به گزارش مشرق، مهدی بختیاری طی یادداشتی در روزنامه وطن امروز نوشت: پرتاب ماهواره ثریا (متعلق به پژوهشگاه فضایی) توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ جدیدترین پرتاب فضایی توسط مهم‌ترین ماهواره‌بر ساخت نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که از چند جهت حائز اهمیت است. ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ با پرتاب موفق روز شنبه نخستین ماهواره ۳ مرحله‌ای تمام سوخت جامد است که در مرحله اول خود از موتور رافع بهره می‌برد. پیش از این، ماهواره‌برهای قاصد سپاه در مرحله اول از موشک قدر استفاده می‌کردند و حالا با عملیاتی شدن ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ برای نخستین‌بار، کشورمان به ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای سوخت جامد دست پیدا کرده است که در دومین پرتاب رسمی خود توانست یک ماموریت موفق را انجام دهد.
این نخستین موفقیت مداری این ماهواره‌بر بود که با دستیابی به مدار ۷۵۰ کیلومتری، رکورد پرتاب‌های قبلی (۵۰۰ کیلومتر) را شکست و برنامه فضایی ایران را یک گام دیگر به سمت فتح مدارهای بالاتر بویژه مدار ژئو نزدیک کرد. با تزریق ماهواره ثریا (که با ۵۰ کیلوگرم وزن، یکی از سنگین‌ترین ماهواره‌های عملیاتی ایران است) در مدار ۷۵۰ کیلومتری زمین، عمر این ماهواره نیز چند برابر ماهواره‌های قبلی خواهد شد. پیش از این، نیروی هوافضای سپاه، ماهواره‌های نور یک، ۲ و ۳ را در مدار تا ۵۰۰ کیلومتری تزریق کرده بود که عمر ۲ ساله دارند اما ماهواره ثریا در مدار بالاتر (۷۵۰ کیلومتری) – البته بسته به باتری و دیگر سامانه‌ها - می‌تواند تا ۱۰ سال هم در مدار باقی بماند.
همان طور که گفته شد، یکی از ویژگی‌های ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، استفاده از موتور رافع در نخستین مرحله آن است که اصلی‌ترین تفاوت آن با ماهواره‌بر قبلی (قاصد) را رقم زده است. رافع که همانند موتور سلمان از بدنه و عایق غیرفلزی و سبک و همچنین نازل متحرک بهره می‌برد، رانش ۶۸ تُن ایجاد می‌کند که بیش از ۲ برابر رانش موتور مرحله اول قاصد است. استفاده از رافع به‌عنوان یک پیشران جدید و قدرتمند می‌تواند افزایش قابل توجهی در میزان محموله قابل حمل توسط ماهواره‌بر بعدی یا به بیان دیگر نسل بعدی قاصد هم داشته باشد. سوخت جامد در کنار همه مزیت‌هایی که دارد، از حساسیت و ریسک بالایی نیز برخوردار است که از این جهت می‌توان آن را به یک اسب سرکش تشبیه کرد که رام کردن و در اختیار گرفتن آن، توانمندی بالایی را می‌طلبد.
دستیابی کشورمان به این توانمندی و استفاده موفق از این سوخت در ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ (که به رغم پرتاب‌های ماهواره‌برهای قبلی در نمونه‌های دیگر با موفقیت ماموریت خود را انجام داد) مؤید این است که متخصصان صنعت فضایی کشورمان - بویژه در نیروی هوافضای سپاه- به لبه فناوری در این حوزه دست پیدا کرده‌اند و موتور رافع می‌تواند در پرتاب‌های آینده برای رسیدن به مدارهای بالاتر نیز بسیار راهگشا باشد. عملیاتی شدن ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ که به دلیل جنس بدنه و فناوری‌های به‌کار رفته در موتور آن، یک ماهواره‌بر کارآمد و البته ارزان‌قیمت است، می‌تواند روند تولید و به تبع آن، تعداد پرتاب‌ها (که یکی از نیازهای اصلی و مهم در رسیدن به موفقیت‌های تثبیت شده است) را بالاتر ببرد و برای همین به نظر می‌رسد ما در آینده با تعدد پرتاب‌های فضایی و افزایش آن نسبت به گذشته مواجه شویم.
از طرف دیگر، عملیاتی شدن ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ به معنای رفتن به سمت ساخت و به‌کارگیری نمونه‌های بالاتر آن است که به گفته فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه، در ماه‌های آینده، تست‌های تحقیقاتی ماهواره‌بر قائم ۱۰۵ و تا ۳ سال بعد، برنامه تحقیقاتی ماهواره‌بر قائم ۱۲۰ شروع خواهد شد که قرار است ماهواره‌های ایران را به مدار ۳۶ هزار کیلومتری (ژئو) برساند. با این حال، باید در نظر داشت برنامه فضایی کشور (چه آنچه در نیروی هوافضای سپاه دنبال می‌شود و چه آنچه در برنامه سازمان هوافضای وزارت دفاع در حال انجام است) به دلایل مختلف – از جمله عدم پیگیری موثر در ۸ سال دولت موسوم به اعتدال - از برنامه‌های پیش‌بینی شده عقب است. از طرف دیگر این مساله باید مدنظر باشد که برنامه فضایی ایران باید دور از برنامه‌های تبلیغاتی صرف و دقیقاً در مسیر منطق و عقلانیت پیش رود و در این مسیر از اظهارنظرها و برنامه‌های رویایی و دست‌نیافتنی پرهیز شود تا این عقب‌افتادگی چند ساله از برنامه فضایی با سرعت و کارآمدی بیشتر جبران شود. پرتاب موفقیت‌آمیز روز گذشته و تزریق ماهواره در مدار ۷۵۰ کیلومتری با ماهواره‌بر جدید که یکی از انواع خانواده قائم است، (به عنوان یادگار ارزشمند سردار شهید سرلشکر حاج‌حسن طهرانی‌مقدم) می‌تواند نویدبخش بازگشت برنامه فضایی به ریل عقلانیت و کارآمدی باشد.
البته ذکر این نکته هم ضروری است که برنامه فضایی کشورمان نظیر همه برنامه‌های فناورانه در همه دنیا، مبتنی بر آزمایش‌های مکرر است که گاهی نیز ممکن است با شکست‌هایی همراه باشد.نه پیروزی‌ها باید بیش از آنچه هست، تبلیغ شود و نه باید از شکست در پرتاب‌های آینده ترسید و ناامید شد. چشم‌انداز برنامه فضایی ایران در این صورت حتماً یک چشم‌انداز روشن خواهد بود که می‌تواند در یک برنامه‌ریزی دقیق - البته با سرمایه‌گذاری مناسب - به اهداف بالاتر یعنی تزریق ماهواره‌های سنگین‌تر و کاربردی‌تر در مدارهای بالاتر بینجامد.
۱۴:۴۲ - ۱۴۰۲/۱۱/۰۲
