به گزارش مشرق، ساعت‌هاست که از جایش تکان نخورده؛ همان جا قوز کرده و بدون این‌که حتی یک لیوان آب بنوشد، در یک نقطه میخکوب شده است. گاهی می‌خندد و گاهی زیر لب غر می‌زند و حرف‌های نامفهومی را زمزمه می‌کند. انگار در دنیایی دیگر است؛ دنیایی که ارتباطش را با محیط اطراف قطع و حواسش را شش دانگ به خودش معطوف می‌کند. به آنچه در اطرافش می‌گذرد آنقدر بی‌توجه است که نه متوجه رفت و آمدها می‌شود و نه حرف‌ها را می‌شنود؛ گاهی هم که از سر اجبار پاسخ سؤال‌ها را می‌دهد، آنقدر محو کار خودش است که فرق خاصی به حال اطرافیانش ندارد و در نهایت ترجیح می‌دهند او را به حال خودش بگذارند و کاری به کارش نداشته باشند.

این صحنه‌ها شاید برای خیلی از شما آشنا باشد؛ یا خودتان روزانه ساعت‌های زیادی را در این وضعیت می‌گذرانید و یا در خانواده با چنین افرادی سر و کار دارید؛ افرادی که گرچه خودشان قبول ندارند، اما به واقع معتاد شده اند؛ معتاد به اینترنت.

  اعتیاد اینترنتی نوعی اختلال روان‌شناختی- اجتماعی است که شامل نوعی وابستگی رفتاری به اینترنت است و استفاده بیمارگونه و وسواسی از اینترنت را شامل می‌شود.

این شکل از اعتیاد که در واقع محصول زندگی مدرن به شمار می‌رود، به سرعت در حال گسترش است؛ کافی است کمی به اطرافتان دقت کنید و از تعداد زیاد افرادی که خودشان را دربست تسلیم نمایشگر رایانه شان کرده‌اند، شگفت زده شوید؛ البته هر کسی که چند ساعتی را پای اینترنت می‌گذراند، لزوماً معتاد نیست. اعتیاد اینترنتی نشانه‌هایی دارد که آشنایی با آن‌ها شاید بتواند در راه پیشگیری و درمان آن به شما کمک کند. شاید قبولش سخت باشد اما این پدیده می‌تواند شما را آنقدر درگیر کند که در وضعیت بدی قرار بگیرید و درست حال و روز کسی را پیدا کنید که دچار سوء مصرف مواد مخدر شده است.

اعتیاد اینترنتی سه مرحله دارد که شامل تداوم استفاده، زیاد شدن ساعت مصرف و مرحله اعتیاد واقعی است. این نوع اعتیاد هم مثل اعتیاد به کشیدن سیگار و تماشای تلویزیون، در ابتدا کم خطر به نظر می‌رسد اما به هر حال در صورت بی‌توجهی، به یک اعتیاد صددرصد واقعی تبدیل می‌شود.
اگر شما هم در خانواده با کسی سر و کار دارید که نشستن پای اینترنت را به روابط خانوادگی و حتی خوردن غذا ترجیح می‌دهد، شک نکنید که او در خطر درگیر شدن به اعتیاد اینترنتی قرار دارد.  تصور کنید که میز غذا چیده شده و برای بار چندم، فرزند نوجوان یا جوان و یا همسرتان را صدا زده اید اما او هر بار یا به گفتن کلمه « الان میایم» اکتفا کرده و یا بدون این‌که پاسخی داده باشد، به گشت و گذارش در اینترنت ادامه داده است. وقتی هم که بالاخره سر و کله‌اش پیدا می‌شود، با عجله چند لقمه‌ای می‌خورد و گویی که از سر کار مهمی برخاسته است، خودش را هرچه زودتر به مکان محبوبش می‌رساند؛ حالا این‌که در عرض این چند دقیقه ناقابل چه اتفاقات مهم و سرنوشت‌سازی در دنیای وب افتاده را دیگر باید از خودش پرسید.

دکتر سید حسن حسینی، جامعه شناس به عوارض نامطلوب اعتیاد اینترنتی در جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: « سوء مصرف اینترنت، در واقع نوعی استفاده از اینترنت است که عوارض جسمی، روانی و اجتماعی را به وجود می‌آورد که فرد را از وضعیت طبیعی خودش در این ابعاد خارج می‌کند. »

