به گزارش مشرق، بلیتهای جام جهانی ۲۰۲۶ نخستین رسوایی بزرگ این تورنمنت را رقم زدهاند. بلیت مسابقات در ایالات متحده به طرزی سرسامآور گران است؛ قیمتها در مقایسه با جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر تا پنج برابر افزایش یافتهاند اما فاجعه تنها به این ارقام محدود نمیشود.
جام جهانی ۲۰۲۶ که در راه است، نه تنها نوید یک جشنواره عظیم دیگر برای محبوبترین ورزش جهان را میدهد، بلکه نمونهای آشکار از طمع سازمان میزبان یعنی فیفا نیز خواهد بود. دلیل اصلی این ادعا قیمتهای نجومی بلیتهاست. گروه هواداران Football Supporters Europe (FSE) با ابراز خشم شدید نسبت به این وضعیت اعلام کردهاند که از سیاست قیمتگذاری ظالمانه فیفا وحشتزده شدهاند و خواستار توقف فوری فروش بلیتها شدهاند.
این خشم صرفاً یک واکنش احساسی نیست. قیمت بلیتها به طور میانگین حدود ۵۰۰ درصد نسبت به جام جهانی ۲۰۲۲ قطر افزایش یافته است؛ در برخی دستهها این افزایش حتی به حدود ۱۰ برابر میرسد. FSE یادآور میشود که حداقل هزینهای که یک هوادار برای همراهی تیم ملی خود از مرحله گروهی تا فینال باید بپردازد، ۶۹۰۰ دلار است.
در شرایطی که بسیاری از نهادهای بزرگ ورزشی با رکود مواجه هستند، فیفا در یک دوره واحد تقریباً درآمد خود را دو برابر کرده است. درآمد این نهاد با هر چرخه رشدی شتابانتر به خود میگیرد. تا پایان دوره چهار ساله جاری (۲۰۲۳ تا ۲۰۲۶)، فیفا به رهبری جانی اینفانتینو انتظار دارد به درآمدی معادل ۱۳ میلیارد دلار دست یابد؛ رقمی که نزدیک به ۱۰ میلیارد دلار آن مستقیماً از جام جهانی ۲۰۲۶ تأمین خواهد شد. این در حالی است که درآمد فیفا در دوره ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ تنها ۷.۵۷ میلیارد دلار بود؛ یعنی تقریباً نصف رقم پیشبینی شده کنونی.
بیشترین سهم درآمد فیفا در این دوره از محل فروش حق پخش تلویزیونی خواهد بود: ۴.۲۶۴ میلیارد دلار (۳۲.۸ درصد). پس از آن، فروش بلیت و خدمات میهماننوازی با ۳.۰۹۷ میلیارد دلار (۲۳.۸ درصد) در رتبه دوم قرار میگیرد و حمایتهای مالی با ۲.۸۴۶ میلیارد دلار (۲۱.۹ درصد) در جایگاه سوم است. فیفا همچنین از میزبانی جام جهانی باشگاهها ۲۰۲۵ حدود ۲ میلیارد دلار (۱۵.۴ درصد) درآمد خواهد داشت و صدور مجوزها نیز ۷۹۳ میلیون دلار (۰.۶ درصد) به همراه خواهد آورد.
در جام جهانی قطر، فروش بلیت و خدمات در جایگاه سوم منابع درآمدی قرار داشت و ۹۴۹ میلیون دلار (۱۳ درصد) برای فیفا درآمد ایجاد کرد؛ در حالی که حمایت مالی با ۱.۷۴ میلیارد دلار (۲۴ درصد) سهم بیشتری داشت. فروش مستقیم بلیت در جام جهانی ۲۰۲۲ نیز ۶۸۶ میلیون دلار بود. اکنون انتظارها برای جام جهانی آمریکا افزایش بیش از پنج برابری قیمت بلیتها را تأیید میکند.
توماس باخ، رئیس پیشین کمیته بینالمللی المپیک (IOC) در سخنرانی خداحافظی خود در ابتدای سال ۲۰۲۵ تأکید کرد: اعداد همیشه گویاتر از کلمهها هستند. جنبش المپیک در حال پیشرفت است، در حالی که درآمد سایر سازمانهای ورزشی بینالمللی به غیر فیفا به طور قابل توجهی کاهش یافته است. فوتبال بینالمللی نه تنها از نظر مالی پایدار است، بلکه با سرعتی سرسامآور در حال رشد است.
در حالی که فیفا تقریباً درآمد خود را دو برابر کرده، درآمد IOC در چرخه ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ نسبت به دوره پیش از همهگیری کرونا تنها ۱۲ درصد افزایش یافته است؛ رشدی که با در نظر گرفتن تورم، عملاً ناچیز به حساب میآید. بازیهای المپیک با بحران میزبانی مواجه هستند؛ شهرها به دلیل نبود صرفه اقتصادی بیش از پیش از میزبانی انصراف میدهند. در مقابل، فیفا هزینههای تطبیق ورزشگاهها به ویژه در ایالات متحده را به دوش بودجههای محلی و باشگاهها میاندازد.
