سرویس جهان مشرق- روز اول و دوم آوریل، نیروهای نظامی فرانسه پس از اعلام رئیس‌جمهور آن کشور برای حضور در شمال سوریه به منبج حرکت کردند. همزمان آنکارا نسبت به تلاش برای کنترل مناطق شمالی هشدار داد اما نیروهای آمریکایی که رئیس‌جمهورشان یک روز بعد گفت قصد خروج از سوریه را دارد آماده استقبال از فرانسوی‌ها بودند. روز ۲۹ مارس، گروهی از فعالان سوری شامل مسیحیان، اعراب و کردها وارد کاخ الیزه شدند و حدود یک ساعت با مکرون گفتگو کرده بودند.

پیش از این در ژوئن ۲۰۱۶ میلادی وزیر دفاع فرانسه اعلام کرد نیروهای عملیات ویژه از ارتش این کشور در حال تأمین تسلیحاتی، حمایت هوایی و مستشاری به نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) برای بازپس‌گیری منبج از داعش است. سال ۲۰۱۷ نیز همین حمایت برای بازپس‌گیری طبقه، در جنوب منبج و نزدیک رقه انجام شد. اما اینها با حضور مستقیم و گسترده‌تر کنونی فرق دارد.

اینکه چرا فرانسه پس از اینکه داعش تسلط خود را از دست داده، تازه وارد سوریه شده است، پرسش‌های متعددی را ایجاد می‌کند. هدف از این اقدام چیست و چرا در چنین زمانی انجام می‌شود؟

**اتحادیه اروپا وارد بازی می‌شود

دو- سه روز مانده به نشست مشترک ایران، روسیه و ترکیه در آنکارا برای بررسی آینده سوریه و در حالی که دانلد ترامپ نسبت به تمایلش برای خروج نیروهای آمریکا از سوریه علامت داده است، نیروهای فرانسه وارد سوریه می‌شوند. فرانسه به نمایندگی از اتحادیه اروپا وارد بازی شده است و مناسب‌ترین گزینه برای این کار بود زیرا آینده روابط بریتانیا با اتحادیه روشن نیست و آلمان نیز امکان استفاده از نیروی نظامی برای مداخله خارجی را ندارد. ضمن اینکه فرانسه از دهه‌ها پیش در سوریه و لبنان حضور نظامی، سیاسی و فرهنگی داشته است.

اما چرا حالا؟ ورود نیروهای فرانسوی در شرایط کنونی چه دلایلی می‌تواند داشته باشد؟

۱- به نظر می‌رسد نظرات متناقض ترامپ در شرایط کنونی در مورد خروج از سوریه (حتی در آخری از عبارت «خیلی زود» استفاده کرد) اتحادیه اروپا را نگران کرده و فرانسه احتمال داده که ترامپ به صورت ناگهانی دست به چنین اقدامی بزند. البته دستگاه‌های نظامی و امنیتی آمریکا سیاست دیگری دارند و در حال ساخت ۱۰ پایگاه نظامی در شمال سوریه هستند، اما از آنجا که هر چیزی از ترامپ برمی‌آید و مکرون نیز در میان سران اتحادیه اروپا روابط نزدیکی با ترامپ برقرار کرده است، مناسب‌ترین گزینه برای حضور نظامی در سوریه به شمار می‌آید.

اکنون ترامپ نمی‌تواند به تنهایی در مورد خروج نیروهای غربی از سوریه تصمیم بگیرد. چهارم آوریل و پس از حرکت نیروهای فرانسوی به سمت منبج، کاخ سفید در اطلاعیه‌ای اعلام کرد «ما به مشورت با متحدان و دوستان پیرامون طرح‌های مرتبط با آینده سوریه ادامه می‌دهیم». در این بیانیه که برای اصلاح سخنان ترامپ در مورد «خروج فوری» از سوریه منتشر شده بود، آمده هنوز هسته‌های کوچک داعش در سوریه حضور دارند و آمریکا به نابودسازی آنها متعهد است.

۲- نقطه‌ای که نیروهای فرانسوی برای استقرار انتخاب کرده‌اند، یعنی شهر منبج، از اهمیت راهبردی در منازعه کنونی میان کردها و ترکیه برخوردار است. به نظر می‌رسد حضور کنونی فرانسه بیش از هر چیز، دست انتقام اتحادیه اروپا از ترکیه پس از جدایی آنکارا از جبهه غربی-عربی و پیوستنش به ایران و روسیه در منازعه سوریه است.

