گروه بین‌الملل مشرق- ساعات اولیه روز یک‌شنبه (22 آذر)، تعدادی از رسانه‌های محلی در نیجریه، از یورش ارتش این کشور به حسینیه بقیه‌الله متعلق به شیعیان نیجریه و جنبش اسلامی و سپس حمله به منزل شیخ «ابراهیم زکزاکی» رهبر آن‌ها خبر دادند. در این حملات نظامیان ارتش، علاوه بر همسر و پسر شیخ زکزاکی، بیش از 300 نفر از شیعیان نیجریه نیز به شهادت رسیدند.

شیخ «ابراهیم زکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه

نیروهای ارتش نیجریه نهایتاً شیخ زکزاکی را مجروح و دست‌گیر کردند و او را به نقطه‌ای نامعلوم بردند. برخی شاهدان و همین‌طور دختر شیخ زکزاکی که در مشهد است، از زنده بودن رهبر شیعیان نیجریه خبر داده‌اند، اما هیچ‌کس اطلاع قطعی از وضعیت وی ندارد.

این اقدام دولت به بهانه تلاش شیعیان و به طور خاص، شیخ زکزاکی برای ترور فرمانده ارتش نیجریه صورت گرفت. این در حالی است که جنبش اسلامی به شدت این ادعای ارتش را رد کرده است.

شیعیان نیجریه پرجمعیت‌ترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند. نیجریه با جمعیتی نزدیک به 150 میلیون نفر از کشورهای پرجمعیت آفریقا محسوب می‌شود. نیمی از جمعیت این کشور مسیحی و نیمی سنی (اکثراً سنی مالکی) هستند. اما از سال 1980 میلادی و بیش‌تر از سال 1995 میلادی روند رو به رشد گرویدن مسلمانان سنی به مذهب شیعی در این کشور مشاهده شده. به گونه‌ای که تعداد شیعیان (که قبلاً یک یا دو میلیون نفر تصور می‌شد) در حال حاضر تا 10 میلیون نفر برآورد شده است.

رهبر شیعیان نیجریه، شیخ ابراهیم زکزاکی است که در مراسم عید فطر 2014، سه نفر از فرزندانش توسط دولت به شهادت رسیدند. وی با این وجود، در قبال این اقدام، طرف‌دارانش را دعوت به آرامش نمود. شیعیان نیجریه بیش از هر جای دیگر متأثر از ایران هستند و به صورت بارز تصاویر رهبران و مراجع تقلید شیعه ایرانی را در حسینیه‌ها و مساجد و مجالس خود نصب می‌کنند. ابراهیم زکزاکی نیز که به ایران علاقه بسیاری دارد و بارها به ایران سفر کرده (آخرین بار در ابتدای سال 1393 شمسی به قم و تهران) متأثر از افکار شیعیان ایرانی است.

زکزاکی که رهبر «جنبش اسلامی نیجریه» است، در رشته اقتصاد تحصیل کرده و در دهه‌های 80 و 90 میلادی، چندین بار به زندان افتاده است. گفته می‌شود در نتیجه فعالیت‌های زکزاکی، از دهه 1980 تا کنون، بین 8 تا 12 میلیون نیجریه‌ای، شیعه شده‌اند و این مسأله باعث حملات شدید برخی گروه‌های اسلامی افراطی به او شده است. وی هم‌چنین عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت(ع) است.

گروه تروریستی بوکوحرام حدود دو هفته پیش حمله تروریستی به دسته عزاداران امام حسین علیه‌السلام در روستایی در حومه شهر «کانو» واقع در شمال نیجریه را که به شهادت 20 تا 30 شیعه منجر شد، بر عهده گرفت.

بوکوحرام یک گروه تکفیری تروریستی است که مقر اصلی آن نیجریه است. این گروه از سال 2009 میلادی ده‌ها شهر نیجریه را به تصرف خود در آورده و هزاران نفر را نیز به شهادت رسانده است. بوکوحرام به هم‌راه گروه تروریستی داعش مسئول بیش از نیمی از مرگ‌ومیر در حملات تروریستی در سراسر جهان طی سال 2014 میلادی بوده‌اند.

