گروه بین‌الملل مشرق- چند روز بیشتر تا پایان سال 2015 میلادی نمانده است، سالی پر از بحران در منطقه، رخدادهای تروریستی در اروپا، تغییر معنادار گرایش‌های سیاسی حاکم در آمریکای لاتین، جدال‌های فرقه‌ای در آفریقا و هزاران رخداد ریز و درشت که برخی از آنها حتی از چشم خبرنگاران نیز دور ماند. بد نیست در پایان سال، نگاهی به کارنامه انسان‌ها بیاندازیم و مهمترین اخبار سال را مرور کنیم. رخدادها را از ابتدای سال شروع می کنیم و در گزارش اول، تحولات زمستان و بهار را پی‌می‌گیریم.

چاپ چندین کاریکاتور از پیامبر خدا (ص) در مجله شارلی ابدو در همان ابتدای ژانویه خشم مسلمانان را برانگیخت اما چاپ کاریکاتوری از ابوبکر‌البغدادی سرکرده داعش و  اقدام نابخردانه (یا شاید عامدانه) دو برادر که اعلام شد از گروه های تکفیری بوده‌‌اند، ورق را برگرداند. آنها به دفتر مجله حمله کرده، 12 نفر از جمله یک پلیس مسلمان و جین کابوت، شاربونیه، جورج وولینسکی و تایناوس 4 کاریکاتوریست و خبرنگار شارلی ابدو را به قتل رساندند. یکی‌دو روز بعد نیز به یک شرکت چاپ و همچنین اغذیه‌فروشی Kosher در پاریس حمله کردند و آمار کشته‌‌ها را به 17 رساندند.  این‌بار راه‌پیمایی ده‌‌ها هزار نفری 11 ژانویه با نام «همبستگی» در پاریس بود که با حضور رهبران تعدادی از کشورها تیتر اصلی خبرگزاری‌ها و مایه حمله به عقاید اسلامی شد. در نتیجه، حملات علیه مسلمانان توسط مردم عادی شدت گرفت و شارلی ابدو نیز اعلام کرد بار دیگر کاریکاتور جدیدی را این بار در تیراژ میلیونی به چاپ می‌رساند. این اقدام، کمپین گسترده‌ای میان مسلمانان با عنوان «من محمد را دوست دارم» به راه انداخت.

عربستان سعودی در ماه مارس، حملات خود را به صورت ناگهانی علیه یمن آغاز کرد. این عملیات با نام «طوفان قاطعیت» و کمی‌بعدتر «احیای امید» توسط عربستان با هدف تضعیف نیروهای انقلابی در یمن صورت گرفته و تا کنون ادامه یافته است. نیروهای انقلابی به رهبری «‌انصار‌الله» و با مدیریت خاندان حوثی فداکاری‌‌های گسترده‌‌ای از زمان ظهور بیداری اسلامی در سال 2010 میلادی برای برکناری علی عبد‌الله صالح (حاکم این کشور از سال 1990 میلادی تا زمانی که چند ماه پس از آغاز اعتراضات از حکومت کناره گرفت) صورت دادند اما پس از برکناری وی و جانشینی عبدربه منصور هادی، مداخلات دول خارجی به ویژه عربستان سعودی افزایش یافت، تا جایی که نهایتاً در مارس سال جاری دست به حمله نظامی علیه یمن زد تا تسلیحات خریداری‌شده از آمریکا را برای ناامن‌‌کردن منطقه خرج ‌کند.

اعلام کاندیداتوری نامزدهای انتخابات 2016 ریاست‌جمهوری آمریکا عمدتاً در بهار یعنی از آوریل آغاز شد. هیلاری کلینتون وزیر خارجه پیشین آمریکا، مارتین اومالی فرماندار پیشین ایالت مریلند و برنی سندرز سناتور از ایالت ورمونت، سه نامزد مطرح در حزب دموکرات آمریکا هستند و جب بوش فرماندار سابق فلوریدا، بن کارسون، کریس کریستی فرماندار نیوجرسی، تد کروز سناتور از ایالت تگزاس،‌ راند پال سناتور از ایالت کنتاکی، مارکو روبیو سناتور از ایالت فلوریدا و دونالد ترامپ سرمایه‌دار تندرو مطرح‌ترین نامزدها در میان جمهوری‌خواهان هستند. به تدریج مناظرات متعددی میان این نامزدها در شبکه‌های آمریکایی برگزار شده است. پس از حملات پاریس در 13 نوامبر و سن‌برناردینو در 2 دسامبر، دونالد ترامپ خواستار ممانعت فوری از ورود مسلمانان به خاک آمریکا تا اطلاع ثانوی شد. سخنان او واکنش‌های مختلفی را در میان سیاستمداران و تحلیل‌گران برانگیخت.

