در گذشته تعریف و کاربرد سفارت در دو عنصر جاسوسی و اعلام موضع خلاصه می گشت، به این معنی که سفارت خانه ها یا از طریق اجیر کردن عُمال داخلی به جاسوسی علیه دولت میزبان و به تبع آن دخل و تصرف در امور مهمه به جهت ارتقای منافع مد نظر خود می پرداختند و یا صرفا نقشی سیاسی داشتند و به رایزنی های معمول سیاسی مشغول بودند.
با توسعه تحولات بین المللی و پیدایش جهان مدرن، معادلات سنتی جهان سیاست یا منسوخ گشته و یا اینکه دچار دگرگونی مفاهیم و به روزرسانی کاربرد گردیده است؛ در این میان یکی از اموری که امروزه دچار این به روز رسانی و تغییر کاربرد گردیده، مسئله مرزبندی های سیاسی و در واقع همان مرز جغرافیایی کشورها می باشد.
در گذشته دولت ها به معنای واقعی کلمه از اصل مصونیت در حقوق بین الملل بهره می بردند و در حقیقت در حاکمیت ملی خود دارای استقلال و قدرت اعمال اراده مستقیم بودند.
از این رو در گذشته اگر دولتی بیگانه قصد اخلال در این حاکمیت ملی و به عبارتی دخالت در درون مرزهای کشوری دیگر را داشت، می بایست که دست به قشون کشی نظامی و پرداخت هزینه های سنگین سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... زند؛ اما امروزه به وساطه امواج رادیویی و ماهواره ای و با کمک فضای نوظهور و رو به بی نهایت مجازی، دول متجاوز بدون پرداخت هزینه های مستقیم و سنگین، به بهانه مسائل مختلف و یا در لوای "دیپلماسی عمومی" به دخالت در امور دیگر کشورها پرداخته و پرده ی اذهان ایشان را دریده و مرزبندی قلوب جامعه ی مقابل را به تصرف خود در می آورند.
بر این اساس در عصر مدرن سفارت و کاربرد آن به تدریج دچار تحولات و تغییراتی گسترده شد؛ در حقیقت با گسترش جهان دیپلماسی معنا و کاربرد سفارت نیز دچار تغییر و تحول گشت و موجب شد تا سفارت خانه در جهان نوین ، فرای کاربرد های سنتی از جمله خدمات کنسولی، انجام تسهیل روابط تجاری مشروع و ...، وظایفی جدید را نیز عهده دار گردد که از آن جمله می توان به زمینه سازی جهت ایجاد استعداد ظهور و بروز دیپلماسی عمومی اشاره نمود.
به این ترتیب امروزه یکی از وظایف تعریف شده ی سفارت خانه ها آن است که با به راه اندازی بخش های فرهنگی نظیر مدرسه و کلاس های زبان و یا تاسیس بخش های اجتماعی نظیر واحدهای خدماتی، بیمارستان و مراکز بهداشت، اقدام به ارتباط گیری فرهنگی با جامعه هدف نمایند.
با پیروزی انقلاب اسلامی و تصرف سفارت آمریکا در ۴ نوامبر ۱۹۷۹ میلادی، رابطه بین ایران و آمریکا ساختار سنتی و رسمی خود را از دست داد و اگر چه با گذشت سی سال از حذف این روابط، همواره آمریکا از هر فرصتی جهت احیای و برقراری ظاهری آن استفاده می نمود، لکن سد بی اعتمادی ایران به ایالات متحده آنچنان مرتفع بود که هیچ موضوعی به فروکاست آن در جامعه ی ایران اسلامی نمی انجامید.
به طوری که حتی با پیروزی اوباما در انتخابات ریاست جمهوری و آنگاه که مشخص گشت ایالات متحده سعی در ترمیم و ایجاد رابطه ظاهری خود با ایران به واسطه ی ارسال نامه های اوباما به مقام معظم رهبری دارد، اما همچنان این سد بی اعتمادی استوار بر جای خود به تفکیک دشمن قایل می باشد.
بر این اساس دولت ایالات متحده جهت فروکاست این سد بی اعتمادی استوار در عمق جامعه ی اسلامی ایران، در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۱۱ میلادی اقدام به تاسیس و راه انداختن سفارت مجازی آمریکا در تهران بر روی شبکه ی جهانی اینترنت نمود.
