به گزارش گروه فرهنگی مشرق، نخستین نشست تخصصی از سلسله نشست‌هاي «عصر فرهنگ ملل» با عنوان «مفهوم ديپلماسي فرهنگي و شاخصه‌هاي آن در نظام جمهوري اسلامي ايران» توسط موسسه‌ بین‌المللی الهدي و با همکاری خانه هنرمندان ايران برگزار شد.

قهرمان سليماني، معاون آموزشي و پژوهشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، رضا ملكي، استاد دانشگاه علامه طباطبايي و پژوهشگر ديپلماسي فرهنگي و مجيد سرسنگي، مدير خانه هنرمندان از سخنرانان این نشست بودند که با حضور حمیدرضا شاه‌آبادی، مدیر عامل موسسه بین‌المللی الهدی و جمعی از فعالان حوزه فرهنگ و هنر و اصحاب رسانه، شب گذشته در سالن استاد امیرخانیِ خانه‌ هنرمندان ایران برگزار شد.

سلیمانی: معدل فرآورده‌هاي ما در رشته‌هاي مختلف فرهنگ و هنر، مثبت است

در این نشست، قهرمان سليماني در سخنانی به تبيين تفاوت‌هاي ديپلماسي فرهنگي و هنري پرداخت و گفت: اصل ديپلماسي فرهنگي بر صداقت استوار است؛ زيرا هر آنچه در این راستا عرضه مي‌شود، فرهنگ و هنر است و اين محصولات نمي‌توانند صورت دروغ داشته باشند. ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران هم بر اين اساس بنا شده و تمام اقدامات آن صادقانه بوده است.

وي در ادامه با تاکید بر تأثيرگذاري فعاليت‌هاي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران گفت: آثار اين فعاليت‌ها در جهان ديده مي‌شود و جريان‌هايي كه ايران، شيعه و اسلام را هدف قرار داده‌اند، در حقيقت به مقابله با حركت فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در جهان مي‌پردازند. همچنين بخشي از رفتارهاي سامان داده شده توسط امپراتوري‌هاي رسانه‌اي به عنوان سازندگان افكار عمومي در سطح جهان، محصول همين صداقت ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران است.

سليماني همچنين به استقبال از محصولات فرهنگي و هنري ايراني در جهان اشاره کرد و افزود: معدل فرآورده‌هاي ما در رشته‌هاي مختلف فرهنگ و هنر، مثبت است. مانند سينماي ايران كه به دليل دور بودن از جذابيت‌هاي جنسی و خشونت و ارائه پيام‌هاي انساني، ژانر مخصوص به خود را دارد؛ اما ابزارهاي كنترل در سطح جهان، مانع از ترويج اين آثار هستند. با اين حال ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، بر مبنای روح فرهنگي انسان است كه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، حامل اين پيام فرهنگي است.

وي همچنين درباره شاخص‌هاي ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران اظهار كرد: ابتدا بايد با روح فرهنگي ايران آشنا شويم كه از سپيده‌دم تاريخ با ايرانيان همراه بوده و الان داراي دو مؤلفه ايران و اسلام است. در 2 هزار و 500 سال پيش، ايرانيان مجموعه تخت جمشيد را كه محصولي تركيبي از تمدن‌هاي مختلف ايراني، يوناني، مصري، هندي و ... بود، ساختند. بعدها چون خصلت مهاجرت داشتند و سرزمين‌شان در وضعيت ژئوپلتيكي خاصي قرار گرفته بود، متعاملانه با ديگران همكاري و همدلي مي‌كردند. بعدها كه مسلمانان آمدند، هم هويت ايراني خود را حفظ كردند و هم مسلمان شدند. پس از آن هم مغول‌ها و ترك‌ها در ايران حضور پيدا كردند؛ ولي ايرانيان متعاملانه برخورد كردند و ايراني هم باقي ماندند. به اين ترتيب فرهنگ ايران و فرهنگ اسلام با هم تعامل ايجاد كردند و يكي از مشخصه‌هاي فرهنگ ما بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، همين روحيه متعاملانه بود.

وي با بيان اينكه جمهوري اسلامي ايران قدرت انطباق‌پذيري با مسايل روز جهان دارد، گفت: شاخصه ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، روحيه متعاملانه آن است و اينكه موضع‌گيري اين جمهوري، در خصوص مواضع فرهنگي، موضع‌گيري عاقلانه است.

معاون آموزشي و پژوهشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، درباره رابطه بين ديپلماسي فرهنگي و ديپلماسي رسمي گفت: اين دو نوع ديپلماسي در حوزه‌هاي مختلف باهم همسان نيستند. در كشوري مثل پاكستان ما 4 نمايندگي سياسي ولي 8 نمايندگي فرهنگي داريم. در آلمان اما ما 3 نمايندگي سياسي و تنها يك نمايندگي فرهنگي داريم. زيرا حضور سياسي و فرهنگي ما در كشورهاي مختلف، مرتبط با وضعيت سياسي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در آن كشور است و منافع ملي اين را تعيين مي‌كند كه تا چه اندازه حضور داشته باشيم.

