به گزارش مشرق، پهپادها امروزه جایگاه مهمی در مجموعه قدرت نظامی کشورهای مختلف دنیا کسب کرده‌اند، این هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل عدم نیاز به تأسیسات و پایگاه‌های بزرگ و ثابت، سادگی تعمیر و نگهداری، به کارگیری آسان، نداشتن تلفات انسانی، امکان استفاده از فناوری پیشرفته در ساخت و مزایای دیگر، بسیار برای کشورها به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران پراهمیت بوده است.

مطالعه روند تکاملی پیشرفت در صنعت پهپادی ایران نشان می‌دهد متخصصان این حوزه پس از ساخت اولین پهپادهای یکبار مصرف در سال ۱۳۶۵ در طول سال‌های اخیر رشد به‌سزایی در این صنعت داشته‌اند و با وجود تحریم‌های ظالمانه کشورهای غربی، شاهد حضور پهپادهای مختلفی در عرصه نظامی کشور بوده‌ایم.

یکی از این پهپادها ابابیل است، پهپادهای ابابیل یکی از پهپادهای ساخت صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران هستند که مراحل طراحی و ساخت آن از دوران دفاع مقدس آغاز شده و تاکنون ٦ نسل از این پرنده‌ها با نام‌های ابابیل ۱، ۲، ۳، ۳ نوین، ۴ و ۵ طراحی و ساخته شده است.

نام این پهپاد از قرآن کریم گرفته شده و اشاره به ماجرای هجوم کفار با فیل‌ها به خانه کعبه دارد که به اذن خداوند پرنده‎های ابابیل با پرتاب سنگ‎ریزه فیل ها را از پای درآوردند.

سرنوشت «ابابیل» پس از جنگ

سرنوشت این پهپاد پس از جنگ یعنی از سال ١٣٦٩ تغییر کرده و با توجه به نیازمندی‌های نیروهای مسلح، با بازسازی مجدد بدنه و بال پهپاد مجدد مورد توجه قرار گرفت و تولید انبوه آن از سال ١٣٧٠ با ملاحظات استاندارد و قابلیت چندین بار مصرف رونق گرفت.

پهپاد ابابیل با تجهیز شدن به سامانه پایدار کننده خودکار و جی پی اس از شکل قدیمی خود فاصله گرفته و به روز شده است، به روز شدن این پهپاد امکان پرواز با ایمنی بیشتر، برخاست خودکار و فرود نیمه خودکار، حرکت در یک مسیر مشخص، امکان قطع ارتباط با پایگاه، ارسال اطلاعات با توانایی ارسال مجزا در ١٧ کانال، ولتاژ باتری، ارتفاع و سرعت پرواز و قابلیت کانال های آزاد برای این پهپاد را فراهم کرده است.

بدنه پهپاد ابابیل استوانه‌ای شکل بوده و دم عمودی آن دارای یک عقب رفتگی زیاد است هچنین دارای یک بال اصلی که دارای یک عقب رفتگی ملایم در قسمت زیرین در انتهای بدنه است و نیز دارای یک بال جلویی که مقداری عقب رفتگی روی بدنه کمی عقب تر از دماغه قرار گرفته است.

جنس پهپاد ابابیل اصلی فلزی اما ابابیل های بعدی جنس‌های دیگری از جمله مواد مرکب نیز هستند، سیستم هدایت و کنترل این پهپاد ساخت ایران بوده و عملیات هایی از قبیل حفظ ارتفاع دورسنجی و یا ردیابی رادار را به خوبی انجام می‌دهد.

در ادامه می‌خواهیم با ویژگی‌های پهپادهای خانواده «ابابیل» آشنا شویم که اولین آن پهپاد «ابابیل-۱» است.

«ابابیل-۱»

پهپاد «ابابیل- ۱» همان پهپاد تولیدی در سال ١٣٦٥ به منظور استفاده در جنگ است به گونه‌ای که قابلیت حمل ۴۰ کیلوگرم مواد منفجره را داشته است.

این پهپاد در مأموریت‌هایی چون جمع آوری اطلاعات، تأمین نیروی پدافند و نیروی هوایی به کار برده شده، همچنین موارد کاربرد این پهپاد نیز مقاصد نظامی همانند عکسبرداری، حمل مواد منفجره بوده و کاربرد یکبار مصرفی آن نیز یکی از محدودیت های این پهپاد است.

«ابابیل-۲»

این پهپاد تا به امروز تعداد بسیار زیادی تولید شده و در اختیار یگان‌های مختلف نیروهای مسلح کشورمان قرار گرفته است، «ابابیل-۲» ابتدا با مأموریت مراقبت، شناسایی و هدف تولید شده بود اما بعدها مأموریت انتحاری نیز برای آن تعریف شد و هم‌اکنون در قالب همین مأموریت در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است.

