمان به اين دستگاه و عدم آگاهي پيمانکار به گونه‌اي برنامه ريزي گرديد تا تجهيزات خرابکاري شده در فرآيند خريداري قرار گرفته و به کشور منتقل گردد. در اين فرآيند پس از جدا سازي قسمت‌هاي مختلف دستگاه مذکور، مشخص گرديد بخش‌هايي از مدار الکترونيکي به صورت انحرافي دستکاري و لحيم کاري شده که انرژي طيف مربوط به اندازه‌گيري تشعشعات گاماي مواد راديو اکتيو توسط نرم افزار به‌طور صحيح نمايش داده نمي شود.
با توجه به پيچيدگي خرابکاري مذکور و وجود موارد متعدد مشابه، مشخص گرديد اين اقدام توسط سرويس اطلاعاتي آمريکا با همکاري کارخانه سازنده عملياتي گرديده که به مدد الطاف الهي قبل از بهره برداري و ايجاد هرگونه اخلال احتمالي، مورد شناسايي قرار گرفت. اخيرا نيز يکسري بردهاي الکترونيکي جاسازي شده در برخي از تجهيزات سايت هستهاي فردو به منظور خرابکاري در فرآيندهاي غني سازي شناسايي و کشف گرديده که اگر لطف خداوند متعال و تلاش افراد بي ادعاي صنعت هستهاي نبود و نيت شوم دشمنان نظام عملي مي‌گرديد تجهيزات فردو ديگر در کار نبود. البته همانطور که مي‌دانيد سايت هستهاي فردو ضامن سايت هستهاي نظنز مي‌باشد که دشمنان تلاش دارند اين ضمانت را بدون عمليات نظامي کم رنگ کنند.
به نظر مي‌آيد که معاونت حفاظت و امنيت با ساير دستگاه‌هاي نظارتي کشور نيز در تعامل و تبادل امنيتي باشد. در صورت امکان در اين زمينه هم بفرماييد وضعيت چگونه است ؟
امروزه امنيت از الزامات هر طرح و پروژه فني بوده و بدون رعايت و به‌کارگيري آن، پيشبرد برنامه‌ها و اهداف ميسر نخواهد بود لذا کليه طرح‌ها و پروژه‌هاي صنعت هستهاي از زمان تعريف با مجموعه حفاظت و امنيت هماهنگ شده و سپس مراحل اجرايي آن آغاز مي‌گردد. بنابراين حفاظت و امنيت جزء لاينفک پروژه‌ها و طرح‌هاي سازمان شده است. به همين سبب در هيئت مديره ها، کارگروه‌ها و کميته ها، مجموعه حفاظت و امنيت حضور داشته و در اجراي پروژه‌ها در هر فاز عملياتي مشارکت مي‌نمايد. همچنين در تعاملات برون سازماني نيز با برخي نهادها و ارگان‌ها از جمله وزارت اطلاعات، شوراي عالي امنيت ملي، شوراي تامين استان‌ها، سازمان پدافند غير عامل و مديريت بحران، مراجع امنيتي و انتظامي و ... همکاري موثري دارد.
