علی‌محمد نائینی در مقاله ای نوشت: انتخابات یکی از مولفه های مشارکت سیاسی و شرایط تحقق مردم سالاری است، به طوری که محور اصلی مشارکت سیاسی، مشارکت های انتخاباتی است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زمینه مشارکت مردم در عرصه های گوناگون به ویژه در عرصه سیاسی و در فرآیند تصمیم گیری، سیاست گذاری و اداره جامعه فراهم شد. به طور متوسط هر سال در کشور یک انتخابات برگزار گردیده است. همواره مشارکت انتخاباتی ملت ایران برای نظام پشتوانه جدی به شمار آمده است.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مدظله العالی در خطبه های روز عید سعید فطر سال جاری با اشاره به اینکه انتخابات، تجلی حضور مردم، مظهر مردم سالاری دینی و ذخیره و پشتوانه امنیت کشور است، تصریح کردند که آحاد مردم، مسئولان و فعالان سیاسی باید از انتخابات به عنوان نعمتی الهی پاسداری کنند و هوشیارانه مراقب چالش های ضد امنیتی و تلاش های دشمنان باشند. تاکید معظم له، بر چالش های امنیتی در انتخابات پیش رو ناظر بر تحولات پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری در سال 1388 و شرایط حساس کشور و منطقه است.

متاسفانه در انتخابات دهم ریاست جمهوری به دلیل غفلت و جهالت برخی نخبگان سیاسی به ویژه دو نفر از کاندیداهای شکست خورده در رقابت های انتخاباتی، در باورهای ذهنی شماری از رای دهندگان شبهه و تردید نسبت به نتایج انتخابات بوجود آوردند، و آنان را تحریک برای اعتراض به نتیجه انتخابات با لشکر کشی خیابانی نمودند. دولت های غربی به ویژه آمریکا، زمانی که شاهد صحنه های از اغتشاش و بی نظمی در برخی نقاط کشورمان به ویژه در تهران بودند. با تمهیدات قبلی رسانه ها و سرویس های جاسوسی خود را در چارچوب رهیافت فروپاشی از درون و براندازی نرم بسیج کردند. و تلاش سازمان یافته ای برای به چالش کشیدن حماسه حضور بی بدیل40 میلیونی ملت ایران آغاز گردید.

آنها بر این باور بودند که حوادث پس از انتخابات؛ اعتماد ملی، مشروعیت، کارآمدی و انسجام بین مردم و حکومت را کاهش داده است و اعتراض شماری از مردم به نتایج انتخابات را نشانه این شکاف دانستند. و بر این باور بودند که با کپی برداری از الگوی کودتاهای مخملین بتوانند امنیت و ثبات سیاسی کشور را هدف قرار داده و انتخابات در ایران را که بیش از سه دهه مظهر مشارکت ملی، اعتماد ملی، کارآمدی نظام و در نهایت مردم سالاری دینی بوده، به چالش امنیتی تبدیل و شرایط را برای فروپاشی از درون فراهم کنند. با توجه به اینکه چالش های امنیتی انتخابات می تواند، به اهداف مرجع در امنیت نرم از جمله؛ روحیه ملی، اعتماد، مشارکت، انسجام، افکار عمومی، توان سیاسی و... را آسیب برساند. در این چارچوب و باتوجه به شرایط پیچیده و حساس کشور در آستانه انتخابات مجلس نهم؛ مقام معظم رهبری برای مراقبت از امنیتی نشدن انتخابات تاکید نموده اند.

سوال این است فرصت ها و چالش های احتمالی انتخابات پیش رو چیست؟ راهکارهای برخورداری از انتخاباتی پر شور، با مشارکت حداکثری بدون چالش امنیتی کدام است؟ در این مقاله تلاش گردیده انتخابات مجلس نهم و چالش های احتمالی امنیتی آن با رویکرد امنیت نرم مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهایی برای پیشگیری از امنیتی شدن انتخابات مجلس نهم شورای اسلامی ارائه شود.
1- مقدمه

یکی از سطوح و عرصه های مهم مشارکت سیاسی، شرکت مردم در انتخابات است. کند و کاو در ادبیات موجود در مورد مشارکت سیاسی این نکته را روشن می سازد که با وجود راه های گوناگون مشارکت و مداخله در سیاست، پژوهشگران توجه خاصی را به «انتخابات» و «مشارکت انتخاباتی» داشته اند. اهمیت مشارکت انتخاباتی سبب گردیده است که محور مشارکت غالباً بر مشارکت انتخاباتی بچرخد. دلیل واضح این امر را هم می توان در اهمیت انتخابات در جوامع مختلف دانست و به گونه ای که می توان گفت که زندگی سیاسی شهروندان در دنیای کنونی تقریباً در انتخابات خلاصه شوددر تعریفی که از انتخابات گفته شده است: «انتخابات مجموعه عملیاتی است که در جهت گزینش فرمانروایان یا تعیین ناظرانی برای مهار کردن قدرت تعبیر شده است».(خداوردی، 1385 :35)
 
انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی در ایران با توجه به شرایط بین المللی و منطقه ای، وضعیت و صف بندی جریان ها و گروه های سیاسی داخلی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود. این انتخابات در شرایطی برگزار می گردد که جمهوری اسلامی ایران با پیمودن مسیر مقاومت و پایداری در برابر فشارهای نظام سلطه، به قدرت برتر منطقه استراتژیک خاورمیانه تبدیل شده و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران مسایل بین المللی، در آستانه تبدیل شدن به یک قدرت موثر جهانی است. موفقیت ها و پیشرفت های جمهوری اسلامی از یک طرف در داخل در مهار و مقابله با فتنه 1388  و شکست ها و ناکامی های آمریکا و متحدین او در منطقه خاورمیانه از طرف دیگر و برخی دیگر از کشورهای غربی را نسبت به تحولات سیاسی منطقه و جهان در آینده نگران ساخته است. تحولات اخیر و بیداری اسلامی در منطقه با الهام ازانقلاب اسلامی در حال به ثمر رسیدن است. این تحولات به زعم بسیاری از صاحبنظران روز به روز بر عمق استراتژیک ایران در منطقه و جهان افزوده  است و سیاست های یکجانبه گرایی متکی بر قدرت نظامی آمریکا را در منطقه با شکست کامل مواجه ساخته است.

سال 1388، که سال برگزاری انتخابات ریاست جهوری درایران بود . راهبرد غربی ها تاثیرگذاری بر فرآیند و نتایج انتخابات متناسب با منافع غرب تعریف شده بود. در داخل ایران، متاسفانه نتایج انتخابات توسط دو نفر از کاندیداها پذیرفته نشد و پس از اعلان نتایج انتخابات با القاء تردید و شبهه در سلامت انتخابات، مانور جمعیتی و لشکرکشی خیابانی در مقابله با نظام شکل گرفت. و کشور را برای چندین ماه درگیر فتنه ای پیچیده با طراحی و حمایت دولت های خارجی نمود که با یاری خدای متعال و رهبری و مدیریت هوشمندانه مقام معظم رهبری مد ظله العالی و بصیرت و اقدام ملت ایران فتنه مهار و شکست خورد.

چالش های سیاسی – امنیتی بوجود آمده در انتخابات سال1388 از یک طرف و موفقیت جمهوری اسلامی در مقابله و مهار آن چالش ها دشمن را به این باور رسانده که همچنان نتایج انتخابات در ایران برای کشورهای غربی هم متفاوت ارزیابی شد. بر همین اساس می توان گفت، نتایج انتخابات نهم  مجلس شورای اسلامی برای پیشبرد آرمان ها و اهداف انقلاب اسلامی همچنین استمرار حرکت بیداری اسلامی، پایداری و ایستادگی در برابر زیاده خواهی و فشارهای غرب در موضوعاتی چون مسئله هسته ای و دفاع از حقوق ملت مسلمان و مظلوم فلسطین می تواند متفاوت باشد.
همانگونه که مقام معظم رهبری در ارتباط با این انتخابات فرمودند:

" امسال ما در آخر سال، انتخابات را داریم. انتخابات همیشه در کشور ما تا حدودى یک حادثه‌ى چالش‌برانگیز است. اگرچه در مقایسه‌ى با انتخابات هائى که در بعضى از کشورهاى دنیا چه کشورهاى به اصطلاح پیشرفته، و چه بعضى از کشورهاى دیگر برگزارمی شود، که تویشان چه خباثت ها، چه خیانت ها، چه درگیرى‌ها، حتّى چه کشت و کشتارها اتفاق مى‌افتد، بحمدالله این حوادث در کشور ما نیست، اما بالاخره یک چالشى است؛ مردم را متوجه می کند. مراقب باشید این چالش به امنیت کشور صدمه نزند. انتخابات که مظهر حضور مردم است، مظهر مردم‌سالارى دینى است، باید پشتوانه‌ى امنیت ما باشد. نباید اجازه داد که این چیزى که ذخیره‌ى امنیت است، پشتوانه‌ى امنیت است، به امنیت ما صدمه وارد کند. دیدید، حس کردید، از نزدیک لمس کردید آن وقتى را که دشمنان میخواهند از انتخابات علیه امنیت کشور سوء استفاده کنند. باید همه مراقب باشند، همه بهوش باشند. آحاد مردم، مسئولان گوناگون، منبرداران سیاسى، کسانى که میتوانند با مردم حرف بزنند، همه مراقب باشند، مواظب باشند؛ از انتخابات مانند یک نعمت الهى پاسدارى کنند."(خطبه نماز عید فطر 1389)
 
