به گزارش مشرق به نقل از جمهوری اسلامی،در چند روز گذشته بحث درباره اينكه چه گروه‌‌هايي در پاكستان و افغانستان در ترور برهان‌الدين رباني نقش داشته‌اند بالا گرفته است. اين ترور چند روز پس از حمله شبه نظاميان به سفارتخانه و مقر نيروهاي آمريكايي در افغانستان صورت گرفت و از اين رو موجب سرگرداني افكار عمومي شد كه طالبان چگونه عليه آمريكا عمل مي‌كند و به صورت همزمان نيروهاي جهادي افغانستان كه ضد آمريكا هستند را هدف قرار مي‌دهد. اين سؤال پيش آمد كه اگر آمريكا از ترور رباني سود مي‌برد كه مي‌برد چرا پاكستاني را كه متهم درجه يك اين ترور است تهديد به حمله مي‌كند؟ اين گزارش تلاش مي‌كند زواياي پنهان فعل و انفعالات اخير در افغانستان و پاكستان را روشن سازد. يك راه روشن كردن اين مسئله آشنايي با گروه‌هاي اصلي شبه نظامي در افغانستان و پاكستان به ويژه شبكه حقاني و شوراي كويته است.
* شبكه حقاني چيست؟
شبكه حقاني يك مجموعه از شبه نظاميان پاكستاني است كه از چند گروه تشكيل مي‌شود. نام اين شبكه از مولوي جلال الدين حقاني كه تحصيلكرده مدارس علوم ديني پاكستان است گرفته شده است. البته در حال حاضر به دليل كهولت سن جلال‌الدين فرزندش سراج الدين، رهبري اين شبكه را بر عهده دارد. مقر اصلي اين شبكه دقيقا معلوم نيست اما استان‌هاي شرقي افغانستان همچون پكيتا، پكتيكا و خوست كه در همسايگي وزيرستان جنوبي و شمالي پاكستان قرار دارد به عنوان محل استقرار نيروهاي حقاني شناخته مي‌شود.
اعضاي اين شبكه از قوم پشتون و از قبيله "زدران" واقع در استان پكتيكا هستند. شبكه حقاني در طول نهضت مقاومت عليه شوروي، حضور پررنگي داشت. حقاني در زمان رونالدريگان رئيس جمهوري دهه 80 آمريكا، به كاخ سفيد دعوت و با حمايت پنهان آمريكا و آشكار پاكستان در اواسط دهه 90 به همراه ديگر گروه‌هاي طالبان بر افغانستان مسلط شد اما پس از اشغال اين كشور از سوي آمريكا به دشمن واشنگتن تبديل شده و عليه آنها جنگيد. اين دشمني پس از حمله آمريكا به مقر بن‌لادن در سال جاري اوج گرفت كه حمله به پايگاه بگرام در افغانستان به فاصله دو هفته پس از انتشار خبر كشته شدن بن لادن اولين واكنش آنها عليه اقدام آمريكا بود.
* توان شبكه حقاني
شبكه حقاني حدود چهار هزار نيرو دارد كه در پيوند با گروه‌هاي ديگر، گاه تا 10هزار نيرو را مي‌تواند سازماندهي كند. آمريكايي‌ها معتقدند شبكه حقاني بازوي دستگاه اطلاعاتي پاكستان براي انجام عمليات‌هاي تروريستي در جهت منافع اين كشور است اما پاكستان همواره اين مسئله را رد مي‌كند. آمريكايي‌ها در طول دو سال گذشته تلاش كرده‌اند باهواپيماهاي بدون سرنشين مقرهاي اين شبكه را هدف قرار دهند و همين مسئله موجب اعتراضات پي در پي اسلام آباد به واشنگتن بوده است.
از شوراي كويته، شوراي شمشاتو باجاوا و شوراي ميرانشاه به عنوان همكاران شبكه حقاني ياد مي‌شود. مقر اصلي شوراي كويته در شهر كويته پاكستان و رهبر آن ملاعمر است كه با بن لادن پيوند سببي برقرار كرده و به دليل همين پيوندهاي عميق، پس از اشغال افغانستان بن لادن را تحويل آمريكا نداد. اين گروه ايدئولوژيك‌ترين شاخه طالبان است كه معتقد به تشكيل حكومت اسلامي در افغانستان بوده و در مناطق قندهار و هلمند و همچنين شرق افغانستان فعاليت زيادي دارد. شوراي كويته بر خروج كامل نيروهاي خارجي از افغانستان تأكيد دارند و با دولت كرزاي نيز شديدا مخالفند. آمريكا اين گروه را طالبان تندرو مي‌نامد.
