به گزارش مشرق، مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، در نشست خبری امروز اتاق بازرگانی با تشریح وضعیت بازار برنج، ریشه اصلی نوسانات قیمتی را کمبود عرضه ناشی از اختلال در واردات و انباشت معوقات ارزی دانست و تأکید کرد تا زمانی که مشکل پرداخت ارز حل نشود، هیچ سیاست تنظیمبازاری اثرگذار نخواهد بود.
*واردات عقبتر از نیاز بازار
خاکی با اشاره به سهم برنج وارداتی در تأمین مصرف کشور گفت: برنج وارداتی عمدتاً هندی است و حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد نیاز بازار را پوشش میدهد. شرکت بازرگانی دولتی نیز مکلف است سالانه برای ذخایر راهبردی، ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن برنج وارد کند.
به گفته وی، واردات در سال ۱۴۰۲ و ۹ ماهه ۱۴۰۴ حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن بوده، در حالی که با مبنای نیاز سالانه یک و نیم میلیون تن، طی این مدت باید حدود ۴.۱ میلیون تن وارد میشد. این فاصله وارداتی یکی از دلایل اصلی التهاب قیمتهاست.
*کاهش تولید داخلی و فشار بر بازار
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به خشکسالی امسال افزود: تولید دو میلیون تنی محقق نشد و برآورد رسمی حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن است. برای عبور از پیک مصرف ماه رمضان، حداقل ۶۰۰ هزار تن برنج باید تا پایان سال ترخیص شود.
خاکی گفت: بازار برنج هندی تا پیش از مداخله سیاستی، آرامترین وضعیت را داشت، زیرا فروش اعتباری وجود داشت. اما با الزام تحویل کالا به شرکت بازرگانی دولتی از شهریورماه، عملاً اختیار بازار از واردکننده خارج شد. ثبت سفارشها نیز با وقفه باز شد و هنوز محمولههای جدید وارد کشور نشدهاند.
*محدودیتهای اشتباه در واردات پاکستانی
وی افزود: التهاب بازار برنج پاکستانی زودتر آغاز شد، زیرا برخی کدهای کیفی مؤثر در تنظیم بازار حذف و سقف ارزی نامتناسب تعیین شد. از سوی دیگر، تجارت پاکستانی عمدتاً نقدی است و همین عوامل موجب کاهش واردات و جهش قیمت شد.
به گفته خاکی، افزایش قیمت برنج ایرانی موجب انتقال بخشی از تقاضا به برنج وارداتی شد. در این شرایط، انبارشهای خانگی و تخلفاتی مانند احتکار و اختلاط در حلقههای بعد از واردات رخ داد و شکاف عرضه و تقاضا تشدید شد.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با انتقاد از ممنوعیت فصلی واردات گفت: هر زمان واردات متناسب بوده، بازار برنج ایرانی هم آرام شده است. همچنین پیشبرآورد تولید با خطای جدی همراه بود و اختلاف آمار سطح زیر کشت، زمینهساز افزایش قیمتها شد.
خاکی تأکید کرد: مشکل اول، دوم و سوم بازار برنج، عرضه است. از بهمن سال گذشته هر مقدار برنج وارد بازار شده، بلافاصله مصرف شده و هیچ مازادی نداشتهایم.
*معوقات ارزی، گره اصلی واردات
وی با اشاره به معوقات ارزی گفت: بدهی ارزی واردات برنج به بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو رسیده است. این موضوع اعتبار واردکنندگان را نزد تأمینکنندگان خارجی از بین برده و ایران را به بازاری پرریسک تبدیل کرده است. تا تعیین تکلیف این معوقات، هیچ سیاستی جواب نمیدهد.
*وعدههای ارزی عملی نشده است
خاکی افزود: قرار بود ارز بهمنماه پرداخت شود، اما با وجود صدور دستور تخصیص، بانک و شرکت نیکو هنوز ارز را کارسازی نکردهاند. کاهش شدید خروج کالا از گمرکات در ماههای اخیر، نتیجه همین وضعیت است.
وی تصریح کرد: اگرچه نمیتوان اثر فضای خارجی را انکار کرد، اما مشکل اصلی واردات از هند، معوقات ارزی است. وقتی پول کالا پرداخت نمیشود، فروشنده طبیعی است که ارسال جدید را متوقف کند.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره قیمتها گفت: ثبات به معنای تثبیت یک عدد مشخص نیست، بلکه به معنای تعادل عرضه و تقاضاست. کاهش خروج برنج از گمرکات از ۱۷۳ هزار تن به حدود ۵۰ هزار تن، عامل اصلی رشد قیمتها بود.
*قیمتگذاری برنج وارداتی و نقش ارز تالار دوم
خاکی توضیح داد: برنجی که با ارز ترجیحی وارد میشود، مشمول قیمتگذاری است، اما برنج تالار دوم قیمت دستوری ندارد. با این حال واردکننده موظف است قیمت را بر اساس اسناد هزینهای اعلام کند و پاسخگو باشد.
*واردات رقابتی، شرط تعدیل قیمت برنج ایرانی
وی گفت: برای تنظیم بازار برنج ایرانی با قیمتهای ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان، باید واریتههایی وارد شود
دبیر انجمن واردکنندگان برنج پیشنهاد داد: حداقل ۳۰۰ میلیون دلار ارز تالار دوم با نرخ مشخص برای تنظیم بازار اختصاص یابد. در این صورت تا اردیبهشت سال آینده مشکلی در تأمین نخواهیم داشت.
خاکی در جمعبندی گفت: حذف ارز ترجیحی و الزام تحویل، اقدام مثبتی بوده، اما بدون کاهش معوقات ارزی، حذف سقف و سهمیهبندی واردات و بازنگری در مالیات ۱۰ درصدی، بازار به تعادل نمیرسد.
به گفته وی، در صورت تحقق این شرایط، رقابت سالم شکل میگیرد، سودها تعدیل میشود و هم قیمت برنج وارداتی و هم برنج ایرانی کاهش مییابد.