سرویس جهان مشرق - بررسی و رصد رسانه های ترک زبان در چند روز مانده به رفراندوم اصلاحات قانون اساسی بیانگر تلاش ها و کوشش های رهبران حزب عدالت و توسعه برای گسترش اختیارات خود و احیای امپراطوری عثمانی و ترکیه بزرگ است. سیاستی که قصد دارد، اردوغان را به عنوان حاکمی مقتدر مطرح و ترکیه را به ترکیه ای بزرگ تبدیل کند. برای اثبات این مدعا اشاره به اخبار و حوادث چند روز اخیر کافی است.

۱. مطرح کردن شعار ترکیه بزرگ:

در روزهای اخیر منتهی به اصلاحات قانون اساسی، رهبران ترک با اشارات گوناگون از ترکیه بزرگ سخن به میان می آورند. آنها دایما تاکید می کنند که ترکیه فعلی شایسته ملت و دولت ترکیه نیست و باید تلاش ها برای ایجاد و تاسیس ترکیه بزرگ گسترش یابد.[۱] این  رهبران از چند روز قبل بارها لفظ «ترکیه بزرگ»  را تکرار و بر گذشته تاریخی ملت ترک تاکید کرده اند تا با برانگیختن احساسات ملی گرایانه مردم ، آنها را با اهداف خود همسوتر سازند.

۲. تهدید مخالفان :

تهدید مخالفان اصلاحات قانون اساسی و مطرح کردن آنها به عنوان مزدوران خارجی از دیگر اقدااماتی است که رهبران ترک بر روی آن تاکید کرده اند.[۲] برای اثبات این مدعا اشاره به سخنرانی اردوغان در شهر ازمیر که مخالفان قانون اساسی را تهدید کرده بود کافی است. اردوغان در این سخنرانی مخالفان را از انتقام سخت و کوبنده ملت ترساند و به آنها توصیه کرد که زیاد وارد مسائل مربوط به اصلاحات قانون اساسی نشوند.[۳]  این اقدام دو نتیجه در پی دارد. از یک سو مردم را به این مخالفان بدبین می کند و از سوی دیگر امکان فعالیت سیاسی متاخر را که ممکن است با عناوین های مختلف مطرح گردد، از بین می برد. بنابراین این اقدام اردوغان تلاشی برای خارج کردن مخالفان از عرصه ی سیاسی ترکیه و یک دست کردن فضای سیاسی این کشور است.

۳. مداخله جویی در امور کشورهای مسلمان:

مداخله در امور داخلی کشورهای مسلمان از دیگر اقدامات در راستای گسترش استبداد اردوغان و تلاش برای تشکیل ترکیه بزرگ است. [۴]در واقع اردوغان قصد دارد کنفدراسیونی از کشورهای منطقه را تشکیل دهد تا او را در مسیر رسیدن به ترکیه بزرگ و بازیابی امپراطوری عثمانی یاری نمایند. اردوغان بسیار مایل است تا با همراه کردن کشورهای منطقه با خود، تسلط خود بر مناطق تحت سلطه عثمانی را گسترش داده و نقشه ی فرضی عثمانی را تجدید نماید. به عبارت دیگر اردوغان می خواهد با همسو کردن رهبران کشورهای مسلمان و تغییر اذهان عمومی مردم امپراطوری خود را در جهان اسلام بازترسیم کند.[۵] البته چالش سازی برای مخالفان سیاست های اردوغان و مقابله با آنها از دیگر تلاش های منطقه ای اردوغان است.