حتی رشد درآمد فیفا از یوفا و لیگ قهرمانان اروپا نیز سریعتر بوده است، هر چند فوتبال اروپا همچنان از نظر درآمد کلی عملکرد بهتری دارد. یوفا بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ حدود ۱۷.۱ میلیارد یورو درآمد داشته اما این رقم تنها ۹ درصد نسبت به دوره قبل افزایش یافته است.
با وجود رشد درآمدها بسیاری از سازمانهای ورزشی بزرگ مانند NBA و لیگ برتر انگلیس از کاهش سود عملیاتی خبر میدهند؛ چرا که هزینهها از دستمزد بازیکنان گرفته تا هزینههای حقوقی به شدت افزایش یافته است. سودآوری لیگها رو به افول است، در حالی که فیفا گویی در سیارهای دیگر زندگی میکند. از این منظر، حتی حقوق جانی اینفانتینو نیز کوچک به نظر میرسد: ۴.۶۷ میلیون دلار در سال؛ رقمی که او را به پردرآمدترین مدیر فوتبال جهان تبدیل کرده است. این آمار رسمی است، نه حاصل گمانهزنی رسانهای. برای مقایسه، دارایی خالص الکساندر چفرین، رئیس یوفا ۳.۷ میلیون دلار و دارایی ریچارد مسترز، مدیرعامل لیگ برتر انگلیس ۲.۳ میلیون دلار برآورد شده است.
گرانترین بلیت فینال جام جهانی ۲۰۲۲ قطر ۱۶۰۷ دلار قیمت داشت اما پیشبینی میشود بلیت فینال جام جهانی ۲۰۲۶ با قیمتی حدود ۵.۵ برابر به فروش برسد.
دلیل اصلی این جهش درآمدی گسترش فرمت جام جهانی از ۳۲ به ۴۸ تیم و افزایش تعداد بازیها از ۶۴ به ۱۰۴ مسابقه است. تعجبی ندارد که اینفانتینو این موضوع را با لیگ ملی فوتبال آمریکا (NFL) و سوپربول مقایسه کند و با افتخار بگوید: ما در یک ماه ۱۰۴ سوپربول خواهیم داشت!
کشورهای بیشتر یعنی هواداران بیشتر و هواداران بیشتر یعنی تقاضای بالاتر برای بلیت. منطق فیفا ساده است؛ همانقدر ساده که تصمیم آن برای اجرای مدل قیمتگذاری پویا برای نخستینبار در تاریخ جام جهانی. در این مدل، قیمت بلیت ثابت نیست و مستقیماً به میزان تقاضا بستگی دارد.
رونان ایون، مدیر اجرایی FSE با خشم میگوید: فیفا بیمسئولیتی کامل و حتی بیاعتنایی آشکار به هواداران را نشان میدهد. جام جهانی در آمریکا ذاتاً گران است: سفرهای پرهزینه، بلیتهای گران و تقریباً هیچ سیستم حملونقل عمومی مؤثری وجود ندارد. افزایش شدید قیمت بلیتها در حالی که ذخایر مالی فیفا به حدود ۳ میلیارد دلار رسیده، کاملاً غیرقابل قبول است. فیفا در یک جهان موازی زندگی میکند و نه به هواداران اهمیت میدهد و نه به افکار عمومی. این روند، زنگ خطری جدی برای فوتبال اروپا نیز هست؛ ما به قوانین محکم حمایت از مصرفکننده نیاز داریم.
محدودیت عرضه بلیت نیز به تشدید این پویایی قیمتی دامن زده است. در جام جهانی قطر ۳.۴ میلیون بلیت فروخته شد، در حالی که برای مسابقات ۲۰۲۶ در آمریکا، کانادا و مکزیک ۶.۵ میلیون بلیت در نظر گرفته شده؛ رقمی که با وجود افزایش تأثیری در کاهش تقاضا نداشته است. فیفا اعلام کرده تنها در ۲۴ ساعت نخست مرحله اصلی فروش بلیت (لاتاری) در اوایل دسامبر بیش از ۵ میلیون درخواست ثبت شده و تا پایان سالشمار درخواستها از سوی هواداران ۲۱۰ کشور از مرز ۲۰ میلیون گذشته است.
فیفا طبق روال همیشگی بلیتها را در چند مرحله و عمدتاً از طریق قرعهکشی عرضه میکند. قیمت ارزانترین بلیتهای مرحله گروهی (دسته ۴) ۶۰ دلار است؛ دسته ۳ بین ۱۰۰ تا ۲۶۵ دلار، دسته ۲ بین ۱۵۰ تا ۳۸۰ دلار و دسته یک یا لوکس بین ۱۴۰ تا ۵۶۳ دلار قیمتگذاری شدهاند.