شوراي "شمشاتو باجوا" در واقع از دو گروه "شمشاتو" و شوراي "باجاوا" تشكيل مي‌شود كه مقر هر دوي آنها در سرحد پاكستان و شهر پيشاور است. اين گروه‌ها زيرنظر حكمتيار عمل مي‌كنند و نقش مهمي در مبارزه با شوروي داشتند. اين گروه معتدل‌تر از شبكه حقاني و شوراي كويته است و بيشتر دوست دارد ذيل "حزب اسلامي" حكمتيار تعريف شود تا عنوان كلي طالبان.
شوراي ميرانشاه هم زيرنظر شبكه حقاني عمل مي‌كند. مركز اين شورا در شهر ميرانشاه در غرب پاكستان است. اين گروه آن چنان ايدئولوژيك رفتار نمي‌كنند بلكه مزدور شبكه حقاني هستند و در قاچاق مواد مخدر نقش پررنگي ايفا مي‌كنند.
در بين اشخاص مشهور مي‌توان از "فضل الرحماني و" سميع الحق" كه از اعضاي جمعيت علماي اسلامي هستند به عنوان حاميان شبكه حقاني نام برد. "فضل الرحمان" همان كسي است كه چندي پيش ايران را به دخالت در امور افغانستان متهم كرد. شبكه حقاني و همكارانش بيشترين نيروها را در افغانستان و پاكستان به خود اختصاص داده‌اند و اكثر عمليات انتحاري و ترور شخصيت‌ها را انجام مي‌دهند.
* نقطه سربه سري منافع طالبان و آمريكا در ترور رباني
اكنون با شناخت اين گروه‌ها، بهتر مي‌توان با انگيزه‌هاي آنان براي جنگ همزمان عليه آمريكا ونيروهاي جهادي آشنا شد. برخي از اين گروه‌ها گاه اعمالي انجام مي‌دهند كه به نفع آمريكاست. چرا كه با حمايت آمريكا و پاكستان بود كه حكومت طالبان را در سال‌هاي 1996 تا 2001(75 تا 80 ش) تشكيل دادند. البته هيچگاه اعمالشان در تعارض با منافع پاكستان نيست بنابراين آنجا كه منافع پاكستان و آمريكا در موازات يكديگر قرار مي‌گيرند اين گروه‌ها عملا به نفع آمريكا عمل مي‌كنند. در ماجراي ترور برهان الدين رباني كه اكثر تحليلگران آن را به شوراي كويته نسبت مي‌دهند اين مسئله به وضوح ديده شد.
نوذر شفيعي كارشناس مسائل شبه قاره نيز درباره ترور برهان الدين رباني به فارس گفت: اينكه كدام گروه شهيد رباني را ترور كرده آنچنان اهميتي ندارد مهم اين است كه طالبان تندرو ايشان را ترور كرده كه مي‌تواند كار شبكه حقاني يا شوراي كويته باشد.
وي ادامه داد: ترور شخصيت‌هاي برجسته و نخبگان افغانستان جز تاكتيك‌هاي جنگي طالبان است و در گذشته نيز سابقه داشته چنانكه برادر كرزاي، ژنرال داوود و چند فرمانده جهادي ديگر را نيز ترور كردند. شفيعي با اشاره به اينكه آمريكا از اين ترورها نفع مي‌برد گفت: هر اقدام آمريكا به سود طالبان باشد مورد تأييد شبه نظاميان است و هر اقدام طالبان به نفع آمريكا باشد واشنگتن باآن موافق است حتي اگر ظاهرا محكوم كند. ترور امثال برهان الدين رباني اگرچه كار طالبان بود اما به نفع آمريكاست. وي وجود رابطه بين طالبان و آمريكا بر سر اين ترورها را رد كرد و گفت: در ادبيات بين‌الملل به اين وضعيت اهداف موازي گفته مي‌شود، آمريكا و طالبان بدون اينكه بخواهند گاه به نفع يكديگر عمل مي‌كنند.
اين كارشناس مسائل شبه قاره انگيزه طالبان از ترور شخصيت‌هايي چون رباني را حذف عناصر كليدي و خالي شدن عرصه از حضور آنان دانست و اضافه كرد: طالبان با اين اقدام مي‌خواهد جاي پاي خودرا در افغانستان بزرگ‌تر كند.
