به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، سپاه پاسداران در سحرگاه روز ۹ مهرماه و در پاسخ به حمله تروریستی ۳۱ شهریور در شهر اهواز که به شهادت ۲۵ نفر از هموطنان بی گناه منجر شد، مقرهای گروه تروریستی داعش در شرق سوریه را با یک عملیات ابتکاری و ترکیبی شامل موشک‌های بالستیک و پهپادهای بمب افکن مورد حمله قرار داد که در این حمله ۶ فروند موشک بالستیک مورد استفاده قرار گرفت.

موشک‌های ذوالفقار و قیام که در این پاسخ داغ مورد استفاده قرار گرفتند، جزء موشک های میان برد کشورمان هستند که به ترتیب ۴ موشک ذوالفقار و ۲ موشک قیام به عنوان طلایه داران حمله سپاه به تروریست ها استفاده شدند.

نمایی از حمله موشکی سپاه به سمت مواضع داعش در سحرگاه ۹ مهرماه

ذوالفقار؛ فرزند خلف فاتح ۱۱۰

موشک بالستیک کوتاه برد ذوالفقار در حقیقت آخرین مدل از خانواده موشک های سری فاتح ۱۱۰ که عنوان دقیق ترین موشک بالستیک ایران را یدک می کشد است. نسل های مختلف فاتح-۱۱۰ و نمونه ضد کشتی توسعه یافته از روی آنها با نام خلیج فارس و همچنین نمونه های راداری ضد کشتی و ضد رادار با نام های هرمز-۱ و ۲ که هر سه برد ۳۰۰ کیلومتری دارند از جهت پیکربندی کاملاً مشابه فاتح-۱۱۰ هستند. سرجنگی این موشک ها در نمونه های مختلف بین ۴۵۰ تا ۶۵۰ کیلوگرم، سرعت نهایی آنها ۳ ماخ برای موشک خلیج فارس و تا ۵ ماخ برای سایر نمونه ها و خطای آنها کمتر از ۵ متر در نمونه های آخر ذکر شده است.

اما پس از چند سال از معرفی نسل چهارم در سال ۱۳۸۹، نسل بعدی با نام فاتح-۳۱۳ در سال ۱۳۹۴ معرفی شد که برد آن به ۵۰۰ کیلومتر افزایش یافته بود. این موشک تفاوت های جزئی در شکل بالک های پایدارساز انتهایی با نمونه های قبلی داشت. در زمان رونمایی از فاتح-۳۱۳ اعلام شد در این موشک علاوه بر سبک سازی بدنه، از نسل پیشرفته ای از پیشران سوخت جامد مرکب به علاوه سامانه های هدایت، کنترل و ناوبری جدیدتر استفاده شده که دقت نقطه زنی در اصابت به هدف را در آزمایش ها اثبات کرده است.

موشک فاتح ۳۱۳

یک سال بعد از رونمایی از فاتح ۳۱۳ در هفته دفاع مقدس اما جهش دیگری در عرصه موشک های سوخت جامد کوتاه برد و راهکنشی (تاکتیکی) به نام موشک ذوالفقار معرفی شد که بعدها معلوم شد با وجود اینکه این موشک در سطح راهکنشی طراحی شده اما دارای آثار راهبردی است. این موشک دارای برد ۷۰۰ تا ۷۵۰ کیلومتر و مجهز به کلاهک ۴۵۰ کیلوگرمی معرفی شد. نمایش تصاویر نمونه های تولیدی این موشک در ۴ مهر سال ۱۳۹۵ نشان داد که ذوالفقار مراحل آزمایش را بی سر و صدا به پایان رسانده و آماده تحویل به نیروی هوافضای سپاه است.

