به گزارش مشرق، جوانی حساس‌ترین مقطع زندگی هر انسان است. افراد در جوانی با جامعه ارتباط برقرار می‌کنند، مهارت‌ها و آموزش‌های لازم برای زندگی را پشت سر می‌گذارند، جذب بازار کار می‌شوند و تشکیل خانواده می‌دهند. در واقع می‌توان گفت تعداد زیادی از رویدادهای مهم زندگی هر انسان در جوانی رخ می‌دهد.

اندیشه و مهارت جوان شکل‌دهنده آینده کشورهاست. حجم قابل توجهی از تحولات پرشتاب جهان به‌دست جوانان رقم می‌خورد. میان سرمایه‌گذاری بر نبوغ و مهارت جوانان با رشد اقتصادی، افزایش بهره‌وری و میزان توسعه‌یافتگی کشورها رابطه مستقیم وجود دارد.

رابطه آشکاری میان نشاط و تحرک سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه با میزان توجه به جوانان وجود دارد. استفاده از انگیزه، مهارت و توان علمی جوان شرایط را برای بالا بردن بنیه تولید و تحقیق در کشور فراهم می‌کند. جامعه جوان کشور را می‌توان به دو بخش نخبگان جوان یعنی گروه دارای بنیه بالای علمی و پژوهشی و جوانان مهارت محور تقسیم کرد. گروه دوم بیشتر در کسب مهارت‌های فنی و ارتباطی موثر هستند و نقش بسزایی در تولید و توزیع کالا و خدمات ایفا می‌کنند.

این دو گروه در برخی نیازها با یکدیگر متفاوتند و در برخی دیگر اشتراک دارند. برای مثال توجه به ایده‌ها و طرح‌های جوانان نخبه نقش بسزایی در افزایش انگیزه تغییر در آنان دارد. بیشتر کشورها با افزایش سهم پژوهش در بودجه جاری و توجه به پارک‌های علم و فناوری و مراکز دانشگاهی تلاش می‌کنند تا از ظرفیت نخبگان بهره‌برداری کنند. بخش دوم یعنی جمعیت جوان مهارت محور، نیازمند استعدادیابی، مهارت آموزی و بازار کار مناسب هستند. اما حمایت‌های لازم برای تشکیل خانواده و سرمایه‌گذاری برای مدیریت اوقات فراغت از نیازهای مشترک میان دو گروه هستند.

سرمایه‌گذاری برای نخبگان جوان

در دهه های گذشته کشورهای در حال توسعه کمتر به اهمیت سرمایه‌گذاری بر جامعه جوان توجه داشتند و این موضوع زمینه را برای بهره‌برداری کشورهای توسعه یافته از جمعیت جوان کشورهای کمتر توسعه یافته فراهم می‌کرد. اهمیت این موضوع تا حدی است که امروز اکثر دولت‌ها می‌دانند اگر بر روی جمعیت جوان خود برنامه‌ریزی نکنند خیلی سریع آنها را از دست خواهند داد.

راه‌های دسترسی شرکت‌های بزرگ چند ملیتی و کشورهای توسعه یافته به جوانان نخبه جهان بسیار متحول شده است و این موضوع مهمترین عامل توسعه یعنی نیروی انسانی قابل اتکا در جوامع کمتر توسعه یافته را بیش از گذشته به خطر انداخته است.

طبق آمار صندوق بین‌المللی پول سالانه حدود 150 تا 180 هزار ایرانی برای مهاجرت اقدام می‌کنند و از دست دادن جمعیت تحصیل کرده حدودا 150 میلیارد دلار خسارت به کشور وارد می‌کند. مبلغ خسارت سالانه ناشی از خروج نخبگان بسیار کمتر از میزان سرمایه‌گذاری لازم برای جذب آنان است اما بواسطه بی‌توجهی دولت‌ها خسارت پنهان به بخش پژوهش کشور همچنان ادامه دارد.