اما به هر صورت يک دوره طولاني تحريم‌ها را نيز داشته‌ايم. تاثير اين تحريم‌ها چه بوده است ؟
تحريم‌هاي هستهاي باعث بومي سازي در ابعاد مختلف گرديد و اين اقدام دشمن منجر به استفاده از ظرفيت‌هاي داخلي و بهره‌مندي از نيروهاي جوان و کارآمد شده که بسيار مفيد بوده و آثار آن را به لطف خدواند شاهد هستيم. فعاليت‌هاي اين سازمان در خصوص کاربردهاي صلح آميز در حوزه‌هاي کشاورزي، بهداشت و سلامت همچون ساخت سانتريفيوژهاي توبولار، چرخه بومي سوخت هسته اي، کاربرد پرتوها در پروژه هايي نظير بازيافت لاستيک‌هاي فرسوده و تغيير رنگ سنگ ها، توليد راديو داروها و راديو ايزوتوپ‌ها و غيره ادامه دارد. تحقيق و توسعه نيز به هيچ وجه متوقف نخواهد شد و اين حرکت پرشتاب با برنامه ريزي همراه با اعتماد به نفس بيشتر در مجموعه سازمان انرژي اتمي در حال انجام مي‌باشد. در حوزه توليد انرژي پاک و برق هستهاي بر اساس چشم انداز ترسيم شده و مزاياي استفاده از اين نوع انرژي در کاهش آلودگي ناشي از سوخت‌هاي فسيلي، قرارداد 2 نيروگاه به قدرت 2100 مگاوات با روسيه بسته شده تا با هزار مگاوات برق هستهاي که قبلاً مورد بهره برداري قرار گرفته، انشاءا... به چشم انداز 20 هزار مگاوات ترسيم شده توسط مجلس دست يابيم. همچنين مذاکره با چيني‌ها در خصوص احداث 2 راکتور 100 مگاواتي انجام شده که تامين سوخت آنها توسط سازمان انرژ ي اتمي صورت مي‌پذيرد.البته سازمان با دورانديشي و درنظرگرفتن هزينه – فايده به سمت تجاري سازي پيش مي‌رود و با استانداردسازي زمينه را براي همکاري‌هاي بين المللي فراهم مي‌سازد که از جمله آن مي‌توان اشاره داشت به فروش مازاد آب سنگين و اورانيوم و بعضا تجهيزات بومي‌سازي شده ايراني، همکاري با ساير کشورها از جمله روسيه با هدف مشارکت در حوزه بين الملل و مهم‌‌تر از همه در ساخت؛ سوخت نيروگاه‌هاي قدرت و تست سوخت PIE و ...
توافق برجام چه ميزان در اين روند تاثير گذار خواهد بود ؟
بر اساس توافق، تفاهم صورت گرفته (برجام) اقداماتي براي دسترسي به تجارت، فن‌آوري، تامين مالي و انرژي در دستور کار قرار مي‌گيرد. با توجه به پيشرفت فن‌آوري بين‌المللي در اتکا بر آب سنگين براي راکتورهاي تحقيقاتي و توليد در نظر داريم برق آينده خود را با همکاري گسترده تر بين‌المللي تامين نماييم. ضمن اينکه اجراي کامل برجام به صلح و امنيت منطقه اي و بين‌المللي کمک مي‌کند. اين همکاري‌ها شامل: ساخت راکتورهاي جديد قدرت آب سنگين مدرن، ساخت راکتورهاي تحقيقاتي چند منظوره آب سبک پيشرفته، تامين تجهيزات و سيستم هاي کنترل پيشرفته براي راکتورهاي تحقيقاتي و قدرت، تامين شبيه‌ساز، کدهاي محاسباتي و نرم افزارهاي هستهاي،تامين تجهيزات راکتورهاي قدرتي و تحقيقاتي، آموزش در مورد سناريوهاي جابه‌جايي و مديريت سوخت براي راکتورهاي قدرتي و تحقيقاتي هستهاي، ارزيابي فني مشترک از راکتورهاي فعلي ايران به منظور ارتقاي سيستم‌ها و تجهيزات فعلي، از جمله موضوعات مربوط به ايمني هستهاي، توليد ايزوتوپ‌هاي پايدار از طريق همکاري بين‌المللي در مرکز هسته اي فيزيک و فن آوري ايزوتوپ‌هاي پايدار در تاسيسات فردو، ايجاد يک مرکز ايمني با همکاري بين‌المللي، بازديد و تبادل اطلاعات از نظام ايمني و نيروگاه هاي هسته اي خارج از ايران، پزشکي هستهاي و دسترسي به راديوايزوتوپ‌هاي پزشکي جهت تشخيص و درمان، ارتقاي زيرساخت مربوط به تاسيسات سيکلوتروني موجود در کشور، ساخت آب شيرين‌کن‌هاي هستهاي و زيرساخت هاي مربوطه در کشورو توسعه فن‌آوري ليزري براي کاربردهاي پزشکي از جمله جراحي چشم مي‌شوند.