حمله ارتش به مراسم شیعیان نیجریه

خبرنگار بین‌الملل مشرق در خصوص اتفاقات چند روز اخیر در نیجریه، سرنوشت احتمالی شیخ زکزاکی، و واکنش شیعیان نیجریه به اقدام اخیر ارتش این کشور با «حسن بالا» عضو جنبش اسلامی و از نزدیکان زکزاکی گفتگو کرده است که متن این مصاحبه به شرح زیر است.

سؤال:: طی چند روز اخیر در نیجریه چه اتفاقاتی افتاده است؟

ما شیعیان نیجریه طبق رسم 10، 15 ساله خودمان، هر سال در روز اول ربیع‌الاول، پرچم حسینیه بقیه‌الله را تعویض می‌کنیم. امسال، صبح روز بعد از این مراسم، ارتش به حسینیه حمله کرد و بدون هیچ دلیلی مردم را شهید کرد.

سؤال:: وضعیت شیعیان در نیجریه اکنون چگونه است؟

شرایط شیعیان در حال حاضر بسیار بحرانی است، چون ارتش پس از آن‌که به حسینیه حمله کرد و مردم را به گلوله بست، به خانه رهبر ما هم یورش برد و شیعیانی را که برای دفاع از رهبرشان دور خانه جمع شده بودند، به شهادت رساند. تا این لحظه می‌دانیم که همسر و فرزند شیخ زکزاکی شهید شده‌اند، اما رهبر ما تا کنون فقط زخمی شده است. البته نیروهای ارتش شیخ زکزاکی را دست‌گیر کرده‌اند، اما هنوز نمی‌دانیم آیا او را شهید کرده‌اند یا نه.

سؤال:: بیش از 15 میلیون شیعه در نیجریه حضور دارند. واکنش آن‌ها به این اقدام ارتش چه خواهد بود؟

ما از زمانی که جنبش خود را آغاز کرده‌ایم، گوش به فرمان رهبرمان بوده‌ایم و از او آموخته‌ایم که حتی وقتی چنین جنایت‌هایی رخ می‌دهد، باز هم واکنشی نشان ندهیم که خلاف قانون کشور باشد. این جنبش از حدود 36 سال پیش در نیجریه حضور داشته و دولت این کشور هم سال‌هاست به شیعیان حمله می‌کند. این اولین باری نیست که ارتش به اعضای جنبش اسلامی حمله می‌کند.

تنها واکنشی که ما شیعیان نیجریه‌ای تا کنون از خود نشان داده‌ایم این بوده که با یک‌دیگر و با رهبرمان که امیدواریم او را از ما نگرفته باشند، ابراز هم‌بستگی می‌کنیم. همین الآن در بسیاری از شهرهای نیجریه راه‌پیمایی‌های ابراز هم‌بستگی برگزار می‌شود و مردم حتی در کشورهای دیگر مانند ایران، خود را در کنار ما قرار داده‌اند و وحشی‌گری ارتش در حمله به شیعیان نیجریه را محکوم می‌کنند.

سؤال:: آیا اگر ارتش، شیخ زکزاکی را شهید کند، باز هم شیعیان نیجریه دست به واکنش جدی نخواهند زد؟

ما باز هم منتظر خواهیم ماند تا ببینیم رهبری جنبش چه دستوری می‌دهد. اگر رهبران ما دستور بدهند که باید قیام کنیم، حتماً این کار را خواهیم کرد. اگر دولت جرأت کند رهبر ما را شهید کند، و رهبران جدید ما دستور بدهند، قطعاً دولت را متلاشی خواهیم کرد. با این حال، تا الآن که من با شما صحبت می‌کنم هنوز چیزی مشخص نیست، اما در تقریباً تمام شهرهای نیجریه تظاهرات در دفاع از جنبش اسلامی شکل گرفته است و این تظاهرات‌ها ادامه خواهد داشت. بزرگ‌ترین اشتباهی که دولت می‌تواند در این شرایط مرتکب شود این است که شیخ زکزاکی را به شهادت برساند. این آخرین اشتباه دولت خواهد بود.