ملکی: غربی‌ها می‌گویند چرا رهبرتان می‌گوید: «دنیا بداند»

رضا ملكي، استاد دانشگاه علامه طباطبايي و پژوهشگر ديپلماسي فرهنگي، دیگر سخنران اين نشست در آغاز كلام خود در تعريف ديپلماسي فرهنگي، گفت: روابط فرهنگي قدمت چند هزار ساله دارد؛ ولي ديپلماسي فرهنگي براي اولين بار در سال 1949 ميلادي و با اعزام 14 رايزن فرهنگي توسط دولت فرانسه به نقاط مختلف دنيا، ايجاد شد. پس از آن كشورهاي متعددي تمايل پيدا كردند كه وارد اين عرصه شوند و ديپلماسي فرهنگي را در خدمت منافع ملي خود كه امنيت و اقتصاد، ركن‌هاي آن هستند، درآورند. به تدريج جايگاه ديپلماسي فرهنگي در سياست خارجي كشورها ارتقا پيدا كرد و به ركن اول و حتي مبناي سياست خارجي آنان؛ به ويژه كشورهاي پيش‌رو كه منافع كشورهاي ديگر را به خاطر منافع ملي خود ناديده مي‌گيرند، مبدل شد.

ملکی با بیان این نکته که ديپلماسي عمومي، گفت‌وگوي دولت‌ها با دولت‌ها و ديپلماسي فرهنگي، ارتباط دولت‌ها با ملت‌ها و روابط فرهنگي هم ارتباط ملت‌ها با ملت‌هاست، گفت: در خدمت منافع ملي بودن، از مبناهايي است كه مي‌توان بر ديپلماسي فرهنگي فرض كرد، مثل آمريكا. اما اين موضوع در تمام كشورها صدق نمي‌كند؛ مانند فعاليت شوري سابق كه با ديپلماسي فرهنگي به دنبال تبليغ ايدئولوژي سوسياليستي و كمونيستي خود بود و يا عربستان كه با فعاليت‌هاي فرهنگي‌اش به دنبال معرفي كشور عربستان سعودي، به وعرفي وهابيت مي‌پردازد.

وی در ادامه اظهار داشت: جمهوري اسلامي ايران اما متفاوت با روند اين كشورها وارد ديپلماسي فرهنگي شد و با استناد به اصل 154 قانون اساسي، سعادت انسان در كل جهان را، بدون دخالت در امور كشورهاي ديگر آرمان خود مي‌داند.

استاد دانشگاه علامه طباطبايي افزود: ايران با تعريف خاص خودش، نشر ارزش‌هايي كه براي بشر امروز خدمت معرفي مي‌شود، حضور اثربخش و ارزش‌آفرين در جهان را سرلوحه خود قرار داده است كه نمي‌تواند رفتار غيرصادقانه باشد.

این پژوهشگر روابط بین‌الملل خاطرنشان کرد: یکی از اشکالاتی که غربی‌ها به ما می‌گیرند این است که چرا رهبر شما دائم می‌گوید: «دنیا بداند!» می‌گویند شما چرا با دنیا صحبت می‌کنید. ما رئیس و آقای دنیا هستیم. در حالی که نظام جمهوری اسلامی قرار نیست فقط درباره شیعیان یا جامعه اسلامی فقط برنامه داشته باشد؛ بلکه برای همه دنیا برنامه دارد.

وي همچنين درباره شاخصه‌هاي فرهنگي گفت: تمدن ايراني و اسلامي، آموزه‌هاي اسلام ناب و انقلاب اسلامي، حوزه‌هاي جمهوي اسلامي ايران در پايگاه‌هاي خارجي براي عرضه فرهنگ هستند. اين موارد، در حقيقت حوزه‌هاي قدرت ما در فعالیت‌های فرهنگی‌مان در خارج از كشور هستند.

ملكي در پايان سخنان خود، ظرفيت استفاده از ايرانيان خارج از كشور را در اقليم‌هاي فرهنگي مختلف، متفاوت دانست و گفت: حفظ هويت، ارتقاي جايگاه و بهره‌گيري از ظرفيت ايرانيان خارج از كشور، هدف فعاليت‌هاي جمهوري اسلاي ايران است.

سرسنگی: کامیابی در سیاست خارجی در گرو استفاده درست از سازوکارهای فرهنگی است

مجيد سرسنگي، مدير خانه هنرمندان ایران نیز در سخناني به تأثيرگذاري هنر در ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران اشاره كرد و گفت: بناي ديپلماسي فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، آزادي انديشه است. بايد اين نگاه عميق، پرشورتر و تأثيرگذارتر از گذشته به جهانيان انتقال داده شود و هنر، به عنوان يك زبان بين‌المللي بهترين راه براي تأثيرگذاري در ديپلماسي فرهنگي است.

وي تأكيد كرد: تنها با ابزارهايي مانند فرهنگ و هنر مي‌توان در عمق باورها و اعتقادات ملل رسوخ كرد و اتحادهايي را در ابعاد بين‌المللي بنيان كرد. ولي راه رسيدن به اين اهداف، جلب مشاركت هنرمندان كشورمان در قالب كمپين‌هاي هنري است.
سرسنگي در پایان سخنان خود گفت: به باور بسياري از صاحب‌نظران روابط بين‌الملل، كاميابي‌ در سياست خارجي در گروِ استفاده‌ درست از ساز و كارهاي هنري و فرهنگي در چارچوب ديپلماسي هر كشوري است.

سلسله نشست‌های تخصصی «عصر فرهنگ ملل» با موضوعات گوناگون فرهنگی و هنری، توسط موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی و با همکاری خانه هنرمندان ایران در محل خانه هنرمندان برگزار می‌شود.