او ادامه می‌دهد:« ما می‌توانیم مشابه عوارض اعتیاد به مواد مخدر را در افرادی که زیاد و بی‌رویه از اینترنت استفاده می‌کنند ببینیم. افرادی که عادت دارند ساعت‌ها در اینترنت به چت کردن بپردازند و یا بازی‌های رایانه‌ای انجام دهند، معمولاً حساب زمان از دستشان درمی رود و وضعیت خورد و خوراکشان هم نامنظم می‌شود. همچنین تحرک بدنی این افراد در اثر یک جا نشستن و استفاده مدام از اینترنت، کم می‌شود و این وضعیت در دراز مدت شخص را در معرض عوارض جسمانی نامطلوبی قرار می‌دهد و او را دچار ناهنجاری‌های بیولوژیکی می‌کند. در واقع استفاده بی‌رویه از اینترنت با تأثیر روی وضعیت اندامی فرد و همچنین ترشحات غدد داخلی به دلیل هیجاناتی که در این دنیای مجازی به او وارد می‌شود، کم کم بنیه بدنی شخص را تحلیل می‌برد و سلامتش را به مخاطره می‌اندازد.»حتماً شما هم تأیید می‌کنید در زمان‌هایی که وقت زیادی را پای اینترنت گذرانده اید، خسته و بی‌حوصله شده و دچار مشکلاتی نظیر سردرد، سرگیجه و یا سوزش و قرمزی چشم شده اید.

 بدون اینترنت چه کار کنم؟!

مشکلات اعتیاد اینترنتی تنها به جنبه جسمانی مربوط نمی‌شود و ابعاد دیگری را نیز در بردارد.

حسینی می‌گوید: « از بعد روانی، فرد به تدریج به استفاده مداوم از اینترنت عادت می‌کند، به‌طوری که اگر این امکان در اختیارش نباشد، احساس می‌کند چیزی کم دارد و تلاش می‌کند جایی را پیدا کند که بتواند اینترنت در اختیار داشته باشد؛ درست همانند شخصی که به مواد مخدر اعتیاد دارد و در صورتی که مواد مخدر به او نرسد، عصبی و بی‌قرار می‌شود. آن‌ها همچنین به مرور زمان به افرادی بی‌حوصله و پرخاشگر تبدیل می‌شوند که گاهی وقت‌ها حتی حوصله حرف زدن را هم ندارند.»

او ادامه می‌دهد: « اعتیاد اینترنتی به لحاظ اجتماعی هم تبعات نامطلوبی دارد. معتادان به استفاده بی‌رویه از اینترنت، آنقدر در دنیای مجازی غرق می‌شوند که ارتباطاتشان با دنیای حقیقی به حداقل می‌رسد و کم کم  روابط اجتماعی خود را با پدر و مادر، همسر و یا دوستانشان از دست می‌دهند. همچنین این گونه افراد چون بیشتر در دنیای مجازی سیر می‌کنند و بیشتر ساعات روزشان را در این فضا می‌گذرانند که صد البته با دنیای واقعی تفاوت دارد، سیر و سلوک ذهنی شان در دنیای واقعی از واقعیات زندگی دور می‌شود. در حقیقت کنش و واکنش آن‌ها در حوزه اجتماعی تحت تأثیر قرار می‌گیرد که ناشی از همین استفاده بیش از حد و افراطی از اینترنت است.»

این جامعه‌شناس به ذکر مثالی در همین رابطه می‌پردازد و می‌گوید: «کسی که مدام در اینترنت به مطالعه و جست‌و‌جو در رابطه با روابط زن و مرد می‌پردازد، گمان می‌کند که تمام راهکارها و ایده‌ها را می‌تواند در زندگی واقعی عملی کند اما در واقعیت اینطور نیست و او را دچار مشکلات متعددی در روابط با همسر و یا نامزدش می‌کند.»

اعتیاد اینترنتی علاوه بر مواردی که گفته شد، تأثیرات منفی دیگری هم دارد که قشر دانش‌آموز و دانشجو را بیشتر درگیر می‌کند. به گفته حسینی، با وجود آن‌که اینترنت در صورت استفاده صحیح و بجا می‌تواند در زمینه پیشرفت تحصیلی مفید و کاربردی باشد، با استفاده بی‌رویه نتیجه عکس می‌دهد و به افت تحصیلی منجر می‌شود چرا که دانش‌آموز یا دانشجو زمان مفیدی را که باید به مطالعه و تحقیق درسی بپردازد، با پرسه بیهوده در صفحات وب به هدر می‌دهد؛ در واقع می‌توان گفت که اعتیاد اینترنتی پیشرفت اجتماعی را کم می‌کند که به همین دلیل باید توجه بیشتری روی آن معطوف شود.

 با معتادان اینترنتی چه کنیم؟

نوجوانان و جوانان، بیشترین معتادان به اینترنت را تشکیل می‌دهند چرا که این قشر به دلیل مشغله و مسئولیت کمتر و داشتن اوقات فراغت بیشتر، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به اعتیاد اینترنتی قرار دارند. حال با توجه به این‌که آن‌ها آینده سازان کشور هستند و سلامت جسمی و روانی شان در سرنوشت جامعه تأثیر فراوان دارد، باید چگونه با این پدیده همه گیر مقابله کرد؟ آیا پیشگیری راه بهتری نیست یا باید منتظر شویم تا کار از کار بگذرد و جسم و روح نوجوانان و جوانانمان درگیر اعتیاد اینترنتی شود.

