سرویس فرهنگ و هنر مشرق -  دانشگاه و دانشجو از دیر باز در مجموعه دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب قرار داشته و ایشان به مناسبتهای مختلف درباره آن سخن گفته‌اند. گسترده و چند شعبه بودن بخشهای این حوزه سبب گردیده تا بحثها کم و بیش متنوع باشند مگر در مواردی که اهمیت موضوع خاصی چند برابر باشد و مسئله جدیدی هم در آن موضوع پیش آمده باشد.

یکی از موضوعات مهمی که رهبر انقلاب در دیدار اخیر دانشگاهیان دوباره به آن پرداختند، فعالیت سیاسی دانشجویان بود که همچون گذشته آن را تأیید کردند و با بیان مقدماتی فرمودند:‌ «این هیچ اشکالی ندارد» اما بلافاصله اضافه کردند: «اشکال این است که ما از این محیط چالشی علیه انقلاب و ارزشهای انقلاب بهره‌برداری کنیم، این بد است» در ادامه هم خطاب به مسئولان و مدیران آموزش عالی هشدار دادند: «شماها خیلی مسئولید،‌ خیلی باید مراقب باشید؛ مراقب باشید محیط دانشگاه یک جایگاهی نشود برای واگرایی از انقلاب و مفاهیم انقلاب و ارزشهای انقلاب، از تدین، از انقلابیگری، از یاد و نام امام بزرگوار؛ این جزو الزامات حتمی است» اما در این میان نکته جدید و بسیار مهمی که ایشان در ادامه درباره دانشگاه و دانشجو گفتند و موضوع اصلی این نوشتار کوتاه شد این است که افزودند: «در دانشگاه ممکن است یک نفری یا یک جمعی، یک گرایشی داشته باشند که به تجزیه کشور منتهی می‌شود- این هست، این واقعیت دارد؛ البته شمایی که در دانشگاه هستید، {بدانید} در بعضی از دانشگاه‌ها چنین چیزی هست، بنده خبر دارم، این گرایشها قابل تأیید نیست. قابل حمایت نیست. گرایشهایی وجود دارد که کشور را به سمت وابستگی سوق می‌دهد، باید با این‌ها همراهی نکرد».


نکته بسیار مهم در فراز اخیر بیانات رهبر انقلاب «خبر دادن ایشان از یک حرکت تجزیه طلبانه است نه تحلیل منجر به چنین نظری»‌ اهمیت اضافی موضوع هم که بر پیچیدگی آن می‌افزاید، شکل‌گیری یک اقدام کاملاً امنیتی در محیط کاملاً علمی و فرهنگی است.

دشمن به چند دلیل دانشگاه را برای این اقدام خطرناک امنیتی انتخاب کرده است:

1- علمی بودن محیط؛ دانشگاه به مفهوم محیطی که افراد حاضر در آن به دنبال کسب علم هستند و به غیر از بخشهای ویژه آن در عرصه عمومی ظاهراً چیزی برای جلب نظر و حضور دشمن ندارند، محیط امنی برای دشمن است تا با استفاده از برخی ظرفیتهای آن، به کار امنیتی دست زند.

2- فرهنگی بودن محیط؛ دانشگاه به اقتضای علمی بودن، فرهنگی نیز هست و حتی به مفهوم کلی صبغه فرهنگی آن بر صبغه علمی آن هم غلبه دارد از این رو چنین محیطی که فاقد ویژگی محیط‌های فرهنگی خاص است که برای حضور دشمن جذابیتهای را دارد در بادی امر به نظر نمی‌رسد که در زمره مکان‌هایی باشد که دشمن به دنبال حضور و بهره‌برداری از آن است.

3-برخورداری از فضای باز؛ فضای عمومی دانشگاه از جهات مختلف به گونه‌ای است که هیچکس در آن احساس محدودیت نمی‌کند، از این رو افراد آزادانه درباره هر چیز دیدگاه‌های خود را بروز می‌دهند و از نظرات دیگران آگاه می‌‌شوند. یکی از پیامده‌های این ویژگی، شکل‌گیری گروه‌های مختلف براساس همین دیدگاه‌های مشترک است که به راحتی اظهار می‌شود. به عبارت دیگر این آزادی در بیان نظرات، نهفته شخصیت روحیات و تعلقات افراد را رو می‌کند و زمینه ساز با هم بودن‌های خاص می‌شود.