در حمله ارتش به شیعیان نیجریه، بیش از 300 نفر به شهادت رسیده‌اند

سؤال:: در تصاویری که از حسینیه بقیه‌الله منتشر شده است، تصاویری از رهبر ایران و امام خمینی دیده می‌شود. شیعیان نیجریه نسبت به رهبران ایران چه موضعی دارند؟

برای بیان این موضع باید به پیش‌زمینه جنبش اسلامی برگردیم. این جنبش اندکی پس از انقلاب اسلامی ایران بود که تشکیل شد و در نیجریه قدرت گرفت. اکثریت شیعیان نیجریه الآن هم‌چنان از امام خمینی تقلید می‌کنند. دلیل اصلی این‌که دولت نیجریه به ما شیعیان حمله می‌کند، شیعه بودن ما نیست، بلکه این است که اکثریت ما پیرو امام خمینی و رهبر ایران هستیم، و از فلسطین دفاع می‌کنیم و با جنایت‌ها و اشغالگری رژیم صهیونیستی در این کشور مخالف هستیم. بنابراین دلیل اصلی حمله دولت نیجریه به شیعیان این کشور، اعتقاد آن‌ها به ایدئولوژی امام خمینی و امام خامنه‌ای است.

سؤال:: برخی ممکن است بگویند جنبش اسلامی در نیجریه صرفاً به دنبال تأمین منافع ایران است.

نه این‌طور نیست. درست است که اکثر شیعیان نیجریه به امام خامنه‌ای اعتقاد دارند و در مقابل وحشی‌گری‌های رژیم صهیونیستی از فلسطینی‌ها و حزب‌الله در لبنان حمایت می‌کنند، اما این دلیل نمی‌شود که ما دست‌نشانده ایران باشیم. البته اگر منافع ایران در هم‌عقیده‌بودن و هم‌راستا بودن سیاست‌های دولت این کشور با شیعیان نیجریه است، دیگر چه اهمیتی دارد که دیگران چه می‌گویند!

سؤال:: طی چند دهه گذشته، جمعیت شیعیان نیجریه رشد زیادی داشته است و به بیش از 15 میلیون نفر رسیده است. دلیل این افزایش در شمار شیعیان چه بوده است؟

دلیلش تلاش‌های شیخ زکزاکی رهبر ما بوده است. ما به لطف خدا از یک رهبر بسیار قدرتمند برخوردار هستیم که دشمن اصلی را به مردم شناسانده است. مردم ما الآن فهمیده‌اند که دشمن اصلی ما، رژیم صهیونیستی است. همین دشمن‌شناسی در کنار شناخت نسبت به اهل‌بیت علیهم‌السلام، موجب شده تا مردم، رهنمودهای رهبر ما و شیعیان نیجریه را بپذیرند.

سؤال:: آیا دولت نیجریه هم با رژیم صهیونیستی دشمن است؟

اصلاً. اتفاقاً دولت نیجریه کاملاً در خدمت رژیم صهیونیستی است. دولت ما بنده و برده اسرائیل است. اکثر مقامات دولت ما، دست‌نشانده‌های اسرائیلی‌ها هستند. به همین دلیل هم هست که ما شیعیان از حمله‌ای که دولت نیجریه علیه ما کرده، متعجب نیستیم. همان‌طور که رژیم صهیونیستی به مسلمانان در فلسطین حمله می‌کند، دولت نیجریه هم مسلمانان شیعه را در کشور خودشان به شهادت می‌رساند.

سؤال:: درباره اهمیت نیجریه در قاره آفریقا هم توضیح بدهید.

نیجریه مهم‌ترین کشور در قاره آفریقاست، چون این کشور از نظر اقتصادی، ژئوپلتیک و منابع طبیعی، همه شرایطی را دارد که قدرت‌های جهانی به دنبال آن هستند، بنابراین این کشورها تمرکز زیادی روی نیجریه دارند. دلیل دیگر این است که در کشوری که این همه انگیزه برای استعمار به قدرت‌های جهانی می‌دهد، جمعیتی شیعه وجود دارد که با اشغالگری و ظلم مخالف است. شاید بتوان گفت، دلیل اهمیت نیجریه در آفریقا مانند دلیل اهمیت ایران در خاورمیانه است. می‌خواهند شیعیان نیجریه را از بین ببرند تا جنبش اسلامی و جریان تشیع از این کشور به کشورهای دیگر صادر نشود.

نیروهای ارتش نیجریه بدون هیچ دلیلی به سوی شیعیان آتش گشودند

سؤال:: آیا جنبش اسلامی در کشورهای همسایه هم فعالیتی دارد؟

بله. جنبش اسلامی حتی شعبه‌هایی در کشورهای دیگر آفریقا از جمله کامرون و غنا دارد. با این حال، نیجریه مهم‌ترین کشور آفریقایی است، چون اکثر اعضای جنبش اسلامی در آن هستند.