با وجود اینکه سفارت مجازی آمریکا یک هیئت رسمی دیپلماتیک نیست و دارای ساختار رسمی سایت سفارت خانه های سنتی نمی باشد؛ اما باید اذعان داشت که این سفارت خانه دارای اهدافی مشخص و فرا سنتی و خصوصا در قاعده ی دیپلماسی عمومی می باشد که در رفتار شناسی صورت گرفته طی فعالیت حدودا دو ساله ی آن قابل ارزیابی و بررسی در موارد زیر است:
یکی از مهمترین اهداف مدنظر سفارت مجازی آمریکا، تکرار صدای واشنگتن و در حقیقت اعلام مواضع و سیاست های ایالات متحده به صورت مستقیم به جامعه و مردم ایران است.
بر این اساس در جای جای فضای سفارت مجازی آمریکا شاهد پیام های متعدد و مختلف اوباما (به عنوان رییس جمهور)، جان کری و قبل از او هیلاری کلینتون (به عنوان وزیر امور خارجه) و دیگر مقامات رسمی ایالات متحده از قبیل وندی شرمن، بیل برنز، بایدن، سوزان رایس و ... می باشیم که این مسئله در جنب انعکاس کامل جمیع بیانیه های گوناگون این کشور امری ویژه قلمداد می شود.
سخنگوی دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران
دیگر محور کلیدی مورد تاکید سفارت مجازی آمریکا تقویت رابطه مستقیم دولت آمریکا با شهروندان ایران است؛ به این ترتیب ایالات متحده سعی می کند تا با به کاربردن القابی همچون "نمایندگی نزد ایران" در مقدمه برای خود و یا اعلام نگرانی از وضعیت حقوق بشر در ایران، رابطه خود با مردم ایران را در سطح منجی دور از وطن افزایش داده و از طریق دیپلماسی عمومی به شستشوی ذهنی جامعه پردازد.
کاربردهای سفارت مجازی آمریکا برای ایرانیان
فارغ از محورهای کلیدی که در بخش فوق به آن تاکید شد، سفارت مجازی آمریکا برای ایجاد جذابیت و همچنین وصول به اهداف خود، بخش های مختلفی را در ساختار شکلی خود منظور کرده که از اهم آن می توانبه موارد زیر اشاره نمود:
اطلاع رسانی در امور ویزا
این اطلاع رسانی شامل دو بخش "روادید" و "خدمات شهروندان آمریکایی" می باشد که در بخش نخست به تشریح انواع روادید صادره از سوی دولت آمریکا پرداخته و در بخش دوم به تسهیلات ارائه شده از سوی ایالات متحده به ملل بیگانه و وضیعت روادید در این شکور اشاره می نماید.
اطلاع رسانی در مورد تحصیل در آمریکا
یکی دیگر از بخشی های سفارت مجازی، بخش "تحصیل در آمریکا" است؛ بخشی که طی آن سفارت خانه مجازی به طرح مسایلی همچون مراحل گرفتن روادید دانشجویی، هزینه زندگی دانشجویی و کم و کیف زندگی دانشجویان خارجی و مسائل کلی در مورد ساختار تحصیلی آموزش عالی در آمریکا می پردازد.
مسئله حقوق بشر
دیگر بخش اصلی سفارت مجازی بخش "جامعه باز" و سر فصل "چهره های ایران" است.
در این بخش سفارت مجازی به بزرگنمایی و تحریف وقایع داخلی ایران می پردازد و از طریق تطهیر چهره جاسوسان، بهائیان، مفسدان اخلاقی و ...، سعی در بغرنج نشان دادن وضعیت حقوق بشر در ایران دارد.
در این سفارت خانه سعی می شود با توسول به بیانات سازمان های خلق الساعه حقوق بشری در قالب پوشش سخنرانی، انعکاس قطعنامه، انتشار بیانیه و مصاحبه و همچنین پخش یادداشت از مقامات آمریکایی در مورد مسائل حقوق بشری نوعی پروژه برای به القای تصویری "ظالم" از نظام اسلامی ایران به مخاطب پی گیری شود، که البته سعی وافر بر آن است که این امر بدور از هر گونه بیان و ادبیات مستقیم و آشکاری باشد.
اعلام سیاست های واشنگتن
همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد یکی دیگر از مهمتری کاربرد های سفارت مجازی آمریکا، پوشش و اطلاع رسانی مستقیم مواضع ایلات متحده آمریکا در قبال ایران از طریق پخش مواضع و بیانیه های دولتمردان آمریکا است.
همچنین سفارت خانه مجازی آمریکا با انکاس اخبار رادیو فردا و قرار دادن این بُرد خبری ذیل بخش انعکاس اخبار سفارت مجازی خود، به عنوان خبرگزاری ای که زیر نظر هیئت سخن پراکنی ایالات متحده (Broadcasting Board of Governors) اداره می شود، سعی بر آن دارد که یک سو این شبکه خبری را به صدر جدول آورده و توجه اذهان را بیش از پیش معطوف ساخته و از سوی دیگر توسط این شبکه خبری استراتژی "پلیس خوب،پلیس بد" خود را کامل و در حقیقت هر گاه که دولت آمریکا مجبور به اذعان قدرتمندی ایران اسلامی می شود، با زیرکی از طریق تحلیل های این شبکه که عموما توسط عناصر سلطنت طلب و برانداز صورت می گیرد، موج ناامید در جامعه را با محوریت ناکارآمدی نظام اسلامی دامن زند.
