سرویس اقتصاد مشرق - در شرایطی که اقتصاد ایران با محدودیتهای ساختاری، کاهش سرمایهگذاری و فشار بر بخشهای سنتی تولید روبهروست، بخش معدن بهعنوان یکی از معدود حوزههایی مطرح میشود که همچنان ظرفیت رشد، اشتغال و ارزآوری دارد. کارشناسان اقتصادی معتقدند معدن میتواند با ایفای نقشی فراتر از استخراج مواد خام، به یکی از پیشرانهای اصلی اقتصاد کشور تبدیل شود.
به گزارش مشرق، بخش معدن نقطه آغاز زنجیرهای از فعالیتهای اقتصادی است که از اکتشاف شروع شده و تا فرآوری، صنایع پاییندستی و صادرات ادامه مییابد. تجربه جهانی نشان میدهد کشورهایی که توانستهاند این زنجیره را توسعه دهند، نهتنها وابستگی خود به خامفروشی را کاهش دادهاند بلکه ارزشافزوده و اشتغال بیشتری نیز ایجاد کردهاند. در این چارچوب، معدن صرفاً یک فعالیت تولیدی نیست و بستری برای توسعه صنعتی محسوب میشود.
ایران از نظر تنوع مواد معدنی در میان کشورهای برخوردار جهان قرار دارد و همین تنوع، معدن را به یک مزیت رقابتی غیرقابل جایگزین تبدیل کرده است. موقعیت جغرافیایی کشور و دسترسی به بازارهای منطقهای نیز امکان تبدیل مواد معدنی به محصولات با ارزشافزوده بالاتر را فراهم میکند؛ ظرفیتی که در صورت استفاده هدفمند میتواند سهم معدن در اقتصاد ملی را افزایش دهد.
نقش معدن در توسعه مناطق کمتر برخوردار نیز از دیگر دلایل اهمیت این بخش است. بسیاری از معادن کشور در مناطق محروم یا کمبرخوردار قرار دارند و فعال شدن زنجیره معدنی میتواند به ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، رونق صنایع وابسته و بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق منجر شود. به باور تحلیلگران، این ویژگی، معدن را به ابزاری مؤثر برای کاهش نابرابریهای منطقهای تبدیل کرده است.
با این حال، فعالان این حوزه به چالشهایی همچون ناپایداری سیاستها، ضعف زیرساختها، کمبود سرمایهگذاری و نگاه کوتاهمدت به بهرهبرداری از منابع اشاره میکنند. آنان معتقدند تا زمانی که معدن بهعنوان یک راهبرد بلندمدت در توسعه اقتصادی دیده نشود و تمرکز از استخراج صرف به توسعه زنجیره ارزش تغییر نکند، بخش مهمی از این ظرفیت بالقوه بالفعل نخواهد شد.
در مجموع، معدن میتواند یکی از برگهای برنده اقتصاد ایران در مسیر رشد پایدار باشد؛ مشروط بر آنکه سیاستگذاریها بهسمت تثبیت مقررات، جذب سرمایه، توسعه فناوری و تقویت صنایع پاییندستی حرکت کند. در چنین شرایطی، معدن نهتنها برای متخصصان بلکه برای اقتصاد و زندگی روزمره مردم نیز معنا پیدا میکند.