مشرق - شیوه اصلی و مورد آزمایش قرارگرفته در طول سال‌های متمادی توسط این دو روانشناس شیوه شرطی کردن حیوانات بود و در اثر آزمایش‌های گوناگون و طاقت‌فرسای این دو نفر به‌ویژه پاولف، نتیجه‌ای در علم روانشناسی حاصل شد که تاکنون یکی از شیوه‌های تاثیرگذار در جامعه انسانی و حیوانی به شمار می‌رود.

 همه ما می‌دانیم که حیوانات چون هوشی به اندازه انسان ندارند، باید به شیوه پاولف شرطی شوند تا تربیت‌شدن‌شان راحت باشد. خود ما هم با این همه هوش و ادعا اغلب با شنیدن این جمله، شرطی می‌شویم و به یاد پاولف می‌افتیم. الان هم چند هفته است که مرحوم پاولف به خوابم می‌آید و این موضوع را تکرار می‌کند: شرطی شوید... شرطی شوید... شرطی شوید. وقتی هم از خواب می‌پرم خبری از او نیست.

موضوع کمک‌های دولت به دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در این شرایط بحرانی و تهدید جدی کنفدراسیون فوتبال آسیا هم به‌منزله شرطی کردن شرایط کار برای موضوعیت دادن به آن است؛ «تخلف کنید دولت می‌پردازد.» همین ورود دولت در این شرایط و گرفتن دست مدیران خودگمارده در راس باشگاه‌ها که تاکنون بدهی‌های فراوانی روی دست باشگاه‌هایشان گذاشته‌اند و همین امر نیز جامعه فوتبال را با سردرگمی و چالش مواجه کرده و به جای بازجویی و پاسخگویی به افکار عمومی حمایت همه‌جانبه وزارت ورزش را به همراه دارند، نشان می‌دهد که پاولف‌های زمانه در حال آزمایش‌های تازه هستند و با تزریق منابع مالی در شرایط بحرانی مشروعیت نظام و کارآمدی دولت را زیر سوال می‌برند بدون اینکه آزمایشی جدی در این زمینه انجام دهند.

شرطی کردن موضوع کمک‌های بلاعوض به کسانی که با شاخصه‌های مدیریت غریبه هستند و ساختار و برنامه را نمی‌شناسند برای حفظ وجهه اجتماعی دولت شاید مناسب و مفید باشد اما در درازمدت، ضمن جبران سوءمدیریت ادوار گذشته مدیران و تحمیل هزینه‌های کمرشکن، شرایط شایسته‌سالاری را از بین می‌برد و مدیران نالایق و ناوارد به کار که از هوش کمتری هم برای اداره یک سیستم برخوردارند، عادت می‌کنند که چنین امتیازهایی همیشه وجود دارد. هر چند این موضوع فقط منحصر به فوتبال نیست و می‌توان در موضوع حذف خانوارهای دارای دهک‌های بالای درآمدی از لیست یارانه‌بگیران نیز این وضعیت را مشاهده کرد.

اگر با امعان نظر و بدون تعارف و خیلی شفاف به قضیه نگاه کنیم، باید قبول کنیم که این باج‌دهی‌ها به مشروعیت نظام و کارآمدی دولت آسیب می‌زند و جامعه را شرطی می‌کند و در صورت ادامه خسارت‌های جبران‌ناپذیری خواهد داشت. به نظر می‌رسد فوری‌ترین اقدام در این مسیر همکاری دلسوزانه تمام سازمان‌ها و نهادهای ذی‌ربط و ذی‌نفع است که در یک هماهنگی نظام‌مند حقوق فوتبال ملی را از ارگان‌های مربوطه بازخواست و درخواست و راه‌های مسدود شده اقتصاد فوتبال را با همفکری و تعامل همه‌جانبه باز کنند.

* مرتضی موسوی‌زنوز (دبیر گروه ورزش روزنامه فرهیختگان)