این پهپاد با مداومت پرواز ۱.۵ ساعته می‌تواند تا ۲۰۰ کیلومتر برد عملیاتی داشته باشد و بیشینه سرعت کروز آن به ۲۲۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد، همچنین می‌تواند تا ارتفاع ۱۱ هزار پا از سطح زمین ارتفاع بگیرد و در عملیات مراقبت و شناسایی می‌تواند مساحتی معادل ۷۷۰ کیلومتر مربع را پایش کند.سامانه ناوبری «ابابیل-۲» GPS/INS است و نوع هدایت و کنترل آن هم می‌تواند به صورت کنترل از راه دور بوده و هم خودکار و لذا در حالت خودکار برد این پهپاد افزایش خواهد یافت.

نیروی پیشران این پهپاد از یک موتور پیستونی دو سیلندر تأمین می‌شود که با توان ۲۵ اسب بخار، مصرف سوختی در حدود ۵ لیتر بر ساعت دارد، همچنین «ابابیل-۲» قابلیت برخاستن از روی شناور و قایق تندرو را نیز دارد که طی سال‌های گذشته قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه با این پهپادها مجهز شده‌اند.

خط تولید پهپاد ایرانی «ابابیل-۲» نیز در پایتخت تاجیکستان با حضور سرلشکر پاسدار محمدباقری رئیس ستادکل نیروهای مسلح افتتاح شده است و این نخستین بار است که جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی خط تولید یک پهپاد عملیاتی را در کشور دیگری راه‌اندازی می‌کند.

نمونه انتحاری «ابابیل-۲»

نمونه انتحاری پهپاد «ابابیل-۲» نیز به جست‌وجوگر اپتیکی یا تصویرساز در دماغه خود مجهز شده است که در رزمایش پهپادی ارتش با برخاستن از ناو سهند، شناور هدف را مورد اصابت قرار داد.

«ابابیل-۳»

بالا بودن قابلیت رزمی در ساخت ابابیل ۱ و ۲، زمینه ای را فراهم کرد تا پهپاد ابابیل ۳ طراحی و اجرا شود، این پهپاد در آبان ماه ١٣٩٣ در رزمایش «پیامبر اعظم ۵» رونمایی شد که در حال انجام عملیات در فراز تنگه هرمز بود.

«ابابیل-۳» با موتور ٤ سیلندر بنزینی، مداومت پرواز ٨ ساعته و قابلیت پرواز تا عمق ٢٥٠ کیلومتری دارای سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، برد ۱۰۰ کیلومتر و سقف پرواز ۵۰۰۰ متر است.

این پهپاد از بدنه کاملا کامپوزیت برخوردار است.این پهپاد با قابلیت های تصویربرداری و فیلمبرداری در شب و روز برجسته شده که می‌تواند تصاویر را به صورت همزمان به ایستگاه‌های کنترل زمینی و یا هر پلت‌فرم دیگر ارسال کند.

تفاوتی که این پرنده با نمونه‌های قبلی دارد، تفاوت در ظاهر را نیز شامل می‌شود چرا که این پهپاد شباهت زیادی به سایر پهپادهای خانوادگی ابابیل ندارد.

«ابابیل-۳» دارای بدنی استوانه‌ای و همچنین دارای یک بال H شکل یا دوگانه نیز است.پهپاد «ابابیل-۳» برای فرود نیاز به چتر نداشته و لذا در هنگام فرود آسیب کمتری به آن وارد می‌شود، این پرنده با برد زیادی که دارد کامل از دید کاربر خارج می‌شود و به همین خاطر برای هدایت از ایستگاه کنترل زمینی بنا به نوع مأموریت پهپاد به صورت نیمه خودکار و یا تمام خودکار کنترل می شود.

«ابابیل-۳؛ اطلس»

این پرنده در حقیقت نمونه بهینه شده پهپاد «ابابیل- ۳» و ساختار اصلی این پهپاد مشابه همان است اما تغییراتی در برخی پارامترهای آن رخ داده است.

اولین تغییری که به چشم می‌آید طراحی متفاوت ارابه‌های فرود این پهپاد نسبت به «ابابیل- ۳» است.ارابه فرود جلویی این پهپاد از فناوری هیدرولیک بهره برده و ارابه‌های عقبی آن نیز دچار تغییراتی شده است تا آمادگی پهپاد روی باند برای بلندشدن و نشستن را بهینه کند.

در بدنه نیز این پهپاد مجهز به پایلون‌های نصب بمب در زیر بال‌های خود شده تا بتواند بمب‌های سری قائم را حمل کند، به همین جهت ساختار بدنه «ابابیل-۳نوین» تقویت شده است.

مهم‌ترین تغییری که در پهپاد «ابابیل-۳ نوین» رخ داده، تجهیز این پهپاد به سامانه نشست و برخاست خودکار است، این سامانه موجب می‌شود تا پهپاد بتواند به صورت خودکار و بدون دخالت خلبان دوم این عمل را انجام دهد.

