سرویس اقتصاد مشرق -  بیژن زنگنه وزیر نفت خبر داد که شرکت فرانسوی توتال به صورت رسمی قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را ترک کرد؛ این برای دومین بار است که توتال فاز ۱۱ پارس جنوبی را بر عهده می‌گیرد و بدون ذره‌ای پیشرفت، آن را رها می‌کند.

۱۸ سال پیش نیز توتال در دولت اصلاحات که زنگنه وزیر نفت بود، قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را منعقد کرد اما پس از چند سال معطلی بدون آنکه قدمی در راه توسعه فاز ۱۱ برداشته باشد، تحت فشارهای آمریکا به بهانه مقرون به صرفه نبودن پروژه مذکور، ایران را ترک کرد.

در دولت یازدهم که مجدداً زنگنه وزیر نفت شد، باز هم همان قصه تکرار شد. زنگنه شرکت‌های داخلی را از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی خلع ید کرد؛ ‌ در جهت جذاب کردن پروژه‌های نفتی برای شرکت‌های خارجی اقدام به اصلاح الگوی قراردادهای نفتی کرد و سال گذشته با سلام و صلوات، دوباره طرح توسعه فاز ۱۱ را به توتال داد؛ اما این بار هم توتال، بی‌وفایی کرد و یک سال پس از انعقاد قرارداد، تحت فشارهای آمریکا، ایران را ترک کرد.

اهمیت فاز ۱۱ پارس جنوبی

فاز ۱۱ پارس جنوبی در مرز میدان مشترک پارس جنوبی قرار دارد و نزدیک‌ترین فاز به بخش قطری پارس جنوبی است. در حالی این فاز در سمت ایران توسعه نیافته باقی‌مانده که طرف قطری طی یک دهه گذشته برداشت‌های بسیاری از این بخش از میدان مشترک با ایران داشته است.

فاز ۱۱ پارس جنوبی ظرفیت تولید روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب (برابر با حدود ۵۶ میلیون مترمکعب) گاز غنی‌ترش، حدود ۲۹۰ میلیون بشکه میعانات گازی، ۱۴ میلیون تن گاز مایع، ۱۲ میلیون تن اتان و ۲ میلیون تن گوگرد به همراه ۳۱۵ میلیارد مترمکعب گاز سبک شیرین را دارد.

ارزش سالانه محصولات تولیدی فاز ۱۱ پارس جنوبی با فرض قیمت حدود ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت خام حدود ۲.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ بنابراین هر سال تأخیر در توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی عدم‌النفع ۲.۵ میلیارد دلاری برای ایران به دنبال دارد.

تأیید خروج

با خروج آمریکا از برجام، شرکت توتال در اردیبهشت‌ماه اعلام کرد در صورتی که نتواند در مورد تحریم‌های ثانویه از آمریکا معافیت دریافت کند، از همکاری در پروژه توسعه میدان گازی پارس جنوبی ایران کناره‌گیری خواهد کرد.

صحبت‌ها در خصوص ماندن یا رفتن توتال چندین ماه ادامه داشت تا درنهایت پس از کش و قوس‌های فراوان بیژن زنگنه وزیر نفت آب پاکی را روی دست مخاطبین ریخت و ترک توتال را به صورت رسمی اعلام کرد و گفت: توتال بیش از ۲ ماه است که اعلام کرده از قرارداد خارج می‌شود.

ترک توتال از پارس جنوبی در شرایطی است که مسئولان وزارت نفت کشورمان سال گذشته می‌گفتند توتال به آنها تعهد داده که فقط در صورت تصویب تحریم‌های ایران در شورای امنیت سازمان ملل، ایران را ترک می‌کند و به هیچ وجه از تحریم‌های یکجانبه آمریکا پیروی نخواهد کرد.

همچنین وزیر نفت پیش از این اعلام کرده بود توتال برای خروج جریمه نمی‌شود، اما مبالغی که در ایران سرمایه‌گذاری کرده تا زمان اجرای کار، بازپرداخت نمی‌شود.

علت علاقه توتال به فاز ۱۱

رفتار تکراری توتال فرانسه برای حضور در میدان پارس جنوبی و سپس ترک آن، این شائبه را به وجود آورده که این شرکت فرانسوی عامدانه این کار را می‌کند. از آنجا که توتال، بخشی از توسعه میدان مشترک گازی در قطر را بر عهده دارد، حضور در بخش ایرانی این میدان، به توتال امکان مطالعه دقیق را می‌دهد تا در بخش قطری، با سرعت بیشتری اقدام به برداشت گاز کند و پول بیشتری به جیب بزند.

تاریخ تکراری فاز ۱۱

۱- شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه در سال ۱۳۷۹ برای توسعه بخش بالادستی فاز ۱۱ پارس جنوبی و ساخت یک کارخانه حدود ۱۰ میلیون تنی تولید LNG به توافق رسیدند و سرانجام تفاهم‌نامه‌ای میان دو طرف امضا شد.

۲- پس از امضای این تفاهم‌نامه، شرکت پتروناس مالزی نیز برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی پیش‌قدم شد و با توافقی سه‌جانبه شرکت ملی نفت ایران ۵۰ درصد، شرکت توتال فرانسه ۴۰ درصد و پتروناس مالزی ۱۰ درصد از سهام توسعه بخش بالادستی و پایین‌دستی فاز ۱۱ پارس جنوبی را در اختیار گرفتند.

۳- در سال ۱۳۸۷ توتال با بهانه‌تراشی‌های مختلف و درواقع به علت فشارهای آمریکا، فاز ۱۱ پارس جنوبی را ترک کرد؛ بدون آنکه ذره‌ای در اجرای پروژه گام برداشته باشد.

۴- توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در سال ۱۳۸۸ با هزینه ۴ میلیارد دلاری به شرکت سی. ان. پی. سی چین واگذار شد. بعد از گذشت چهار سال از امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با این شرکت چینی، به دلیل اینکه چینی‌ها هیچ اقدام مؤثری برای توسعه این فاز انجام نداده بودند، طی یک توافق دوجانبه قرارداد توسعه این فاز با چینی‌ها فسخ شد.

۵- بعد از کنار رفتن سی. ان. پی. سی. از پارس جنوبی، دولت دهم توسعه فاز ۱۱ را به شرکت‌های داخلی داد و حتی قرارداد فاز ۱۱ پارس جنوبی بین پتروپارس و شرکت ملی نفت ایران در قالب بیع متقابل امضا شد اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، زنگنه شرکت پتروپارس را از توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار گذاشت.

۶- از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی تعیین تکلیف نشد چراکه دولت قصد داشت این پروژه را مجدداً به توتال بدهد.

 ۷- تیرماه سال ۱۳۹۶ دولت توسعه فاز ۱۱ را به توتال داد و از آن به عنوان ثمره برجام یاد شد.

۸- مرداد ۱۳۹۷ توتال ایران را ترک کرد.