این را از آن جهت می‌نویسیم که روز چهارشنبه یک روز پیش از ملاقات فعالان سوری با مکرون در الیزه، شورای امنیت ملی ترکیه اعلام کرده بود اگر نیروهای کرد، شهر منبج و شرق فرات را ترک نکنند، ترکیه همان کاری را در منبج خواهد کرد که در عفرین انجام داده بود. پس از اعلام حضور نیروهای فرانسوی در منبج نیز اولین واکنش تند به جانیکلی وزیر دفاع ترکیه مربوط می‌شد که روز یکشنبه، آن را «تعرض»، «اقدامی غیرقانونی» و «مخالف قوانین بین‌المللی» نامید. او گفت با از بین رفتن داعش در سوریه، حضور فرانسه یا هیچ کشور دیگری مشروعیت ندارد.

به بیان دیگر غرب در حال تلاش برای سلطه بر شمال سوریه است و حالا با توجه به تهدیدهای ترکیه احتمال می‌دادند نیروهای آن کشور قصد گسترش حضور خود در سوریه به بهانه مقابله با کردها را داشته باشند، زیرا به دلیل موقعیت جغرافیایی عفرین، پیشروی از آن به سایر بخش‌های خاک سوریه تنها از دو مسیر امکان دارد: حلب و منبج. حلب که در اختیار نیروهای ارتش سوریه است. از این رو حرکت ترکیه به سمت منبج، کاملاً محتمل بود. با توجه به هماهنگی‌های ترکیه با ایران و سوریه در ماه‌های آتی، غرب نمی‌خواهد حضور ترکیه در شمال سوریه افزایش یابد و چیز بیشتری از غنائم جنگ به آن برسد.

فرانسه به دلیل روابطش با گروه‌های کرد که ترکیه آنها را تروریست می‌داند، درخواست کرده بود میان آنکارا و آنها میانجیگری کند. اما اردوغان این درخواست را رد کرده و فرانسه را به دلیل «موضع اشتباهش» سرزنش کرد. حالا با وجود نیروهای نظامی فرانسه در کنار کردها باید دید آیا دندان طمع اردوغان از شمال سوریه کنده می‌شود؟ آیا آنکارا به مذاکره تن می‌دهد؟

جمع بندی

حضور هیچ نیروی نظامی خارجی در سوریه بدون هماهنگی با دولت سوریه، تجاوز محسوب شده و به نفع مردم این کشور نیست اما در شرایط کنونی که ترکیه قصد دارد بدون مذاکره با دولت سوریه یا کردهای شمال این کشور در خاک سوریه پیشروی کند، فرانسه بهانه موجهی برای حضور نظامی پیدا کرده است زیرا ترکیه به دلیل عضویت در ناتو به هیچ وجه با نیروهای فرانسوی درگیر نخواهد شد. از آن سو رئیس‌جمهور آمریکا که ادعا می‌کند شخصاً به خروج از سوریه تمایل دارد، اکنون حتی اگر به سرش بزند مخالف مشورت تیم امنیتی‌اش عمل کند، پاسوز نیروهای فرانسوی می‌شود. بگذریم که دستگاه‌های امنیتی غرب با تدارک یک حمله مشکوک شیمیایی در دوما واقع در غوطه شرقی دمشق، بهانه‌های جدیدی برای تداوم حضور آمریکا پس از پایان داعش به دست داده‌اند.

مسأله دیگر به تشدید درگیری‌ها میان دو جبهه شرق و ناتو برمی‌گردد. اگر با حضور فرانسه، پای سایر اعضای ناتو به سوریه باز شود، ایران و روسیه واکنش جدی نشان خواهند داد و این وضعیت در شرایطی که بالاگرفتن تنش‌ها به اخراج دیپلمات‌های دو طرف رسیده است، می‌تواند احتمال درگیری‌ را افزایش دهد و سوریه را به اولین کارزار جنگ نیابتی در جنگ سرد جدید تبدیل کند.

منبع

https://www.strategic-culture.org/news/2018/04/05/france-joins-syria-fight-goals-and-consequences.html

https://thedefensepost.com/2018/03/29/france-troops-manbij-syria-macron-trump-us-coming-out

http://www.arabnews.com/node/1277106/middle-east

https://edition.cnn.com/2018/04/04/politics/dan-coats-syria-trump-administration/index.html

http://www.trt.net.tr/persian/trkhyh/2018/03/31/b-z-byn-rftn-thdyd-d-sh-dr-swryh-hdwr-nzmy-frnsh-w-y-khshwr-dygry-dr-yn-khshwr-mshrw-yt-ndrd-941716

http://www.trt.net.tr/persian/jhn/2018/03/30/dydr-mkhrwn-b-nyrwhy-swryh-dmwkhrtykh-dr-khkh-lyzh-941196