اضافه شدن این سیستم به پهپادها این اجازه را به خلبان پهپاد می‌دهد تا در صورت مساعد نبودن شرایط فرود در مکان اولیه پرواز، مکان جدیدی را برای فرود پهپاد در نظر بگیرد.«ابابیل-۳ نوین» همچنین برای استفاده از سامانه نشست و برخاست خودکار به یک سنسور لیزری در زیر بدنه مجهز شده است که به این پهپاد برای تشخیص محل دقیق باند فرود کمک می‌کند.

«ابابیل-۴»

پهپاد «ابابیل-۴» دارای قابلیت اجرای انواع مأموریت‌های شناسایی، مراقبت، جنگ الکترونیک، جمع آوری اطلاعات سیگنالی، رزمی است.

در یکی از رزمایش‌های برگزار شده توسط ارتش، پهپادهای «ابابیل- ۴» اقدام به رهاسازی بمب‌های قائم ۵ بر روی مواضع نیروهای مهاجم کرده و مواضع تعیین شده را در فاصله ۷ کیلومتری مورد اصابت قرار دادند.

پهپاد «ابابیل- ۴» از مسافت ۶۰ کیلومتری، اقدام به پرواز کرده و با طی کردن بیش از ۵۰ کیلومتر خود را به منطقه عمومی رزمایش رسانده و سپس اهداف مورد نظر را در شعاع ۷ کیلومتری با بمب قائم ۵ مورد اصابت قرار داد.

«ابابیل-۵»

این پرنده نسل جدید پهپادهای ابابیل است که پس از نمونه‌های موفق «ابابیل-۳»‌ و «ابابیل-۴»‌ پا به عرصه گذاشت، این پهپاد نخستین بار در جریان برگزاری رژه ۲۹ فروردین ارتش در سال ۱۴۰۱ ارتش بعنوان یکی از پهپادهای حاضر در سازمان رزم ارتش از مقابل جایگاه رژه رفت.

«ابابیل-۵»‌ چشم رصدگر ایران در غرب آسیا

پهپاد «ابابیل-۵»‌ یک هواپیمای بدون سرنشین چند منظوره با قابلیت انجام ماموریت‌های رزمی، شناسایی، مراقبت، جمع آوری اطلاعات و جنگ الکترونیک ساخت صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است.

این پرنده بدون سرنشین قادر است تا سکوهای الکتروپتیک چند منظوره دید در شب، محموله‌های جمع آوری اطلاعات سیگنالی و محموله‌های راداری را حمل کند، بیشینه سرعت پهپاد «ابابیل-۵»‌، ۲۱۰ کیلومتر بر ساعت است.

تداوم پرواز این پهپاد با محموله ۱۲ ساعت بوده و سقف پرواز آن، ۱۸ هزار پا تخمین زده شده است. شعاع عملیاتی این پرنده بدون سرنشین ۳۰۰ کیلومتر است. البته این پهپاد نشان داد که در شرایطی قادر خواهد بود تا عملیات شناسایی را در مدت ۲۴ ساعت یعنی مشابه آنچه در دومین رزمایش مشترک پهپادی ارتش رخ داد، انجام دهد.

پهپاد «ابابیل-۵» پس از پایان ماموریت خود به‌وسیله ارابه فرود در شرایط عادی و چتر در شرایط اضطراری است، این پهپاد قادر به حمل محموله‌ای با وزن ۱۲۰ کیلوگرم شامل بمب‌های هوشمند خانواده قائم و موشک‌های خانواده الماس است، همچنین از بدنه جاذب امواج راداری برخوردار بوده و به سختی قابل شناسایی است.

رصد ناوشکن آرلی‌برک آمریکا توسط پهپاد «ابابیل-۵»

پهپاد «ابابیل-۵» که از بدنه جاذب امواج راداری برخوردار بوده و به سختی قابل شناسایی است، در جریان دومین رزمایش مشترک پهپادی ارتش که مهرماه سال گذشته برگزار شد، پهپاد «ابابیل-۵» توانست عملیات رصد و شناسایی ناوشکن آرلی‌برک آمریکایی را به مدت حدود ۲۴ ساعت‌ در شمال اقیانوس هند را انجام دهد، این پهپاد براساس آنچه اعلام شد از پایگاه خود در جاسک به پرواز درآمده بود.

پهپاد «ابابیل-۵»‌، می‌تواند ۶ موشک نقطه‌زن با کلاهک شدید الانفجار را با خود حمل و در صورت نیاز به سوی اهداف شلیک کند.

روند روبه‌رشد در صنایع پهپادی کشور با وجود مشکلات چند سال اخیر و تحریم‌های ظالمانه همچنان ادامه دار بوده و صنعت دفاعی کشورمان در حال ارائه جایگزین‌های به‌روز، پیشرفته و چندمنظوره برای پهپادهای عملیاتی، موفق و پرتعداد قبلی است.