پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله در حدیث شریفی ده خصلت افراد خردمند و عاقل را بیان فرموده‌اند.

مشرق- پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم: ويژگى خردمند، اين است كه:
در برابر رفتار جاهلانه نادان نسبت به خود، بردبارى نشان می‌دهد.
از كسى كه به او ستم كرده است در می‌گذرد.
در برابر فرودست خود فروتن است.
از فرادست خود در طلب نيكى پيشى می‌گيرد.
هر گاه بخواهد سخن بگويد می‌انديشد.
اگر آنچه می خواهد بگويد خوب بود می‌گويد و بهره‏ مند می‌شود و اگر بد بود خاموشى می‌گزيند و سالم می‌ماند.
هر گاه با فتنه‏‌اى روبه‏ رو شود به خدا پناه می‌برد و دست و زبان خود را نگه می‌دارد.
هرگاه فضيلتى بيند، آن را غنيمت می‌شمارد.
شرم و حيا از او جدا نمی‌شود،
و آزمندى از او سر نمی‌زند.
اينها ده خصلتند كه خردمند به آنها شناخته می‌شود.


متن حدیث:


رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم : صِفَةُ العاقِلِ أن يَحلُمَ عَمَّن جَهِلَ علَيهِ ، ويَتَجاوَزَ عَمَّن ظَلَمَهُ، ويَتَواضَعَ لِمَن هُوَ دونَهُ، ويُسابِقَ مَن فَوقَهُ في طَلَبِ البِرِّ، وإذا أرادَ أن يَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ؛ فإنْ كانَ خَيرا تَكَلَّمَ فغَنِمَ، وإن كانَ شَرّا سَكَتَ فسَلِمَ، وإذا عَرَضَت لَهُ فِتنَةٌ استَعصَمَ بِاللّه و أمسَكَ يَدَهُ ولِسانَهُ، وإذا رَأى فَضيلَةً انتَهَزَ بِها، لا يُفارِقُه الحَياءُ، ولا يَبدو مِنهُ الحِرصُ، فتِلكَ عَشرُ خِصالٍ يُعرَفُ بِها العاقِلُ .


«تحف العقول؛صفحه 28 »