آمارها نشان می‌دهد هر چند ایران بودجه پژوهشی نسبتا مناسبی در میان کشورهای منطقه غرب آسیا دارد اما نسبت بودجه بخش پژوهش از تولید ناخالص داخلی در میان کشورهای جهان چندان قابل توجه نیست.

نکته قابل توجه این است که تفاوت محسوس میان تولید ناخالص داخلی کشورها و سهم بخش پژوهش از تولید ناخالص داخلی زمینه خوبی را برای کشورهای ثروتمند مهاجر پذیر فراهم کرده است. این شکاف با گذشت زمان و استفاده از توان پژوهشی و مدیریتی نخبگان افزایش می‌یابد و تصاعدی خواهد شد.

بازار کار مناسب

بر اساس آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار کشور نرخ بیکاری در بهار 1395 به 12.2 درصد افزایش پیدا کرد. طبق این آمار شمار بیکاران 3 میلیون و 149 هزار نفر است.

با در نظر گرفتن سرانه کار مفید 800 ساعته در ایران می‌توان نتیجه گرفت که کشور سالانه 2.5 میلیارد ساعت کار مفید را از دست می‌دهد و در مقابل آن 2.5 میلیارد ساعت اشتغال کاذب، واسطه‌گری، انواع جرائم و ناهنجاری‌های اجتماعی دریافت می‌کند.

بیکاری معضلات زیادی را برای هر دو طیف جمعیت جوان به‌همراه دارد. جوان نخبه اقامت در چنین محیطی را مساوی از دست رفتن نتیجه تلاش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو در جوامع صنعتی مهاجرپذیر تلقی می‌کند. از سوی دیگر سایر جوانان که توان مهاجرت ندارند و زمینه لازم برای استفاده از مهارت‌های کسب شده برایشان فراهم نیست به سمت اشتغال کاذب و غیرمولد گرایش پیدا می‌کنند.

تحقیقات «کای کاسکلا» محقق انگلیسی نشان می‌دهد رابطه مشخصی میان خودکشی و بیکاری وجود دارد. ضعف‌های روانی ایجاد شده بعد از بیکاری و احساس به نتیجه نرسیدن تلاش‌های گذشته فرد را به خودکشی سوق می‌دهد.

پژوهش انجام شده در فصلنامه رفاه اجتماعی در سال 84 نشان می‌دهد افزایش 10 درصدی نرخ بیکاری، نرخ جرم شامل قتل و سرقت را 1.8 درصد افزایش می‌دهد.

میثم موسایی در طرح پژوهشی خود با بررسی رابطه میان بیکاری و میزان قاچاق مواد مخدر در فاصله سال‌های 74 تا 85 نتیجه گرفت میان نرخ بیکاری جوانان و میزان مواد مخدر کشف شده به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت رابطه معنادار وجود دارد و به ازای هر یک درصد افزایش نرخ بیکاری میزان مواد مخدر کشف شده 3 کیلو افزایش می‌یابد.

«محمد امین قانعی راد» در بررسی نقش بیکاری دانش‌آموختگان در نرخ مهاجرت می‌نویسد: در فاصله 1360تا 1375 حدود 2 میلیون نفر ایران را ترک کرده‌اند که طبق آمار صندوق بین‌المللی پول 70 درصد آنها از نخبگان علمی و تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی بودند.

سرمایه‌گذاری اوقات فراغت

موضوع سرمایه‌گذاری بر روی اوقات فراغت جوانان و پر کردن آن با تفریحات منطبق با هنجارها امری بسیار مهم و اثرگذار برای حفظ روحیه و نشاط اجتماعی جوامع است.

برهه زمانی که فرد باید انرژی خود را به طرق مختلف آزاد کند و در عین حال این انفجار انرژی باید در جهت رشد و جامعه‌پذیری فرد باشد. یکی از چالش‌های مهم فرهنگی کشورهای در حال توسعه کمبود پشتیبانی مالی به‌منظور سازماندهی اوقات فراغت جوانان است.