4-برخورداری از مجموعه تنوعات؛ در حال حاضر وضعیت دانشگاه‌های بزرگ کشور به گونه‌ای است که از منظری نمایشگاه تنوعات جغرافیایی، گویشی، قومی، مذهبی، دینی، فکری و ... است، آنچنان که شاید مشابه آن در هیچ کجای کشور یافت نشود. باورهای دستکاری شده تاریخی، جغرافیایی، فکری، قومی، فرهنگی، سیاسی و ... و تبلیغات تفرقه افکنانه دشمن. تحولات منطقه‌ای، وضعیت بد معیشتی و ... عواملی است که می‌تواند این مجموعه تنوعی را به کانون خطر تبدیل کند که گویا چنین هم شده است.

5-سرعت بالای سازمان پذیری؛ جوانی،‌ همسنی، اشتراک دیدگاه، اشتراک منافع، فرصت با هم بودن و ... این امکان را برای محیط‌های دانشجویی فراهم می‌کند که از سرعت بالای سازمان پذیری برخوردار باشند که از این حیث به مراکز نظامی شباهت دارند. این ویژگی را برای دشمنانی که به محیط‌های دانشگاهی چشم طمع دارند، امتیاز برجسته‌ای محسوب می‌شود.

6-تحریک پذیری و پرتحرکی؛ به دلایلی که در بند 4 به آن اشاره شد محیط‌های دانشجویی از تحریک پذیری بالایی برخوردارند که پیوند سریع آن با ویژگی پرتحرکی آنها که بیشتر ناشی از سن و سال و باورهای ناپخته و دستکاری شده و نیاز به تخلیه هیجان‌ها است به زمینه استفاده‌های ابزاری از آنها کمک می‌کند.

حاصل دلایل ششگانه پیش گفته که می‌توان موارد دیگری نیز به آن اضافه کرد در غائله 18 تیر سال 78 در کوی دانشگاه و خیابانهای اطراف و نیز فتنه 88 به عینه مشاهده شد و آنچه که رهبر معظم انقلاب از آن خبر دادند پرده دیگری از فعالیت امنیتی پیدا و پنهان دشمنی در دانشگاه است که باید مراقب آن بود.

مقابله با این حرکتهای فرایندی که براساس اهداف امنیتی شکل می‌گیرند یا مستعد گرایش به چنین اهدافی هستند تا پیش از رسیدن به مرحله نارنجی با مسئولان دانشگاه و پس از آن جزو وظایف نیروهای امنیتی است. توجه به این نکته در مسئولیت پذیری اثر جدی دارد و آن این که فاصله بین آغاز و شکل‌گیری حرکت‌های فرایندی امنیتی تا مرحله نارنجی بسیار زیاد است و نمی‌توان از ابتدا آن را در حوزه کاری مراکز امنیتی تعریف کرد؛‌ از این رو وظیفه مسئولان وزارت علوم و دانشگاه‌ها بسیار سنگین است و مسئولان دانشگاهی نمی‌تواننند با طرح مسائل مهم و موجهی مانند رسیدگی به امور علمی و درسی و نیز مسائل مربوط اساتید و همچنین موضوعات مربوط به دانشجویان به امر اهم بی توجه باشند و یا آن را خارج از وظایف خود بدانند. مسئولیت این مهم بر عهده مسئولان دانشگاهی است زیرا در حوزه مسئولیتی آنها و در طبیعت فرایند رفتار دانشجویی شکل می‌گیرد و نیاز به مراقبت دارد و ناگفته نماند که مسئولان دانشگاه برای اجرای این مسئولیت به کمک و برنامه‌های خاص نیاز دارند که بحث جداگانه‌ای است. اما در هر صورت یک مسئولیت کاملاً دانشگاهی و از جنس مسائل دانشجویی و دانشگاهی است که با اجرای برنامه‌های درست باید مانع از رسیدن به مرحله نارنجی و نیاز به ورود مراکز امنیتی شد. آنچه که این نظر را تأیید و تقویت می‌کند، آن بخش از بیانات رهبر معظم انقلاب است که در ادامه همین بحث ارائه کردند:

«نمی‌خواهیم بگوییم با ضرب و زور و کار امنیتی و مانند اینها،‌ نه ، با همان کار خردمندانه، کار مدیرانه، کار طبیبانه بایستی با این قضایا برخورد کرد»

از فراز فوق به روشنی برمی‌آید که رهبر انقلاب با آگاهی دقیق از فعالیت امنیتی دشمن در دانشگاه، اصل قضیه را دانشگاهی می‌دانند و نه امنیتی از این رو برای مقابله نیز با نفی برخورد امنیتی بر روشهای مدیریتی و طبیبانه دانشگاهی تأکید می‌کنند. مجموعه آنچه که گفته شد حاکی از جبهه گشایی دشمن در دانشگاه است که برای مقابله با آن مسئولان دانشگاهی باید فرماندهی کنند و روشهای کاملاً پیشگیرانه و دانشگاهی را نیز به کار گیرند.