نقش معاونت حفاظت و امنيت در موضوع مذاکرات 1+5 چه بوده است؟
معاونت، نقش پشتيباني را در ابعاد مختلف داشته و تلاش گرديده به صورت همه‌جانبه با کارگروه‌هاي فني تشکيل شده در داخل سازمان همکاري نمايد. در همين ارتباط در سال گذشته، کارگروه اقدام مشترک در داخل سازمان انرژي اتمي با حضور 3 عضو اصلي(معاون حفاظت و امنيت، معاون امور بين‌الملل و رئيس حوزه رياست سازمان) به رياست دکتر صالحي تشکيل شد. معاونت حفاظت و امنيت در کارگروه اقدام مشترک نقش پشتيباني همه‌جانبه در تعامل با ساير مديران و مجموعه‌هاي ذي‌ربط با مذاکرات هستهاي در خارج سازمان و مديران و مراکز داخل سازمان را بر عهده دارد. کارگروه اقدام مشترک نيازها و درخواست‌هاي مجموعه‌هاي خارج سازمان را دريافت کرده و به مديران داخلي منتقل مي‌کند تا مشورت‌ها و اقدامات تخصصي و فني- حقوقي لازم از سوي سازمان انرژي اتمي صورت بگيرد. در اين‌راستا معاونت ما نيز نيازمندي‌هاي تيم فني را جهت موارد درخواستي با در نظر گرفتن کليه جوانب حفاظتي و جلوگيري از اتهام‌سازي جديد عليه فعاليت‌هاي هستهاي يا کند کردن فعاليت‌هاي عملياتي بررسي نموده و با پاسخگويي و مشورت به موقع و عالمانه، در روند مذاکرات نقش‌آفريني کرديم. انشاءا... در راستاي اجراي مفاد برجام و همچنين همکاري با آژانس بين المللي انرژي اتمي را بر اساس سياست‌هاي امنيتي سازمان، کمافي‌السابق ادامه خواهيم داد. البته ما نقش سرباز را بر عهده داشته و داريم و افتخار مي‌کنيم که سرباز نظام، ولايت و انقلاب مي‌باشيم.
نظر شما راجع به توافق هستهاي صورت گرفته چيست؟
من فکر مي‌کنم اين توافق که بيش از 22 ماه تلاش مداوم به طول انجاميد موضوع ساده‌اي نيست، اين توافق يک هماورد حقوقي و سياسي است که توانمندي کشور را در اين حوزه‌ها نشان مي‌دهد و موجب افزايش تراز سياسي کشور در سطح بين‌الملل گرديده است. لذا اين توافق دستاورد مسلم و تاريخي در جهت رشد، توسعه و امنيت کشور و از جمله فعاليت‌هاي صلح‌آميز هستهاي خواهد بود. و روز به روز به ابعاد مختلف اين دستاورد بسيار عظيم، قابل توجه و قابل اتکا پي مي‌بريم.
به نظر شما آيا اين توافق، فضاي تهديد را کاهش مي‌دهد؟
اين روشن است که در کلان و حوزه منطقه‌اي فضاي تهديد کاهش مي‌يابد اما در هر حال دشمنان ما بدون بيانه و قطعنامه قبلا به ما هجوم آورده و حمله کردند. مگر صدام از ما اجازه گرفت حمله کرد مگر آمريکايي‌ها اين همه توطئه عليه ما کردند و مي‌کنند و تروريست‌ها را به جان ما مي‌اندازند از ما اجازه مي‌گيرند .زدن هواپيماي مسافربري ايرباس مگر با اجازه قبلي بوده است. بعضي‌ها مي‌گويند در متن توافق امکان اين وجود دارد که آنها تهديد کنند اما به نظر ما، با استفاده از توافق نامه،آنها را زمين گير کرديم که البته بايد دشمني، دشمن را فراموش نکنيم و توطئه‌هاي بدخواهان نظام را خنثي کنيم چرا که تکنيک‌ها و روش‌ها تغيير مي‌کند اما دشمني آنها به قوت خود باقيست. ما با آمريکايي‌ها و رژيم صهيونيستي از نظر ايدئولوژيکي مشکل داريم.