ژوفر دومازیه جامعه‌شناس فرانسوی معتقد است که اوقات فراغت کارکردهای مثبت فراوانی برای فرد دارد. سومین این کارکردها افزایش معلومات، اطلاعات و مشارکت اجتماعی افراد است. همچنین ادینگتون معتقد است اوقات فراغت تاثیر بسزایی در نظر، ارزش‌ها و مهارت‌های فردی جوانان دارد.

یکی از مهمترین روش‌های نفوذ فرهنگی در سایر کشورها سرمایه‌گذاری بر روی اوقات فراغت جوانان آن کشور است. کشور اتریش در سال 2015 با سرمایه‌گذاری بر روی بخش گردشگری و اوقات فراغت 45.7 میلیارد یورو معادل 13.5 درصد کل تولید ناخالص داخلی کسب درآمد کرده است.

چنین آماری نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری بر اوقات فراغت نه‌تنها بازدهی بسیار بالایی دارد بلکه با شیب قابل ملاحظه‌ای در حال رشد است. باید توجه داشت کشور ایران با دارا بودن هنجارهای دینی و فرهنگی خاص خود باید توجه ویژه‌ای به اوقات فراغت جوانان داشته باشد چرا که  اولا جوان طبق نظر دومازیه شدیدا تحت تاثیر فعالیت‌های انجام شده در اوقات فراغت خود است و ثانیا با سرمایه‌گذاری کلان کشورهای در حال توسعه بر موضوع مدیریت اوقات فراغت احتمال نفوذ فرهنگی از این کانال با شیب قابل ملاحظه‌ای در حال افزایش است. در انگلستان از هر دوازده نفر یک نفر در صنعت اوقات فراغت مشغول به کار است و این آمار در رده سنی 16 تا 25 سال یک به پنج است. در سال 2010 2.6 میلیون نفر در انگلستان در بخش اوقات فراغت مشغول به کار بوده‌اند که معادل 9 درصد کل اشتغال این کشور است.

تحقیقات نشان داده است که بیش از 44 درصد جوانان و نوجوانان اوقات فراغت خود را در فضای مجازی و استفاده از اینترنت، 35 درصد با بازی های رایانه ای و گوش دادن به موسیقی و کمتر از 17 درصدشان با استفاده از تلویزیون سپری می کنند.

در طول سال‌های گذشته میزان کنترل خانواده‌ها و جوامع بر سرمایه فرهنگی و بومی کاهش پیدا کرده است و جالب آنجاست که بخش قابل توجهی از این کاهش کنترل از کانال اوقات فراغت جوانان صورت می‌گیرد. زمانی که مدل فکری،  ایدئولوژی و هنجارهای حاکم بر یک ملت با تحولات همگام نباشد و درک درستی از نیازهای مقاطع مختلفت سنی وجود نداشته باشد نمی‌توان از نفوذ فرهنگی، فرهنگ مهاجم جلوگیری کرد.

تمرکز فرهنگ مهاجم بر روی قشر جوان، فعال و موثر در آینده ملت‌هاست. گروه‌های سنی میانسال و مسن بواسطه شکل‌گیری شخصیت و درگیری با چالش‌های موجود در زندگی فردی کمتر با پدیده نفوذ فرهنگی در اوقات فراغت مواجه است لذا سرمایه‌گذاری بر سازماندهی اوقات فراغت جوانان بسیار مهم و در نشاط اجتماعی آنها موثر است.

حل سه معضل اصلی جوانان یعنی درک و بکارگیری  استعدادها، مقابله با بیکاری و سرمایه‌گذاری بر روی اوقات فراغت بخش قابل توجهی از ناهنجاری های اجتماعی را کاهش می‌دهد و این امکان را فراهم می‌کند تا دولت‌ها بهتر از ظرفیت و توان قشر جوان استفاده کنند. بقا و دوام هر کدام از این معضلات نقش پارازیت را در تمرکز جوان بر مهارت‌ها و توانایی‌هایش بازی می‌کند لذا نادیده گرفتن آنها تبعات جبران ناپذیر و زیان مالی بسیاری را به‌همراه خواهد داشت.