گروه بین‌الملل مشرق- طاهر ایلیچی (ایلچی)، حقوق‌دان مشهور کرد و فعال مدنی که به دلیل اظهاراتش در مورد گروهک پ.ک.ک محاکمه شده بود، در جریان یک تراندازی خیابانی در دیاربکر کشته شد. به دلیل حضور گروه تصویربرداری در محل حادثه، تصاویر این رخداد ضبط شد و به سرعت در خبرگزاری‌های جهان منتشر شد. دیاربکر از شهرهای کردنشین در جنوب شرق ترکیه است.

علت حضور او در آن ناحیه، تجمع در اعتراض به تخریب یک مناره تاریخی با قدمت 1500 سال بوده است که بر اثر درگیری‌های پلیس با گروه‌‌های نظامیِ کرد، آسیب دیده بود. شاهدان می‌گویند بلافاصله پس از پایان مصاحبه او، شلیک گلوله‌ها آغاز شد. فقط اصابت یک گلوله در سر، برای قتل او کافی بود. گفته می‌شود 11 نفر نیز در این حادثه مجروح شدند و دو پلیس نیز جان باختند. دست کم دو مهاجم در این حادثه حضور داشتند که با پلیس،‌ که البته یونیفورم کامل به تن نداشته است،‌ درگیر می‌شوند. مهاجمان مسلح به گروهک پ.ک.ک نسبت داده می‌شوند اما ممکن است این اتهام‌زنی با اهداف سیاسی صورت گرفته باشد. نهایتاً یک خودرو زرهی با حضور در حادثه، شرایط خروج غیرنظامیان را از منطقه درگیری فراهم کرد.

این رخداد در بحبوحه منازعات دولت ترکیه با منطقه کردستان در این کشور، بدون شک بر افزایش تنش‌ها اثرگذار است. حزب HDP از احزاب طرفدار قوم کرد در ترکیه از مردم خواست که در پی این حادثه که یک «ترور طراحی‌شده» بود، دست به اعتراض خیابانی بزنند. در بیانیه این حزب آمده است «هزاران طاهر ایلیچی دیگر، کارهای او را برای تحقق قانون و عدالت برعهده می‌گیرند.»  این حزب، متهم اصلی پرونده را حزب عدالت و توسعه معرفی کرد و از احزاب سیاسی، انجمن‌های مدنی و گروه‌های تخصصی خواست تا سکوت نکنند.

داووداغلو اما در واکنش به کشته‌شدن ایلیچی بلافاصله اظهار نظر کرد که با توجه به تصاویر منتشرشده، مشخص نیست که درگیری خیابانی با هدف قتل او آغاز شده است یا او اشتباهاً در مسیر تردد آتش میان پلیس و تروریست‌ها قرار گرفته است. او ادامه داد اگر این قتل، ازپیش‌طراحی‌شده باشد، هدف آن مشخص است:«هدف، ترکیه است. این حمله‌ای به صلح و وحدت در ترکیه است». وزیر کشور و وزیر دادگستری مسئول تشکیل چهار کارآگاه برای بررسی موضوع و اطلاع‌رسانی به مردم شده‌اند اما وزیر کشور همین ابتدای کار اعلام کرده است که صحنه وقوع جرم توسط تروریست‌ها به صورت عامدانه تخریب شده است و نمی‌توان تحقیقات را به راحتی به نتیجه رساند.

مردم بلافاصله در استانبول دست به تظاهرات زدند و گاز اشک‌آور و آب جوش پلیس نتوانست برنامه تظاهرات آنها را تغییر دهد. آنها شعار می‌دادند «شانه به شانه در برابر فاشیسم» و «ایلیچی جاودانه شد».

رجب طیب اردوغان برای اینکه رخداد پیش‌آمده را به نفع خود مصادره کند، گفت این نشان می‌دهد جهت‌گیری ترکیه برای مبارزه با تروریسم، جهت‌گیری صحیحی بوده است. گفته می‌شود او در تلاش برای انعقاد جلسه‌ای برای ملاقات با خانواده ایلیچی است. او با محکوم‌کردن حادثه اخیر، اعلام کرد مبارزه ترکیه با تروریسم تا پایان‌دادن به کار تروریست‌ها ادامه خواهد یافت و ترکیه هرگز در این راه، خسته نخواهد شد. در واقع قتل ایلیچ، بهانه‌ای برای دولت اردوغان جهت هجوم شدیدتر به مناطق کردنشین در ترکیه خواهد شد.

اِیلیچی به دلایل مختلف از شهرت در افکار عمومی ترکیه برخوردار بود. وی وکیل بسیاری از پرونده‌های مرتبط با کردها از جمله قتل 35 نفر در بمباران هوایی 2011 میلادی. او که رئیس کانون وکلای دیاربکر نیز بود، پیش‌تر اقدامات خشونت‌آمیز پ.ک.ک را محکوم کرده اما به قراردادن این گروهک در فهرست گروه‌های تروریستی توسط دولت ترکیه اعتراض کرده بود. ایلیچی پ.ک.ک را یک گروه مسلح سیاسی دانسته بود. او به دلیل اظهاراتش به اتهام «تبلیغ برای یک سازمان تروریستی» در دادگاه استانبول محاکمه شد و در حالی که جلسات دادگاهش به دلیل قتل او ناتمام ماند، به شرط عدم خروج از کشور، آزاد شده بود. او وکیل محمد رسول، خبرنگار آسوشیتدپرس نیز بود که آگوست سال جاری در دیاربکر در حین گزارش بازداشت شد.

آمریکا و اتحادیه اروپا نیز پ.ک.ک را گروه تروریستی دانسته‌اند. سفارت آمریکا در توئیتر خود، ابراز تأسف و شگفتی خود را از قتل اِلیک اعلام کرد و او را «مدافع شجاع حقوق بشر» نامید. سفیر انگلیس نیز او را «دوست من»،‌ «مرد شجاع و خوب» و «مدافع حقوق بشر طی چند دهه» نامید.

در سی‌سال اخیر، حدود 40000 تن بر اثر منازعه میان کردهای ترکیه با دولت این کشور جان خود را از دست داده‌اند اما تغییری در شرایط این منطقه در شرق و جنوب شرق ترکیه ایجاد نشده است. حالا کانون وکلای دیاربکر نیز قتل رئیس این کانون را یک «ترور» نامیده و به نظر نمی‌رسد که ترور از سوی گروهک پ.ک.ک نمی‌تواند باشد، زیرا ایلیچی از حامیان کردها بوده و به خاطر دفاع از پ.ک.ک بازداشت شده بود. ایلیچی در توئیتر خود گفته بود به دلیل اظهاراتش در شبکه سی‌ان‌ان ترک در مورد پ.ک.ک، پیام‌های تهدیدآمیز دریافت می‌کند. باید دید دولت ترکیه به جز گاز اشک‌آور، برنامه دیگری برای مدیریت اعتراضات دارد یا خیر.

منابع: