سرویس جهان مشرق - شنبه شب ۲۲ دی ماه سال ۹۸، راب مک ایر سفیر انگلیس در تجمعی در مقابل دانشگاه امیرکبیر تهران که بهانه جان باختن دانشجویان در هواپیمای اوکراینی شکل گرفته و شعارهای تندی علیه نظام سر داده می‌شد، در حال فیلمبرداری از شعاردهندگان بازداشت شد.
بیشتر بخوانید:
به همین بهانه، بازنشر گزارش مشرق که پیش از این درباره سفیر انگلیس منتشر شده بود، از نظرتان می‌گذرد.
******
روز جمعه (۱۸ اسفند ۹۶) عده‌ای از طرفداران «سید صادق شیرازی» به سفارت ایران در لندن حمله کرده و با پایین کشیدن پرچم کشورمان در بالکن سفارت اقدام به نشان دادن پرچم فرقه خود کردند. این اقدام، به سرعت با واکنش مقامات ایرانی از جمله سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه مواجه شد که خواستار حفاظت جدی و همه‌جانبه پلیس و نیروهای امنیتی انگلیس از ساختمان سفارت ایران و ساکنان آن شدند.
چهارشنبه ۲۳ اسفند ۹۶، کم‌تر از یک هفته پس از این اتفاق و ابلاغ مراتب اعتراض جمهوری اسلامی به «نیکولاس هاپتون» سفیر انگلیس در ایران، «رابرت نایجل پال مک‌ایر [۱] » به عنوان سفیر جدید لندن در ایران و جایگزین هاپتون معرفی شد و قرار است وی از ماه آینده میلادی کار خود را در تهران آغاز نماید.
وزارت خارجه انگلیس در همین رابطه و البته بدون اشاره به دلایل این تغییر، در بیانیه انتصاب سفیر جدیدش در تهران نوشت: «آقای رابرت مک‌ایر به عنوان سفیر علیاحضرت [ملکه انگلیس] در جمهوری اسلامی ایران پس از آقای «نیکولاس هاپتون» منصوب شده است در حالی که [هاپتون] قرار است در سِمت دیپلماتیک دیگری عهده‌دار خدمت شود. آقای مک‌ایر مسئولیت جدید خود را ماه آوریل سال ۲۰۱۸ به عهده خواهد گرفت [۲] .»
«فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو»
در ادامه این بیانیه به نقل از «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس در همین‌باره می‌خوانیم:
«ایران نقش مهمی در منطقه خاورمیانه ایفا می‌کند، اما ضروری است که این نقش را به گونه‌ای سازنده ایفا نماید، مسئله‌ای که من در سفر ماه دسامبر سال گذشته خود به تهران آن را تصریح کردم. توافق [هسته‌ای با] ایران که سال ۲۰۱۵ امضا شد، یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک بود؛ محصول سال‌ها دیپلماسی صبورانه و مداوم که تهدید یک ایرانِ مسلح به سلاح هسته‌ای را خنثی کرد.»
پایگاه اینترنتی وزارت خارجه بریتانیا نقل‌قول خود از جانسون را این‌گونه ادامه میدهد: «در همین راستا، من خرسندم که «راب» [رابرت مک‌ایر] گنجینه تجربیات بین‌المللی خود را صرف رهبری تعامل دولت [انگلیس] در تهران خواهد کرد. ما [در مقابل ایران] با چالش‌هایی (از جمله موارد ادامه‌دار دوتابعیت‌های بریتانیایی بازداشت‌شده در ایران) مواجه هستیم و زمینه‌هایی را برای همکاری بالقوه نیز پیش رو داریم. من منتظر همکاری با راب در این حوزه‌ها هستم.»
اظهارات خود مک‌ایر درباره انتصابش به سفارت بریتانیا در تهران نیز در بیانیه وزارت خارجه این کشور به این شرح آمده است:
«من مفتخر هستم که به عنوان سفیر جدید بریتانیا در ایران منصوب شده‌ام. همکاری ادامه‌دار انگلیس با ایران برای هدف ما در تبدیل خاورمیانه به مکانی امن‌تر و باثبات‌تر، حیاتی است. من منتظر هستم تا با دولت ایران و شرکای بین‌المللی در جهت حفظ توافق هسته‌ای و تعمیق روابط دوجانبه، از طریق تعامل سازنده در زمینه‌های حقوق بشر و تجارت و دست‌یابی به راه‌حل‌های سیاسی برای درگیری‌ها در یمن، سوریه و دیگر نقاط، همکاری کنم.»
مأموریت‌های خارجی مک‌ایر در آمریکا و اروپا
گذری در مطالب منابع اینترنتی درباره سابقه مک‌ایر، در نگاه اول، مطالب زیادی را درباره وی روشن نمیکند، جز اینکه این دیپلمات انگلیسی قبلاً علاوه بر نشست بر کرسی‌های مدیریتی متعدد درون وزارت خارجه کشورش، هم‌چنین در سِمت‌های مختلف، نماینده بریتانیا در آمریکا، کنیا، هند و رومانی نیز بوده است. اگرچه با اتکا به شواهد و قرائنِ موجود، به نظر نمی‌رسد مک‌ایر به اندازه هاپتون خبره و باتجربه باشد، اما قطعاً کوله‌بار سفیر جدید انگلیس در تهران، خالی از تجربه نیز نیست.
«مک‌ایر» بلافاصله پس از گذار رومانی به دوره پساکمونیست و هم‌زمان با تدوین قانون اساسی رومانی، به عنوان نماینده انگلیس به بخارست اعزام شد.رزومه کاری مک‌ایر در دنیای سیاست با پیوستنش به وزارت دفاع در سال ۱۹۸۷ و مسئولیتش در زمینه سیاست‌های آماد و تدارکات و هم‌چنین حمایت از نیروهای ویژه آغاز شد، اما زندگی دیپلماتیک وی با اتخاذ مسئولیت در «دپارتمان جزایر فالک‌لند» (مجمع‌الجزایر مستعمره انگلیس در نزدیکی آرژانتین و موضوع مناقشه با این کشور) در سال ۱۹۹۰ کلید خورد. وی بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۵ (هم‌زمان با تصویب قانون اساسی پساکمونیست در این کشور) به عنوان دبیر دوم به بخارست، پایتخت رومانی، اعزام شد. مک‌ایر بعد از بازگشت به انگلیس، طی سه سال، مدیریت بخش‌های مختلفی در حوزه خاور نزدیک و شمال آفریقا را به عهده گرفت.
«مک‌ایر» چنان در تنظیم واکنش انگلیس به حوادث ۱۱ سپتامبر موفق بود که جورج بوشِ پسر، بریتانیا را بهترین دوست آمریکا توصیف کرد.سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۲ با بخش مهمی از تجربه دیپلماتیک مک‌ایر مصادف بود. نماینده انگلیس، هم‌زمان با رقم خوردن حوادث ۱۱ سپتامبر، به عنوان دبیر اول در دپارتمان «خاورمیانه و ضدتروریسم» سفارت انگلیس در آمریکا مشغول به کار بود. در همین مدت، واکنش انگلیس به حوادث ۱۱ سپتامبر (زمانی که مک‌ایر مسئولیت مدیریت و هماهنگی اقدامات و سیاست‌های انگلیس در قبال این حوادث را به عهده داشت) آن‌چنان برای آمریکایی‌ها دل‌گرم‌کننده بود که جورج بوشِ پسر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا اعلام کرد: «آمریکا هیچ دوستی [بهتر و] صادق‌تر از بریتانیای کبیر ندارد [۳] .» مک‌ایر بعد از بازگشت مجدد به انگلیس، بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ نیز کم و بیش در همین حوزه ضدتروریسم فعالیت‌های خود را به عنوان رئیس دپارتمان «سیاست‌های ضدتروریسم» وزارت خارجه بریتانیا ادامه داد.
مأموریت‌های خارجی مک‌ایر در آسیا و آفریقا
مأموریت خارجی بعدی مک‌ایر بین سالهای ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ شاید از مأموریت وی در آمریکا نیز بااهمیت‌تر بود. وی طی این سال‌ها به «نگین انگشتری پادشاهی انگلیس» اعزام شد و در دهلی‌نو، پایتخت هند، به عنوان مشاور سیاسی سفارت بریتانیا خدمت کرد. این دیپلمات انگلیسی سپس بار دیگر به کشورش بازگشت و به مدت دو سال عهده‌دار «خدمات کنسولی» در وزارت خارجه بود. مک‌ایر در آخرین مأموریت خارجی خود، بین سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ در سفارت انگلیس در نایروبی، مهمان مردم کنیا و نماینده عالی انگلیس در این کشور بود، جایی که همسرش در سال ۲۰۱۰ در اقدامی «بشردوستانه»، پس از تلاش‌های فراوان توانست امنیت و رونق اقتصادی و جهان‌گردی را به جنگل «کارورا [۴] » (جنگلی شهری واقع در نایروبی) برگرداند [۵] .
همسر «مک‌ایر» با احیای جنگل «کارورا» در کنیا، پای منافع بسیاری از شرکت‌ها و حتی دولت‌های غربی را به این منطقه باز کرد.البته این اقدام بشردوستانه در حال حاضر شرکایی پیدا کرده است [۶] که از جمله آن‌ها «واحد آموزش‌های نظامی ارتش انگلیس در کنیا»، بانک و مؤسسه خدمات مالی «بارکلیز» مستقر در لندن، دولت فدرال آلمان، شرکت امنیتی [۷] انگلیسی-صهیونیستی جی۴اس [۸] ، سامسونگ کره جنوبی و البته کمپانی «ویوو انرژی» (وابسته به کمپانی نفتی «شِل» انگلیس) در کنار چندین کمپانی بین‌المللی دیگر و افراد ذی‌نفع و ذی‌نفوذی هستند که گواهی می‌دهند کمپانی‌های غربی تا اندازه زیادی در این منطقه توریستی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. نکته قابل‌توجه، اینکه مک‌ایر از سال ۲۰۱۱ تا زمان خریده شدن کمپانی بزرگ نفت و گاز «گروه بی‌جی [۹] » توسط شِل (یکی از کمپانی‌های سهیم در پارک جنگلی کارورا) در سال ۲۰۱۶، مدیر بخش «امور دولتی/عمومی و ریسک‌های سیاسی» این کمپانی بود [۱۰] .
«مک‌ایر» نقش فعالی را در تنظیم قانون اساسی جدید کنیا به عهده داشت.البته تأمین منافع چندین و چند کشور و کمپانی غربی، تنها اقدام مک‌ایر و همسرش در کنیا نبود. خود مک‌ایر به عنوان نماینده عالی انگلیس، عامل برخی دخالت‌های دولتش در کنیا بود که از جمله آن‌ها می‌توان به تلاش در جهت تبعید دو سیاستمدار شناخته‌شده کنیایی [۱۱] و اعضای سابق دولت «دانیل مویی» رئیس‌جمهور سابق و نسبتاً مستقل این کشور به بهانه [۱۲] «مبارزه با فساد [۱۳] » (جایی که مواضع مک‌ایر یادآور اتهامات و قضاوت‌های عجولانه کنونی ترزا می و دیگر انگلیسی‌ها درباره قتل یک جاسوس روس در کشورشان است) و نقش نماینده عالی لندن در تصویب قانون اساسی جدید این کشور [۱۴] اشاره کرد.
مک‌ایر در ایران؛ انگلیسی یا فرانسوی؟
سابقه کاری مک‌ایر، از سال ۱۹۹۱ در رومانی گرفته تا سال ۲۰۰۱ در آمریکا و سال ۲۰۱۰ در کنیا، نشان میدهد که وی هم‌زمان با مقاطع مهمی در کشورهای مختلف، نماینده انگلیس در این کشورها بوده است. اینکه آیا این هم‌زمانی صرفاً نتیجه قرار گرفتن مک‌ایر در مکان مناسب در زمان مناسب بوده یا حاصل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی دولت انگلیس، شاید خیلی مشخص نباشد، اما حضور قریب‌الوقوع وی در ایران بسیاری از نقاط ابهام درباره وی را در آینده نزدیک از میان خواهد برد.
عبارت‌های کلیدی و پرمعنایی در اظهارات بوریس جانسون و خودِ مک‌ایر درباره مأموریت وی به عنوان سفیر جدید بریتانیا در تهران دیده می‌شود. «نقش ایران در خاورمیانه»، «توافق و تهدید هسته‌ای ایران»، «تعامل لندن با تهران»، «چالش‌ها و فرصت‌های روابط دوجانبه»، «حقوق بشر در ایران»، «روابط تجاری میان دو کشور» و «درگیری‌ها در یمن و سوریه و رسیدن به راه حل سیاسی» از جمله این عبارت‌های کلیدی هستند. باید دید مک‌ایر چه سیاست‌هایی را برای دست‌یابی لندن به اهدافش درباره هر یک از این عبارت‌های کلیدی در ایران به کار خواهد بست.
«رابرت مک‌ایر» علاوه بر فردی که در بالا به بررسی سوابق کاری‌اش پرداختیم، هم‌چنین نام شخصیتی خیالی است که در نمایش‌نامه‌ها، فیلم‌ها و آثار هنری متعددی در فرانسه حضور چشم‌گیر دارد. این شخصیت در آثار هنری فرانسه عموماً یک «کلاه‌بردار لاقید» و «یاغی وحشتناک»، و در فرهنگ این کشور به عنوان «نمونه بارز یک ضدقهرمان» و شخصیت منفی شناخته می‌شود. چنان‌چه میان این دو «رابرت مک‌ایر» تمایزی قائل باشیم، قطعاً به محض آن‌که پای سفیر جدید انگلیس به تهران باز شود خواهیم دید که این رابرت مک‌ایر، انگلیسی است یا فرانسوی.
۰۷:۵۲ - ۱۳۹۶/۱۲/۲۷
۰۹:۰۵ - ۱۳۹۶/۱۲/۲۷
۰۹:۱۹ - ۱۳۹۶/۱۲/۲۷
۱۶:۰۱ - ۱۳۹۶/۱۲/۲۷
۰۹:۳۷ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۳
۱۰:۲۷ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۳
