به گزارش مشرق، دیروز بالاخره سامانه ای برای سهام عدالت راه اندازی شد تا مردم بتوانند حساب و کتاب سهام خود را در آن ببینند. مردم می توانند ببینند که مالک 532 هزار تومان از برگه سهام یک میلیون تومانی عدالت شده اند و می توانند 468 هزار تومان دیگر بپردازند تا مالک تمام سهام شوند. البته همانطور که رئیس سازمان خصوصی سازی گفته فعلا «مالک مجازی» سهام می شوند؛ یعنی فعلا امکان خرید و فروش این سهام وجود ندارد. خلاصه آن که 49 میلیون نفر مشمول این طرح- به فرض پرداخت باقیمانده اقساط- مالک مجازی سهمی می شوند که هم اکنون حدود 2 میلیون تومان ارزش دارد اما همچنان امکان نقدکردن آن وجود ندارد.

البته همین واگذاری مجازی هم اقدام خوبی است؛ از این جهت که به برخی سوالات در خصوص این طرح پاسخ می دهد اما هنوز راه تا آزاد سازی واقعی بسیار است. از نظر مردم، سهام زمانی واقعا آزاد سازی می شود که قابل خرید و فروش باشد؛ موضوع از نظر فنی نیاز مند ساختارهایی است که گویا هنوز طراحی نشده است. توضیح این که سهامداری واقعی به معنی قدرت خرید و فروش و اعمال نظر در مجامع شرکت هاست؛ موضوعی که تحققِ آن برای بسیاری از سهامداران عملا غیرممکن است. لذا باید منتظر طراحی ساز و کاری بود که افرادی به نمایندگی از مردم آرای آن ها را اعمال کنند. ساز و کار تعاونی های سهام عدالت که از ابتدا شکل گرفته و اکنون نیز نسبتا فعال است می توانست یک سازوکار باشد، اما اخبار حکایت از آن دارد که این سازوکار رو به تعطیلی است و احتمالا جزو گزینه ها نیست.

اگرچه دیروز وعده هایی ضمنی مبنی بر آزاد سازی کامل سهام در سال آینده داده شد اما رئیس سازمان خصوصی سازی هم گفت که تا امروز راهکار روشنی برای اعمال رای سهامداران مصوب نشده است. مردم نگران هستند که این وعده هایِ قبل از انتخابات، بعد از انتخابات فراموش شوند. مردم حق هم دارند؛ طبق قانون و وعده های «ضمنی» پیشین، سهام عدالت باید سال گذشته تعیین تکلیف می شد و مردم امسال سود دریافت می کردند؛ قانون 10 سال برای پرداخت ارزش اسمی سهام به دولت زمان در نظر گرفته بود که تا پایان سال 94 به اتمام رسید اما به دلایلی - که مشخص نبودن حساب ها، وضعیت مبهم برخی شرکت ها، سود تقسیمی اندک پرداخت شده به دولت و آماده نبودن زیرساخت های لازم بخشی از آن است- کار به امسال کشید. امسال نیز با وجود مشخص شدن حساب و کتاب، هنوز ابهامات بسیار است؛ از ساختار های آزادسازی که وجود ندارد تا شرکت هایی که حرف و حدیث بسیار دارند.

فارغ از این مسائل، اصرار تصمیم گیران برای واگذاری یکجای سهام تمام 18 گروه مشمول هم محل بحث است؛ موضوعی که خود عامل برخی مشکلات و تاخیرهاست. توضیح این که واگذاری سهام عدالت به مرور طی 10 سال گذشته و در 18 مرحله انجام شده است و برخی گروه ها همین اواخر برگه سهام گرفته اند. از آن سو برخی شرکت ها نیز از ابتدا در سبد سهام عدالت نبوده اند و به مرور اضافه شده اند، لذا به اندازه 10 سال به دولت، سود - بابت تسویه اصل سهام- پرداخت نکرده اند. یک دلیل اصلی بدهیِ 468 هزار تومانی سهامداران بابت قیمت اسمی سهام همین موضوع است. در واقع برخی از گروه ها کمتر از این و برخی، بسیار بیشتر بدهکارند اما تصمیم این شده است که همه سود های واریزشده، بابت سهام همه 49 میلیون نفر محاسبه شود. در این شرایط کاملا طبیعی است که امروز مبلغ کافی برای تسویه اصل سهام پرداخت نشده باشد. همین مسائل باعث برخی انتقادات نسبت به نحوه عملکرد دولت و طرح شائبه سیاسی بودن آن نیز شده است. منطقی تر آن بود که سهام هر گروه 10 سال پس از سهامدارشدن، آزاد سازی شود تا اکنون نیاز به تسویه بدهی، توسط مردم نباشد.

کلام آخر آنکه، انتظار این بود که بعد از تاخیر یک ساله در تعیین تکلیف سهام عدالت، اکنون همه زیرساخت های لازم برای آزاد سازی آماده باشد، نه آن که کار باز با«وعده سال آینده» پیش برود، همچنین حرف و حدیث ها درباره برخی شرکت های غیربورسی حاضر در سبد سهام عدالت تمام شده باشد نه آن که با «مسامحه از کنار آن بگذریم» و آخر این که، عملکرد شفاف و منطقی باشد نه این که باز برخی از مسئولان از غیرقانونی بودن برخی اقدامات بگویند.

در هر حال امید است که سال آینده به وعده ها عمل شود و بین این واگذاری مجازی تا آزاد سازی واقعی به خاطر این حرف و حدیث ها فاصله نیفتد.