به این ترتیب این سفارت خانه در بخش ویژه ای با عنوان "اخبار ایران از رادیو فردا" به طور غیر قابل انتساب مستقیم، به پوشش مواضع ایالات متحده در قبال ایران می پردازد.
اطلاع رسانی در مورد آمریکا
همواره یکی از وظایف اصلی سفارت مجازی آمریکا البته مبتنی بر قواعد دیپلماسی عمومی، ارایه نقاشی بسیار پر رنگ از جامعه و نظام سیاسی ایالات متحده می باشد؛ امری که در بخش"اخبار و سیاست آمریکا" سفارت خانه مجازی و در ذیل عناوین مختلف بر روی آن تمرکز شده است.
بر این اساس سفارت مجازی آمریکا سعی در ارائه تصویر یا به تعبری بهتر، نقاشی ای واحد از ایالات متحده در ضمیر جامعه ی اسلامی ایران دارد.
در حقیقت این سفارت خانه به منظور ارتقای وجهه آمریکا در جهت فروکاست سد بی اعتمادی استوار در عمق جامعه ی اسلامی ایران، به ارایه ی تصویری واحد و مستحکم از ایالات متحده ی درگیر در بحران اقتصادی و اختلافات گسترده حزبی که دولت را گاها به تعطیلی نیز می کشاند، پرداخته و سعی می کند با نحوه ی پوشش اخبار، مسائل نامید کننده از جامعه آمریکا را از دید مخاطب محو نماید.
به عنوان مثال هنگامی که در ایام تعطیلی دولت آمریکا فردی اقدام به خودسوزی در مقابل کنگره آمریکا نمود، این سفارت خانه نه تنها کوچکترین اشاره ای به این مسئله نکرد، بلکه با آوار کردن سیل اخبار از هر سو بر مخاطبان خود، اقدام به سانسور هوشمندانه این خبر نمود.
هجوم نرم به جمهوری اسلامی
همانطور که در مورد "مسئله حقوق بشر" نیز گفته شد، یکی از اصلی ترین مشغولیات سفارت مجازی آمریکا، پیش برد نبرد نرم سنتی خود با ایران اسلامی می باشد.
بر این اساس این سفارت خانه مجازی در رفتارهایی مانند پوشش اخبار شبکه های برانداز همچون رادیو فردا و یا بزرگنمایی پاره ای از مسائل داخلی ایران و همچنین پوشش صحبت های مقامات آمریکایی و انعکاس پیام های نوروزی اوباما در قاعده ی دیپلماسی عمومی، سعی در پیشبرد فضا در عرصه ی جنگ نرم با ایران اسلامی را دارد.
چهره سازی
یکی از کاربردی ترین بخش های سفارت مجازی آمریکا در قاعده ی دیپلملسی عمومی، بخشی به نام "چهره های ایرانی-آمریکایی" می باشد.
آنچه که در این بخش از سفارت مجازی آمریکا به عنوان بخشی که به معرفی ایرانیان مقیم آمریکا می پردازد حائز اهمیت است، نوع پوشش و معرفی ایرانیان مقیم آمریکا می باشد.
در حقیقت با دقت بر نوع بارگذاری این بخش متوجه خواهیم شد که سفارت مجازی آمریکا به طور گزینش شده به معرفی ایرانیان پرداخته و در واقع نخست به الگو سازی و سمبل تراشی انسان های موفق برای جامعه ی ایران پرداخته و در گام بعد با معرفی افرادی همچون خانم انوشه و امثالهم که چهره های نسبتا بین المللی می باشند، اقدام به گرفتن ژست بی طرفانه جهت گارد زدایی از مخاطب نموده و پس از آن به طور هوشمندانه ای به معرفی چهرهای سلطنت طلب و برانداز تمرکز می کند تا در این میان نوعی جریان چهره سازی جدید را به راه اندازد.
باتوجه به آنچه که گذشت، جای خالی اقدام متقابل جمهوری اسلامی در عرصه، موضوعی است که به وضوح خود نمایی نموده و ضرورت اقدام فوری ایران در راه اندازی سفارت مجازی خود، متناسب با شرایط موجود و اهتمام فوق العاده ی دولت فعلی مبنی بر برقراری هر قیمتی رابطه با آمریکا را می نماید.