۴. تلاش برای دیگرسازی:

تلاش برای دیگرسازی (other) در مقابل سیاست های منطقه ای ترکیه و همسو کردن کشورها با سیاست های خود ، از دیگر اقدامات اردوغان است. اردوغان بسیار مایل است تا از یک سو نظر افکار عمومی داخلی را با خود همراه سازد و از سوی دیگر محبوبیت خارجی خود را افزایش دهد. بنابراین سیاست دوجانبه ای را در همین راستا پیش گرفته است. اردوغان برای جلب نظر افکار عمومی داخلی، از اتحادیه اروپا و ناراحتی عمومی مردم ترکیه از طولانی شدن پیوستن به این اتحادیه و تاکید بر ناسیونالیسم ترک در مقابل ناسیونالیسم اروپایی استفاده می نماید.[۶] او می خواهد با تحریک مردم نسبت به قاره سبز، اروپا را به دیگر(other) مردم ترک تبدیل نموده و از این طریق افکار عمومی داخلی را جلب نماید. تهدید اروپا و فاشیست خواندن رهبران آن هم سیاستی در همین راستا است.[۷] اردوغان بسیار مایل است دشمنی بی خطر ولی مهم را برای مردم ترکیه ترسیم نماید تا مردم همراهی بیشتری با او داشته باشند.

رهبر حزب عدالت و توسعه در عرصه خارجی نیز برای جلب نظر مردم و حکومت ها در راستای اهداف خود، از سیاست ایران هراسی و گسترش درگیری مین شیعه و سنی استفاده می کند.[۸] در واقع اردوغان بسیار مایل است تا با مطرح کردن جنگ میان شیعه و سنی و بزرگ کردن آن و تاکید بر حمایت ایران از جهان تشیع ، جنگ سرد گسترده ای را در راستای همسویی سایرین با افکار خود و تشکیل کنفدراسیون مدنظرش ایجاد نماید و با مبهم کردن فضای عمومی سیاست جهانی، به ایفای نقشی فراتر از ظرفیت موجود خود بپردازد.[۹]

        ۵.  ناامن نشان دادن منطقه:

رهبران حزب عدالت و توسعه بسیار مایلند تا منطقه خاورمیانه را ناامن جلوه دهند، چراکه نمایش ناامنی در منطقه خاورمیانه، غرب (مخصوصا ایالات متحده آمریکا) و رهبران آنها را برای همراهی بیشتر با ترکیه متقاعد می سازد. اردوغان به خوبی می داند که هر قدر منطقه ناامن تر به نظر آید اجرای سیاست های مدنظرش برای رسیدن به ترکیه بزرگ و مداخله در امور سایر کشورها راحتتر خواهد بود. در همین راستا اردوغان مطامع ارضی و منطقه ای آشکاری را نیز مطرح کرده و برای رسیدن به ترکیه بزرگ به بخشی از اراضی همسایگان خود من جمله عراق و سوریه چشم دوخته است.[۱۰] به عبارت دیگر اردوغان فقط به دنبال تشکیل کنفدراسیونی از متحدان خود نیست بلکه بسیار مایل است تا با دست اندازی آشکار به خاک کشورهای همسایه، به سیاست های خود در راستای رسیدن به ترکیه بزرگ جامه عمل بپوشاند.[۱۱]

       ۶. تاکید رسانه ای بر امپراطوری عثمانی:

در سال های اخیر فیلم ها و مستندات بسیاری در راستای تقویت جایگاه و توجیه امپراطوری عثمانی و رهبران آنها ساخته شده است. در واقع تیم رسانه ای اردوغان با انقلاب بر ضد آرمان های کمالیستی و ضد عثمانی، تلاش گسترده ای را برای زنده کردن تاریخ امپراطوری عثمانی و مواهب آن دوران، آغاز کرده اند. مهم ترین مساله که در این فیلم ها قابل مشاهده است، تاکید بر نقش خلیفه و خوبی های امپراطور است. به عبارت دیگر این فیلم ها تلاش می نمایند  با تغییر ذائقه مردم ترک، آنها برای استبداد بیشتر رهبران حزب عدالت و توسعه آماده نمایند و در بلندمدت با بازیابی جایگاه خلافت در ترکیه، خود را رهبر تمام عیار جهان اسلام و خلیفه ترکیه بزرگ که در واقع شامل متحدان سیاست های ترکیه نیز می شود، معرفی نمایند.[۱۲