سؤال:: مردم نیجریه، شیخ زکزاکی را سید حسن نصراللهِ آفریقا می‌دانند.

تنها مردم نیجریه نیستند. مردم در کشورهای دیگری مانند هند و پاکستان هم به شیخ زکزاکی، سید حسن نصرالله آفریقا می‌گویند، چون او یکی از معدود افرادی است که در آفریقا با رژیم صهیونیستی مبارزه و از مردم فلسطین دفاع می‌کند.

سؤال:: به نظر شما کشورهای دیگر در دفاع از جنبش اسلامی چه کاری می‌توانند انجام بدهند؟

ما از همه مردم در کشورهای دیگر می‌خواهیم تا از فردا به خیابان‌ها بیایند و حمایت خود از جنبش اسلامی در نیجریه را به نمایش بگذارند، چون الآن رهبر این جنبش توسط ارتش دست‌گیر شده است و ما نمی‌دانیم با او چه کار خواهند کرد. از مردم می‌خواهیم به خیابان‌ها بیایند و نشان بدهند که دولت نیجریه نمی‌تواند به راحتی دست به جنایتی علیه رهبر شیعیان این کشور بزند.

*** جنبش اسلامی نیجریه تأیید کرد ارتش نیجریه شیخ ابراهیم زکزاکی را صبح روز دوشنبه بازداشت کرده است. سخن‌گوی این جنبش هم‌چنین تأیید کرد دو نفر از پسران علامه در میان شهدای حمله دو روزه ارتش به شهادت رسیده‌اند.

*** ارتش از کامیون برای تخلیه اجساد شهدا استفاده کرده است. هنوز آمار تأیید شده‌ای از شمار شهدا منتشر نشده، ولی گزارش‌ها از بالا بودن تعداد جان‌باختگان خبر می‌دهند.

*** دختر شیخ زکزاکی در گفتگو با پرس تی وی اعلام کرده است روشنگری‌های پدرش باعث برانگیخته شدن خشم مقامات نیجریه شده است.

*** گروه عصائب اهل حق عراق ضمن محکومیت کشتار صدها تن از شیعیان نیجریه به دست ارتش این کشور و سکوت جامعه جهانی، از جامعه بین‌الملل خواست تا به وظایف خود در حفظ حقوق و آزادی شیعیان نیجریه عمل کند.

*** الحشد الشعبی با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که آن‌چه در نیجریه رخ داده است، پاک‌سازی نژادی و کشتار جمعی است.

*** محمد الشعیب مسئول طلاب نیجریه‌ای در ایران: دولت نیجریه با هم‌راهی آمریکا و رژیم صهیونیستی از نفوذ و گسترش تشیع در نیجریه ناخرسند هستند.

*** خبرگزاری فرانسه اعلام کرد هنوز از سرنوشت رهبر شیعیان نیجریه هیچ اطلاعی در دست نیست.

*** جامعه المصطفی العالمیه، با ابراز تأسف شدید وقایع اخیر، مقامات نیجریه را ملزم به رسیدگی هر چه سریع‌تر به این وقایع و مشخص شدن عاملان آن می‌داند و از کشورهای اسلامی می‌خواهد با واکنش سریع و مؤثر، از حقوق پای‌مال شده مسلمانان نیجریه دفاع نمایند.

*** یک منبع آگاه در گفتگوی اختصاصی با باشگاه خبرنگاران جوان اعلام کرد: حال شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر شیعیان نیجریه بسیار وخیم است و رسیدگی پزشکی به ایشان صورت نمی‌گیرد. به گفته این منبع آگاه شیخ زکزاکی در شرایط نامطلوبی به سر می‌برد.

*** آیت الله صافی گلپایگانی: شیعیان مظلومی که هیچ خطری برای کشورهای اسلامی ندارند و صادقانه و مظلومانه و مسالمت‌آمیز در این کشورها زندگی می‌کنند، این چنین به دست اجانب گرفتار شده و شهید می‌شوند و مجامع بین‌المللی و اسلامی هم در مقابل این جنایات سکوت اختیار می‌کنند.