همچنین از مقایسه طول موشک های فاتح-۱۱۰ با ذوالفقار بر روی سکوی آزمایش و دقت به محل قرارگیری بالک های هدایت موشک نسبت به سکوی پرتاب، می توان به افزایش طول موشک جدید در ناحیه پیشران و قبل از بلوک هدایت و کنترل نیز اطمینان حاصل کرد. این افزایش طول را می توان در حدود نیم متر تخمین زد. بنا بر این با احتساب اعداد فوق در مجموع شاهد افزایش بیش از ۳۲۵۰۰ سانتیمتر مکعبی حجم موشک ذوالفقار نسبت به فاتح-۱۱۰ هستیم که این میزان قاعدتاً صرف افزایش حجم سوخت موشک شده است.

موشک ذوالفقار

نکته بسیار مهم دیگر، تغییر شکل دماغه موشک ذوالفقار از حالت نوک تیز موشک های قبلی فاتح به حالت منحنی یا Blunt  است. با مراجعه به منابع معتبر علمی در اینترنت در زمینه دانش موشک ها می توان دید این شکل زمانی استفاده می شود که سرعت موشک، هایپرسونیک (بالای ۵ برابر سرعت صوت) بوده و برای کاهش حرارت تولیدی در این سرعت ها، راهکار افزایش انحنای نوک دماغه به کار گرفته می شود که سبب انتقال حرارت کمتری به موشک می شود. به علاوه در کنار استفاده از این طرح از مواد فنا شونده که در اثر حرارت از بین می روند تا بخش زیرین سالم بماند نیز استفاده می شود که تصاویر موشک ذوالفقار مؤید همین مطلب است.

اما کمتر از یک سال از معرفی موشک ذوالفقار و به دنبال حمله تروریست ها به مرقد امام راحل و مجلس شورای اسلامی در خرداد ۱۳۹۶، نیروی هوافضای سپاه که موشک های ذوالفقار را مورد استفاده قرار می دهد در ۲۸ خرداد سال گذشته، حمله موشکی موفق و مقتدرانه ای را علیه مواضع گروه داعش در شهر دیرالزور سوریه انجام داد. در این حمله برق آسا ۶ موشک ذوالفقار مورد استفاده قرار گرفته که همگی با دقت هر چه تمام به اهداف از پیش تعیین شده یعنی ساختمان های محل تجمع نیروهای داعش اصابت کردند. دومین استفاده رزمی از این موشک نیز در جریان حمله اخیر به داعش در شرق سوریه بوده است.

قیام؛ جانشین بر حق خانواده شهاب

اولین موشک بدون بالک ایرانی، موشک بالستیک سوخت مایع قیام-۱ بود که در رده میانبرد طراحی شده و آن را حاصل ۲۵ سال تلاش و تجربه کشور در زمینه موشک های سوخت مایع بالستیک می دانند که با ترکیب خلاقیت و نوآوری و شجاعت در اجرای طراحی های جدید و کنار گذاشتن طرح های مرسوم تا آن زمان به وجود آمد. از این موشک که طرح آن کاملاً بومی بوده در ۲۹ مرداد ۱۳۸۹ رونمایی شد. به گفته مسئولان دفاعی، ایده اولیه این موشک را شهید حسن تهرانی مقدم به صنعت داد تا موشکی با برد متوسط مخصوص پایگاه های آمریکایی مستقر در اطراف ایران شکل بگیرد و ساخته شود.

تفاوت اصلی موشک قیام با سایر موشک های بالستیک ایرانی در حذف بالک های ثابت پایدارساز از انتهای بدنه است. این بالک ها که به شکل ذوزنقه قائم الزاویه در تمام موشک های بالستیک خانواده شهاب، قدر و سجیل و حتی ماهواره برهای سفیر و سیمرغ دیده می شوند نقش مهمی در ایجاد پایداری موشک دارند اما در موشک قیام با عدم اتکا به بالک های فوق، تمام وظیفه ایجاد پایداری به عهده سامانه های کنترلی با همان عملگرهای نصب شده در خروجی پیشران سوخت مایع است.