* انگيزه‌آمريكا از تهديد پاكستان
با وجود اينكه گروه‌هاي شبه نظامي ياد شده در ترور شخصيت‌ها عملا به سود آمريكا عمل كرده‌اند اما چون متحد يا تحت الحمايه پاكستان هستند در تنش بين اسلام آباد با واشنگتن طرف پاكستاني را مي‌گيرند. آنها در ترور شخصيت‌ها نيز منافع پاكستان را در نظر مي‌گيرند چرا كه حذف نيروهاي جهادي به نفع همسايه شرقي افغانستان نيز هست. شبكه حقاني و شوراي كويته در عملياتي مشترك، روز 22 مي‌2011 (اول خرداد 1390) به پايگاه دريايي مهران در كراچي حمله كردند. اين پايگاه اگرچه متعلق به پاكستان است اما گفته شده بود آمريكايي‌ها از اين پايگاه بن لادن را به دريا افكنده‌اند. البته آمريكايي‌ها در كراچي يك كنسولگري وسيع ايجاد كرده‌اند كه به دريا راه دارد و با ايجاد بارانداز و بندر مستقيما نيروهاي خود را وارد پاكستان كرده يا از اين كشور خارج مي‌كنند. همچنين حدود 200 منزل مسكوني را در كراچي به پايگاه‌هاي تيمي نيروهاي امنيتي خود تبديل كرده‌اند.
حمله ديگر طالبان تندرو به سفارتخانه و مقر نيروهاي آمريكايي در كابل بود. اگرچه شبكه حقاني حضور خود در اين حمله را رد كرده اما آمريكا اين شبكه را براي حمله به كاميوني كه موجب مجروح شدن 77 آمريكايي شد نيز متهم كرده است.
به گزارش خبرگزاري فارس در پي تشديد اين حملات و شليك موشك از پاكستان به داخل خاك افغانستان، يك سناتور جمهوريخواه آمريكا پاكستان را به حمله تهديد كرد. "ليندسي گراهام" هشدار داد كه در صورت ادامه حمايت سازمان‌هاي اطلاعاتي پاكستان از تروريست‌هايي كه به نيروهاي آمريكايي حمله مي‌كنند آمريكا به اين كشور حمله خواهد كرد. دكتر نوذر شفيعي كارشناس مسائل شبه قاره درباره انگيزه آمريكا از تهديد پاكستان به فارس گفت: حضور پاكستان در افغانستان براي آمريكا يك ضرورت است اما واشنگتن مي‌خواهد اسلام آباد خود را با آنها هماهنگ كند. در حال حاضر پاكستان كار خودش را مي‌كند و گاه به ضد آمريكا وارد عمل مي‌شود بنابراين آمريكا هم پاكستان را تهديد مي‌كند تا اين كشور را با خود هماهنگ سازد.
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا ممكن است آمريكا به دنبال حذف پاكستان از معادلات افغانستان باشد تا دل هند را بدست آورد تأكيد كرد: آمريكا مي‌خواهد پاكستان را همراه خود كند و به هيچ وجه آن را از معادلات افغانستان حذف نخواهد كرد.
*كاركرد شبكه حقاني در جهت منافع آمريكا
باعنايت به مجموعه مسائل مطروحه در اين گزارش مي‌توان دريافت كه عملكرد گروه‌هايي چون شبكه حقاني و شوراي كويته به نفع هيچ كشوري در منطقه نيست و تنها ‌آمريكايي‌ها از آن سود مي‌برند. حتي پاكستان كه حامي آنها محسوب مي‌شود از عملكرد آنان متضرر شده و سالهاست با بي‌ثباتي، فقر گسترده، جنگ و نابساماني مواجه است. طالبان تندرو در پس ظاهر اسلامي خود به دليل نداشتن قدرت تحليل و وجود انديشه‌هاي تكفيري در برخي اعضاي آن، شخصيت‌هاي جهادي مخالف خود را ترور مي‌كنند غافل از اينكه آمريكا برنده اين ترورهاست. در چنين شرايطي ژست دشمني با آمريكا فايده‌اي ندارد.
* شبكه حقاني كه از گروه‌هاي تندروي پاكستاني تشكيل شده ، منويات آمريكا را در پاكستان و افغانستان دنبال مي‌كند