مذاکرات هسته‌ای حدود 12 سال است که ادامه دارد و در دو سال جاری نیز فشردگی ویژه‌ای به خود گرفته است. دور نهایی مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 1+5 شامل آلمان، روسیه، چین، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و فرانسه از 6 تیر در هتل کوبورگ وین آغاز شد و نهایتاً در 23 تیر، بیانیه مشترک وزیر خارجه ایران و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا موگرینی قرائت شد. متن نهایی توافق وین با 5 ضمیمه، همان روز منتشر شد و این آغاز مجادله دیگری در تهران، میان موافقان و مخالفان برجام شد.  این مجادله تا روز 21 مهر که طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در قبال اجرای برجام البته بدون اجازه برای طرح پیشنهادات مورد تأیید مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و پس از چند روز شروط نه‌گانه رهبر انقلاب برای اجرای برجام به رئیس‌جمهور ابلاغ شد، به طول انجامید. در این مدت، کشورهای مقابل نیز هر یک توافق وین را در مجالس خود مورد تأیید قرار دادند. از آن پس مذاکرات متناوبی میان کارشناسان و معاونان وزاری خارجه برای تدوین نقشه راه عملیاتی اجرای هماهنگ برجام کلید خورد و تا کنون ادامه داشته است.

تظاهرات علیه برخوردهای نژادپرستانه پلیس آمریکا در سال های جاری عمدتاً از زمان حادثه فرگوسن شروع شد، یعنی آگوست 2014 میلادی که نوجوان سیاه‌پوستی به نام میشل براون بدون حمل سلاح مورد حمله پلیسی به نام دارن ویلسون واقع شد و به ضرب گلوله کشته شد. در آن زمان چند ایالت آمریکا با محوریت شهر فرگوسن در ایالت میسوری چندین هفته درگیر تظاهرات علیه برخوردهای نژادپرستانه پلیس بودند که با سرکوب پلیس مواجه می‌شد. از آن تاریخ تا کنون چندین بار حوادث مشابه منجر به ناآرامی‌های مشابه شده است اما شاید هیچ‌کدام به وسعت آشوب‌های خشونت‌آمیز در بالتیمور واقع در ایالت مریلند پس از قتل فرِدی گرِی در آوریل سال جاری نبوده است. او که به بهانه حمل چاقوی ضامن‌دار مورد اصابت گلوله قرار گرفته بود، یک هفته بعد در بیمارستان به دلیل آسیب شدید نخاعی جان باخت. چیزی نگذشته بود که این بار پس از شلیک 16 گلوله به لاکوان مک‌دونالد توسط پلیس در خیابان، تظاهرات متعدد در شیکاگو علیه رفتارهای خشن و نژادپرستانه برگزار شد.

ژوئن سال جاری بود که انتخابات در ترکیه، طلسم کسب اکثریت توسط حزب عدالت و توسعه را که از سال 2002 میلادی پایدار مانده بود، شکست و این حزب با حدود 41% از آرا از تشکیل دولت به تنهایی ناتوان ساخت. بلافاصله آتش‌بس دو ساله با اکراد نقض شد و درگیری‌ها در جنوب شرق این کشور بالا گرفت. حتی چند روز قبل از انتخابات نیز انفجار در یک کمپین تبلیغاتی برای حزب چپ‌گرای دموکراتیک خلق، دو کشته و بیش از 100 مجروح برجای گذاشت. برخی تحلیل‌گران بعید ندانسته‌اند دولت در تحریم اکراد نقش داشته باشد تا معادله «تضعیف حزب حاکم = ناامنی در جامعه» در افکار عمومی ترک‌ها نقش بندد. یکی از نقاط اوج درگیری میان پلیس و نیروهای پ.ک.ک، کشته‌شدن طاهر الیچی وکیل مشهور کرد بود که پرونده‌‌ای علیه او به دلیل حمایت تلویحی از پ.ک.ک در یک شبکه تلویزیونی در جریان بود.

پس از ناتوانی حزب عدالت و توسعه از تشکیل دولت ائتلافی تا مهلت قانونی، دستور انتخابات مجدد صادر شد و این بار در انتخابات نوامبر، حزب حاکم به یک اکثریت نحیف در حدود 50% آرا در برابر حزب «جمهوری خواه خلق»، حزب «حرکت ملی» و حزب «دموکراتیک خلق» دست یافت که آن را قادر به تشکیل دولت حداکثر با ائتلاف چند تن از مستقل‌ها می‌‌کرد. در این انتخابات 165 کاندیدای مستقل نیز حضور داشتند. دولت به نخست‌وزیری داوود‌اغلو، مغز متفکر حزب حاکم تشکیل شد. تبعات پیروزی اردوغان در سیاست داخلی و خارجی بسیار تکان‌دهنده بود. موج جدیدی از قتل اکراد آغاز شد و دولت به حمایت پایگاه جدید اجتماعی خود تنها در عرض یک هفته، 110 تن را به قتل رساند. همچنین به فاصله اندکی پس از پیروزی، سقوط جنگنده روس در مرز هوایی سوریه تیتر همه رسانه‌ها شد. شاید معامله‌ای صورت گرفته بود تا در قبال حمایت غرب از رأی‌آوردن حزب حاکم ترکیه، ارتش این کشور به جنگ نیابتی از طرف ناتو با روسیه در سوریه بپردازد.