این کار مزیت هایی از جمله کاهش وزن و بازتاب راداری را به همراه داشته، ذخیره و انبارداری، حمل و نقل و بارگذاری آن در پرتابگر را نیز ساده تر می کند. این ویژگی به واسطه دستیابی به سطح بالاتری از فناوری تأمین پایداری و کنترل موشک، تنها به واسطه سامانه کنترل بردار رانش در خروجی موتور و کاهش قابل توجه عوامل بروز خطا در این موشک از جمله استقرار دقیق موشک روی پرتابگر، سامانه های هدفگیری و هدایت و کاهش تلاطم سوخت مایع در مخزن و ... دارد. همچنین با توجه به جدید بودن این موشک احتمالاً از فناوری های پیشرفته و سامانه های تمام دیجیتال در بخش های الکترونیکی آن استفاده شده است.

موشک بالستیک قیام - نسل اولیه

به نظر می رسد این موشک به مرور به طور کامل جایگزین شهاب-۲ خواهد شد زیرا در حالی که میزان سرجنگی و قطر این دو یکسان است، تنها با کمی افزایش طول و ۱۰۰ کیلوگرم افزایش جرم (۱.۶۵ درصد بیشتر)، به ۳۰۰ کیلومتر برد بیشتر (۶۰ درصد افزایش) می رسد. این موشک نیز به بیشینه ارتفاع ۱۲۶ کیلومتر در بیشترین برد خود می رسد. در واقع با ساخت و تولید انبوه موشک قیام عملاً موشکی با ابعاد شهاب-۱ و ۲ اما با برد بسیار بیشتر و قابلیت بهره مندی از سرجنگی های جدید و متنوع پدید آمده است.

میزان سرجنگی موشک قیام در برخی منابع ۶۴۵ کیلوگرم ذکر شده و در آخرین اخبار اعلام شده راجع به پیشرفت های موشکی کشور، قابلیت حمل انواع سرجنگی از جمله بارانی برای موشک قیام اعلام شده است. همچنین موشک قیام نیز قابلیت شلیک از سیلوهای زیرزمینی را دارد. البته در جریان حمله اخیر قیام ایرانی با ظاهری جدید و از روی یک پرتابگر متحرک شلیک شد.

سر جنگی موشک قیام با بالک های هدایت شونده برای حمله به مواضع داعش

سر جنگی جدید برای قیام های ایرانی

در سالهای اخیر شاهد نصب نسل جدیدی از سر های جنگی روی موشک های ایرانی هستیم که دارای بالچه های کوچکی در اطراف خود هستند و به اعتقاد کارشناسان افزایش دقت و و کنترل پذیری سر جنگی تا مراحل نهایی را موجب می شوند. موشک عماد به عنوان یکی از آخرین موشک های رونمایی شده ایرانی یکی از دارندگان این نوع از سر جنگی محسوب می شود. در خانواده موشک های سری فاتح نیز به نوعی این استفاده از بالک ها برای سر جنگی جدا شونده دیده می شود و حالا در زمان حمله به داعش شاهد حضور حداقل یک "قیام" با یک سر جنگی مجهز به بالک های مخصوص هدایت سر جنگی در فاز نهایی حمله هستیم.

سر جنگی موشک عماد مجهز به بالک های هدایت شونده

به نظر می رسد روند قابل تحسین و دقیقی برای ارتقاء موشک های ایرانی در بردهای مختلف در دست اجراست و آن هم تعویض سرهای جنگی قدیمی با کلاهک های جدید بالک دار و هدایت شونده است. این سرهای جنگی برای انواع موشک های ایرانی در بردهای مختلف در حال نصب و استفاده هستند. مشخصا بعد از پخش این تصاویر می توان تحلیل بسیار بهتر و جامع تری را درباره این حمله ارائه کرد و به تحسین این اقدامات متخصصان دفاعی کشورمان پرداخت.