سرویس دیدگاه مشرق - بیش از ۳ دهه است که نرخ رشد جمعیت در کشور ما روندی کاهشی داشته و اکنون به مرحله بحرانی رسیده است. زنگ خطرها سال‌هاست به صدا درآمده و کارشناسان و مسئولان درباره عواقب تداوم این وضعیت هشدار می‌دهند.
به دلیل اهمیت این موضوع اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری مشرق از رهگذر سنجش افکار عمومی، دیدگاه شهروندان تهرانی را در این باره جویا شده است.
در حالی که ۶۴ درصد از پاسخگویان در این نظرسنجی متأهل و از سوی دیگر بیش از ۶۰ درصد از مشارکت‌کنندگان در سنین باروری قرار داشته‌اند، اما ۲۸.۶ درصد اعلام داشته‌اند که هیچ فرزندی ندارند و ۲۰.۷ درصد نیز گفته‌اند فقط یک فرزند دارند.
همان‌طور که نمودار زیر نشان می‌دهد وضعیت تأهل ۲۲ درصد از شرکت‌کنندگان در این افکارسنجی تجرد است. ۱۰ درصد از پاسخگویان اعلام کرده‌اند همسرشان فوت شده و ۴ درصد نیز طلاق گرفته‌اند.
همچنین بیش از یک چهارم از پاسخگویان ۲ فرزند، ۱۲.۹ درصد سه فرزند و ۱۱.۹ درصد نیز بیش از سه فرزند دارند.
مطابق نتایج این افکارسنجی بیش از یک سوم مشارکت‌کنندگان (۳۵.۱ درصد) در پاسخ به این پرسش که «چه تعداد فرزند را برای خانواده‌ها مناسب می‌دانید؟» اعلام داشته‌اند ۲ فرزند مناسب است. در این میان ۲۵.۳ درصد یک فرزند، ۲۲.۹ درصد سه فرزند و بیشتر و ۱۶.۷ درصد نیز نداشتن فرزند را مناسب دانسته‌اند.
بخش دیگری از یافته‌های این پژوهش به برآورد پاسخگویان درباره موانع فرزندآوری در کشور اختصاص داشته است.
بر این اساس نزدیک به ۵۵ درصد شرکت‌کنندگان «شرایط اقتصادی جامعه» را مهم‌ترین مانع اعلام کرده‌اند.
همچنین ۱۰ درصد «تأخیر در ازدواج»، ۱۰ درصد «مسئولیت‌ناپذیری زوجین»، ۹ درصد «بالا رفتن سن فرزندآوری»، ۷ درصد «رشد میزان طلاق» و ۵ درصد «رشد خانواده تک والد» را از موانع اصلی فرزندآوری در کشور می‌دانند.
قابل توجه است که تنها ۴ درصد «تبلیغات رسانه‌های خارجی» را در روند کاهشی زاد و ولد دخیل دانسته‌اند.
۷۳.۹درصد از مشارکت‌کنندگان در پاسخ به این پرسش که «آیا داشتن فرزند بیشتر باعث تحکیم خانواده می‌شود؟» به میزان‌های مختلف (خیلی موافق، موافق، تاحدودی) اعلام نظر کرده‌اند .۲۶.۱ درصد نیز در پاسخ به این پرسش «مخالف» و «خیلی مخالف» بوده‌اند.
طبق نتایج این نظرسنجی ۳۴.۲ درصد از پاسخگویان مشوق‌های اقتصادی دولت (مانند وام، زمین، خودرو، معافیت سربازی و غیره) در تشویق به فرزندآوری را «اصلا» مؤثر نمی‌دانند. همچنین ۴۱.۸ درصد تأثیر این تشویق‌ها را «کم» و «خیلی کم» ارزیابی کرده‌اند. در مقابل تنها ۲۴ درصد از افراد این تشویق‌ها را اثربخش دانسته‌اند.
دیگر یافته‌های این تحقیق میزان تاثیرپذیری نرخ فرزندآوری از ۸ عامل را نشان می‌دهد:
۵۴ درصد از شرکت‌کنندگان در این پیمایش مشکلات ناباروری را در پایین آمدن نرخ فرزندآوری «کم» و «خیلی کم» مؤثر می‌دانند یا «اصلا» مؤثر نمی‌دانند.
۷۶ درصد از پاسخگویان معتقدند اختلافات خانوادگی بین زوجین در کاهش تمایل به فرزندآوری تأثیر دارد.(جمع گزینه‌های خیلی زیاد، زیاد و تاحدودی)
۶۶ درصد از مشارکت‌کنندگان تأثیر تولد فرزند جدید بر توجه همسران به یکدیگر را «خیلی کم» و «کم» برآورد کرده یا اصلاً موثر ندانسته‌اند.
۳۷ درصد افراد مشارکت‌کننده در نظرسنجی مشرق «رعایت فاصله سنی مناسب بین فرزندان» را «کم» و «خیلی کم» به عنوان دلیلی در روند کاهشی فرزندآوری تلقی می‌کنند. ۱۰ درصد هم «اصلا» این گزاره را به عنوان دلیل قبول ندارند. این در حالی است که ۳۵ درصد نیز تاحدودی فاصله سنی فرزندان را به عنوان یک دلیل برای کم شدن نرخ فرزندآوری مطرح می‌کنند.
۸۲ درصد از پاسخگویان معتقدند تولد فرزندان جدید «زیاد» و «خیلی زیاد» به آمادگی روحی و روانی نیاز دارند. ۱۲ درصد نیز این آمادگی را «تا حدودی» لازم می‌دانند.
۶۰ درصد از مشارکت‌کنندگان «اختلالات جنسی و مشکلات ناشی از آن را در تمایل به فرزندآوری مؤثر است. (تاحدودی، زیاد و خیلی زیاد)
۷۰ درصد از پاسخگویان موافقت خود را با گزاره «تعداد فرزند بیشتر در رشد اجتماعی آنها تأثیر مثبت دارد» اعلام کرده‌اند.
۹۱ درصد افراد پاسخگو «نگرانی در تأمین آینده فرزندان» را در کاهش تمایل به فرزندآوری «خیلی زیاد» و «زیاد» مؤثر می‌دانند.
این افکارسنجی به صورت تلفنی و در روزهای ۹ تا ۱۷ خرداد ماه ۱۴۰۲ انجام شده است. جامعه آماری این پیمایش شامل تمامی شهروندان بالاتر از ۱۸ سال ساکن در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران است.
حجم نمونه این تحقیق نیز ۶۰۰ نفر بوده که به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است.