يکي از بحث‌هاي داغ اين روزها نحوه بازرسي بازرسان آژانس و جلوگيري از سوء استفاده‌هاي احتمالي ان در درز اطلاعات سازمان است. اين بازرسي‌ها با چه روشي صورت مي‌گيرد و معاونت شما در اين حوزه چگونه عمل مي‌کند تا اين مشکل را نداشته باشيم ؟
آژانس جهت تاييد راستي آزمايي و عدم انحراف برنامه‌هاي هستهاي کشورها بازرسي‌هاي خود را با روش‌هاي مختلف از جمله: بازرسي موقت، بازرسي معمولي، بازرسي ويژه و بازرسي‌هاي موسوم به پروتکل الحاقي انجام مي‌دهد.
همچنين برابر ماده 4 پروتکل الحاقي، در صورت درخواست آژانس براي دسترسي به هر قسمت از يک سايت که توام با بازديد باشد، مدت اطلاع قبلي حداقل 2 ساعت مي‌باشد که بايد به صورت کتبي بوده و دلايل دسترسي و فعاليت‌هاي انجام شده در خلال اين دسترسي مشخص گردد. همچنين در صورت بروز هر سوال يا تناقضي، آژانس بايد فرصتي را جهت ارائه توضيح در اختيار ايران قرار دهد و موجبات تسهيل براي رفع سوال يا تناقض را فراهم سازد. درهر صورت تا وقتي که چنين فرصتي در اختيار ايران قرار نگرفته باشد، آژانس نبايد دست به هيچ‌گونه نتيجه‌گيري درباره سوال يا تناقض بزند. معاونت حفاظت و امنيت با همکاري وزارت اطلاعات ابتدا صلاحيت بازرسان را مورد ارزيابي و تاييد قرار داده و سپس درخواست آژانس را بررسي و بازرسان را در تمامي مراحل همراهي مي‌نمايد. بنابراين با هماهنگي کامل، بازرسان به سايت‌هاي هستهاي وارد مي‌شوند. در ابتداي امر کليه تجهيزات الکترونيکي و ذخيره ساز اعم از تلفن همراه، لپ تاپ، تب لت، هارد، فلش، رکوردر و... از بازرسان اخذ گرديده و جهت ورود به سالن‌هاي فرآيندي کليه لباس‌هاي آنها تعويض و با لباس‌هاي مخصوص که در اختيارشان قرار داده مي‌شود عمليات بازرسي صورت مي‌گيرد. بنابراين هيچ‌گونه ضبط تصوير و صدا در حين عمليات امکان پذير نمي باشد. همچنين مشخصات تجهيزات و دستگاه‌هاي نصب شده در صنعت هستهاي (شناسنامه تجهيزات) پوشيده شده و قابل ارائه نمي باشد. اگر بازرسي، خواهان نمونه برداري از محيط باشد بايستي درخواست خود را ارائه و توسط سازمان انرژي اتمي بررسي تا در صورت صلاحديد، نمونه توسط طرف ايراني تهيه و در اختيار بازرس قرار گيرد. همچنين طي توافق به عمل آمده با آژانس بين المللي انرژي اتمي تعدادي دوربين عکس برداري در ورودي سالن‌هاي فرآيندي نصب شده که قابليت فيلم برداري را نداشته و تصاوير ضبط شده با نظارت حفاظت در اختيار آنها صرفا در محيط دسترسي داده شده قرار مي‌گيرد. درآينده نيز با پذيرش پروتکل الحاقي تغييري در موارد اشاره شده صورت نخواهد گرفت و نظارت‌ها به همان شيوه گذشته انجام مي‌گردد. البته با توجه به ساختار آژانس، که در آن تامين بودجه، تامين تجهيزات تخصصي، خدمات فني و همچنين استخدام پرسنل آن از طريق کشورهاي غربي و به‌ويژه ايالات متحده آمريکا صورت مي‌گيرد، اين معاونت نيز هوشياري امنيتي و نظارتي قوي‌تري را در دستور کار قرار داده و دنبال مي‌نمايد.
منبع:خراسان