حسینی می‌گوید: «برای پیشگیری از ابتلا به اعتیاد اینترنتی باید میزان استفاده از اینترنت را به صورت محدودتری هدایت کرد. در کشورهای پیشرفته در تمام مدارس از همان ابتدای شروع تحصیل، امکان استفاده از رایانه و اینترنت برای دانش‌آموزان وجود دارد اما آن‌ها یاد می‌گیرند که در جهت آموزشی و تحقیقاتی از اینترنت استفاده کنند که این مسأله سبب می‌شود علاقه مندی‌های دانش‌آموزان به سمت و سوی صحیحی سوق پیدا کند؛ البته این کشورها هم از آثار سوء‌استفاده بی‌رویه و نادرست اینترنت در امان نیستند.  در جهان سوم متأسفانه استفاده آموزشی از اینترنت کم است و تقریباً 90 درصد دانش‌آموزان و دانشجویان در موارد دیگری بخصوص سرگرمی و تفریحی از اینترنت استفاده می‌کنند که گاه جنبه افراطی پیدا می‌کند.»او ادامه می‌دهد:« همچنین این وسیله نوآمده، امکانات خوبی را برای ایجاد ارتباطات در اختیار جوانان قرار می‌دهد اما در بسیاری از موارد، استفاده درستی از این امکان نمی‌شود و عادت‌های مخرب و وابستگی نامطلوب، نه تنها دردی از جامعه دوا نمی‌کند بلکه باری سنگین بر دوش آن می‌گذارد و به اصطلاح می‌شود قوز بالای قوز. اعتیاد به چت کردن و ایجاد ارتباط‌های نادرست در فضای وب را می‌توان از جمله همین آثار مخرب عنوان کرد.»

برای پیشگیری از اعتیاد به اینترنت راه‌های دیگری هم وجود دارد، از جمله این‌که تفریحات و سرگرمی‌های سالمی برای نوجوانان و جوانان تعریف شود و آن‌ها به سوی این گونه تفریحات سوق پیدا کنند.

مسلماً لذت ورزش و بازی‌های گروهی و هیجان و نشاط مثبتی را که در نتیجه آن ایجاد می‌شود، نمی‌توان با بازی‌های رایانه‌ای و یا جست‌و‌جوهای مکرر و بی‌وقفه در صفحات سایت‌های تفریحی مقایسه کرد.

حسینی در رابطه با درمان معتادان اینترنت هم می‌گوید: «در درمان این نوع اعتیاد باید به جنبه جسمانی، روانی و اجتماعی توجه داشت. از لحاظ جسمانی ممکن است عوارض مختلفی از جمله مشکلات ستون فقرات و یا اختلال عملکرد غدد داخلی برای فرد ایجاد شده باشد که باید با مراجعه به پزشک متخصص، به درمان آن‌ها اقدام کرد. به لحاظ روانی هم باید شرایطی را ایجاد کرد که فرد به جای نشستن‌های مکرر پشت رایانه، ساعت‌هایی از روز را به تفریح در مکان‌هایی مثل کوه بگذراند و کلاً فضای اطراف این اشخاص تا حد ممکن تغییر پیدا کند چرا که فرد به دلیل قرار گرفتن طولانی در مکان و موقعیت ثابت، بدنش به اصطلاح کرخت شده و از لحاظ روانی هم شاخصه‌های سلامتی‌اش افت کرده است.از لحاظ اجتماعی هم باید دامنه ارتباطات فرد را با افراد در دنیای واقعی افزایش داد. البته این اقدامات باید به مرور زمان انجام شود تا نتیجه مطلوب را در پی داشته باشد.>

یادتان باشد که اگر آستین هایتان را بالا زده اید تا یک معتاد به اینترنت را ترک بدهید، توجه به یک نکته اساسی ضروری است و آن این است که اگر فرد استفاده از اینترنت را متوقف کند دچار ناخوشی شده و علائم منفی مانند افسردگی و پرخاشگری را از خود نشان می‌دهد، پس حواستان باشد که برای برخورد مناسب و مؤثر با او حتماً از یک مشاور کمک بگیرید و اگر ترجیح می‌دهید که جواب تمام سؤال هایتان را در این رابطه با جست و‌جویی چند ساعته در انواع و اقسام سایت‌ها و وبلاگ‌های معتبر و غیر معتبر پیدا کنید، بهتر است بیشتر حواستان را جمع کنید؛ چون ممکن است شما هم یک معتاد باشید!

منبع: ایران