*** سید حمد هفتمین فرزند شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر جنبش اسلامی نیجریه بر اثر تیراندازی نیروهای ارتش این کشور به شهادت رسید. این خبر توسط منابع خبری جنبش اسلامی نیجریه اعلام شد و «سیده نصیبه» دختر شیخ زکزاکی آن را تأیید کرد.

*** حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حسن اختری: از مسئولان دولتی نیجریه از جمله رئیس‌جمهور این کشور انتظار داریم که به این موضوع رسیدگی کنند، چرا که هنوز مجروحانی هستند که برای معالجه بیمارستان منتقل نمی‌شوند و به کسی اجازه دفن شهدای این حادثه داده نمی‌شود.

*** سخن‌گوی جنبش اسلامی نیجریه اعلام کرد: اجساد شهدا را با کامیون به محل دیگری منتقل کردند. وی افزود: دبیر کل جنبش اسلامی نیجریه که مورد اصابت چهار گلوله قرار گرفته به شدت زخمی شده است و در وضع وخیمی به سر می‌برد.

*** شبکه تلویزیونی پرس‌تی‌وی در خبری فوری اعلام کرد ایران کاردار نیجریه در تهران را در رابطه با تهاجم مرگ‌بار نیروهای دولتی به جامعه شیعیان در این کشور احضار کرد.

*** سید عمار حکیم رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق امروز دوشنبه اقدام ارتش نیجریه در حمله به منزل شیخ زکزاکی رهبر شیعیان نیجریه را به شدت محکوم کرد.

*** یک منبع آگاه اعلام کرد که ارتش نیجریه از انتشار هرگونه آمار در خصوص تعداد شهدای حمله شب گذشته به منزل شیخ زکزاکی رهبر شیعیان این کشور جلوگیری می‌کند. وی هم‌چنین تصریح کرد: هنوز ارتش نیجریه اعلام نکرده است که شیخ زکزاکی را پس از بازداشت به کجا منتقل کرده‌اند.

*** حسین امیرعبداللهیان معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه: روابط تهران و ابوجا هم‌اکنون بسیار خوب است و اخیراً نیز رئیس‌جمهور این کشور به تهران آمده بود و با استفاده از فضای مثبت روابط، به دوستانمان در حکومت نیجریه توجه دائم داده‌ایم که نسبت به این حادثه مسئول هستند.

*** حسین امیرعبداللهیان: سلامت شیخ زکزاکی حتماً‌ مورد تأکید ملت و مردم مسلمان نیجریه و جهان اسلام است تا در این‌باره رفع نگرانی شود و آقای زکزاکی به منزل و فعالیت عادی خود برگردد.

*** در پی کشتار ده‌ها تن از شیعیان نیجریه توسط نیروهای امنیتی، شورای عالی امور اسلامی نیجریه در بیانیه‌ای به مقامهای این کشور نسبت به راه افتادن موج جدیدی از مبارزات شبه‌نظامی در نیجریه هشدار داد.

*** آیت‌الله علی‌رضا اعرافی امام جمعه قم: دولت نیجریه باید بداند شیخ زکزاکی شخصیت علمی و معنوی مهم و با فضیلتی در جهان اسلام است و هرگونه تعرض به ایشان، موج سنگینی را در تمام جهان به دنبال خواهد داشت.

*** مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق خواستار برگزاری تظاهرات مردمی در حمایت از شیخ زکزاکی رهبر شیعیان نیجریه شد. وی گفت: مقامات نیجریه باید هرچه سریع‌تر علت بازداشت شیخ زکزاکی را به اطلاع افکار عمومی جهان برسانند.

*** محمد جواد ظریف در تماس تلفنی با همتای نیجریه‌ای خود ضمن تأکید بر روابط خوب دو کشور، مراتب نگرانی‌های عمیق خود را از وقایع تأسف بار به وجود آمده برای جمعی از مسلمانان منطقه زاریا در نیجریه ابراز و اعلام داشت: انتظار می‌رود دولت نیجریه اقدام جدی و سریعی برای اجتناب از خشونت و ایجاد آرامش و حفظ جان مسلمانان به عمل آورد.

*** مسعود شجره رئیس شورای حقوق بشر اسلامی در انگلیس: باید تحقیقات مفصلی در این خصوص انجام شود. باید مشخص شود چرا نیروهای نظامی در این عملیات نقش داشته‌اند. چرا اجازه داده شده است چنین کشتار دسته‌جمعی در یک مکان مذهبی رخ بدهد.