در این چارچوب ضرورت دارد شرایط محیط داخلی و خارجی در آستانه انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی به شیوه ای روشمند و عمیق توسط صاحبنظران بررسی قرار گیرد. چالش های احتمالی و آسیب پذیری های امنیتی آن انتخابات را پژوهشگران پیش بینی و مورد توجه قرار دهند. برای بهره گیری از این فرصت پیش رو که نمایش مردم سالاری دینی در کشور است، بعنوان پشتوانه نظام همچون گذشته اندیشه ورزی شود.
 
2- کارکردهای انتخابات

انتخابات در کنار دیگر ساز و کارهای مشارکت شهروندان به صورت انفرادی یا جمعی، گروهی یا صنفی، همچنان به عنوان بارزترین و قابل اندازه گیرترین نوع مشارکت افراد در عرصه سیاسی است(خداوردی، 1384 :37)

شرکت در انتخابات عام ترین، سهل ترین و کم هزینه ترین نوع مشارکت سیاسی است و یکی از معیارهای مناسب برای کشف میزان مشارکت سیاسی مردم می باشد و تا حدودی انگیزه ها و عوامل تشدید کننده مشارکت، را در عرصه فعالیت های سیاسی نشان می دهد. یکی از مهم ترین کارکردهای انتخابات، قاعده مند کردن انتقال قدرت سیاسی از گروهی به گروه دیگراست. فقدان قاعده ای برای انتقال و توزیع قدرت سیاسی و مسئولیت اداره جامعه، پیامد سیاسی گوناگونی به دنبال می آورد. کسب قدرت از راه انتخابات، ضمن دارا بودن مقبولیت لازم از سوی مردم، مسالمت آمیزترین شیوه در دستیابی به قدرت سیاسی است.
 
انتخابات زمینه های لازم را برای گردش نخبگان فراهم می سازد. سازماندهی انتخابات واقعی، مشارکت و گسترش رقابت سیاسی بین گروه های مختلف سیاسی- اجتماعی، بستری مناسب برای رقابت تشکل های موجود در جامعه به وجود می آورد و حتی شرایط و زمینه های لازم را برای ظهور گروه های جدید سیاسی- اجتماعی فراهم می سازد. بر این اساس، انتخابات، به مثابه عرصه مبارزه در رقابت گروه ها، تشکل ها، اندیشه ها، طرح ها و دیدگاه ها، از طرفی با بسط علایق سیاسی در بین آحاد مردم آنها را به حقوق سیاسی خودشان آشنا و باور شهروندان را به رعایت ارزش های مردم سالارانه تقویت می کند و از طرف دیگر، رقابت مسالمت آمیز بین گروه های سیاسی نهادینه می کند و موجب تقویت آنها می شود.
 
درتبیین کارکردهای ویژه انتخابات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. انتخابات ابزاری است که به وسیله آن می توان اراده شهروندان را در شکل گیری نهادهای سیاسی دخالت داد.
 
2. مردم ضمن رأی دادن، به عنوان اقدامی حقوقی- سیاسی، در حقیقت با برگزیدن نماینده یا نمایندگان خود در اداره امور سیاسی جامعه مشارکت می کند.

3. از طریق انتخابات اعضای جامعه به صورت مستقیم و غیرمستقیم در شکل دادن به سیاست عمومی مداخله می کنند.
 
4. بارزترین و قابل اندازه گیری ترین نوع مشارکت مردم در عرصه سیاسی به شمار می آید.

5. پایه های اجتماعی قدرت سیاسی را نشان می دهد.

6. انتخابات قدرت نرم نظام را در بسیج سرمایه اجتماعی به نمایش می گذارد.

7. ملاک خوبی برای ارزیابی توزیع قدرت در جامعه است.

8. ملاک خوبی برای ارزیابی میزان علائق و اعتماد مردم به نظام است.

9.بررسی انتخابات و مشارکت انتخاباتی به خوبی چگونگی رابطه متقابل جامعه و دولت را به نمایش می گذارد.