در مراحل حذفی، حداقل قیمت همچنان ۶۰ دلار باقی میماند اما گرانترین بلیتها به شکل زیر افزایش مییابد:
دور ۳۲ تیم: ۷۵۱ دلار
یکهشتم نهایی: ۹۸۱ دلار
یکچهارم نهایی: ۱۷۷۷ دلار
نیمهنهایی: ۳۲۹۹ دلار
دیدار ردهبندی: ۱۱۲۵ دلار
فینال: ۸۶۶۰ دلار
این در حالی است که با اعمال قیمتگذاری پویا تردیدی وجود ندارد که هزینه نهایی برای بسیاری از هواداران به مراتب بیشتر خواهد بود.
برای مقایسه در قطر ارزانترین بلیت مرحله گروهی تنها ۱۱ دلار بود و بلیت فینال از ۲۰۶ دلار آغاز میشد. در فینال تاریخی آرژانتین و فرانسه، گرانترین بلیت دسته اول ۱۶۰۷ دلار قیمت داشت؛ آن هم با قیمتگذاری ثابت.
در کنار بلیتهای معمولی، فیفا بستههای ویژه مهماننوازی نیز عرضه میکند که عمدتاً به شرکتها فروخته میشود. قیمت این بلیتها برای جام جهانی ۲۰۲۶ بین ۳۵۰۰ تا ۷۳ هزار و ۲۰۰ دلار برای هر نفر اعلام شده است. بسیاری از هواداران، کاهش جزئی قیمت ارزانترین بلیتها را به پرتاب استخوانی به سمت جمعیت تشبیه میکنند.
انتقادها تنها به قیمتهای بالا محدود نمانده است. رسوایی بزرگی بر سر بلیتهای ویژه افراد دارای معلولیت شکل گرفت؛ بلیتهایی که در پلتفرم رسمی فروش مجدد فیفا با قیمتی تا شش برابر ارزش اسمی عرضه شدند، بدون آنکه تضمینی وجود داشته باشد که واقعاً به افراد دارای معلولیت فروخته شوند. نکته قابل توجه آن است که فیفا این بلیتها را نیز در ارزانترین دسته (دسته ۴) قرار نداد.
افزون بر این، فیفا برای نخستینبار در تاریخ جام جهانی تصمیم گرفت برای بلیت فرد همراه افراد دارای معلولیت نیز هزینه دریافت کند. از آنجا که حضور بدون همراه برای بسیاری از این افراد ممکن نیست، این تصمیم عملاً هزینه حضور در ورزشگاه را دو برابر کرد؛ اقدامی که گروههای هواداری از آن با عنوان مالیات ناعادلانه بر افراد دارای معلولیت یاد کردند.
همین رویکرد موجب شد شبکه هواداران معلول و مشارکت در اروپا نامهای سرگشاده به اینفانتینو بنویسد. در این نامه آمده است: شما در نشست خبری دوحه در سال ۲۰۲۲ گفتید: امروز احساس معلولیت میکنم. این جمله آشکارا با سیاست قیمتگذاری فعلی فیفا برای جام جهانی ۲۰۲۶ در تضاد است. شمول واقعی، شعار یا وعده توخالی نیست؛ بلکه مستلزم اقدامهای عملی برای رفع موانع ساختاری است، نه تشدید آنها. ما خواستار رسیدگی فوری به این موضوع هستیم.
تا این لحظه، تنها واکنش فیفا به موج انتقادها تعیین حداقل قیمت ۶۰ دلار برای همه مسابقات بوده است؛ امتیازی که پیشتر فقط برای برخی بازیها وجود داشت. با این حال، این امکان تنها در اختیار نمایندگان انجمنهای رسمی هواداران کشورهای واجد شرایط قرار میگیرد. فدراسیونهای ملی سهمیه محدودی دریافت میکنند و خود تصمیم میگیرند که چه کسانی در اولویت باشند. این بلیتها بیشتر به هواداران قدیمی و قابل اعتماد اختصاص مییابد، نه خریداران اتفاقی، تا دلالی کاهش یابد اما این بلیتهای ۶۰ دلاری تنها ۱۰ درصد سهمیه فدراسیونها و در مجموع فقط ۱.۶ درصد از کل ۶.۵ میلیون بلیت را تشکیل میدهند.
در نتیجه؛ واکنشها به اقدامهای فیفا همچنان آمیختهای از تردید، خشم و اتهام ریاکاری است. برایان هکسل، رئیس گروه هواداری American Outlaws این امتیازها را خیلی کم و خیلی دیر میداند. زوران ممدانی، شهردار نیویورک قیمت بلیتها را با دزدی در روز روشن مقایسه کرده است.
کوین مایلز، نماینده انجمن هواداران فوتبال بریتانیا (FSA) میگوید: فیفا مانند یک انحصارگر متکبر رفتار میکند که تصور میکند هواداران کیفی بیانتها از پول دارند. ۱۰ درصد بلیت ارزان، توهینی آشکار به میلیونها هوادار وفاداری است که سالها از فوتبال حمایت کردهاند.
مسابقات هنوز آغاز نشدهاند اما برگزارکنندگان از همین حالا زیر شدیدترین موج انتقادها قرار گرفتهاند. انتقادهایی سخت و بیامان. آیا این خشم گسترده بیدلیل است؟
