روند و سیر منطقی بحث‌های برنامه، به گونه‌ای است که برنامه از فضای معمول و تکراری بحث‌های تاریخی فاصله گرفته و به دنیایی از «ناشناخته‌ها» و «مباحث نو و جذاب» گام بر می‌دارد. با این قید که رویدادهای تاریخی مطرح‌شده در برنامه، اغلب آن‌هایی هستند که تأثیری دیرپا در نضج، رشد و نمو فرهنگ و تمدن ایران اسلامی داشته‌اند
ولایتی در برنامه‌های قبل این مستند به محدوده ایرانِ فرهنگی (که متفاوت از مرزهای سیاسی ایران است) و در برگیرنده گستره وسیع جغرافیایی شامل اقوام و قبایل مختلف بود، پرداخت و اینکه ایرانیان از ابتدا متشکل از اقوام و نژادهای مختلف بوده‌اند، نه یک نژاد صِرف آریایی.
وی در این برنامه نیز در پاسخ به این پرسش که عناصر فرهنگی هویت ایرانی چیست و چرا نژاد و قومیت مشخص‌کننده هویت فرهنگی ایرانی نیست، گفت: برای تبیین موضوع بهتر است که از موضوع مذهب و دین ایرانیان شروع کنیم زیرا یکی از مهم‌ترین عناصر هویت ملی ایرانیان، تاریخ کهن یکتاپرستی است که ما ایرانیان به آن مفتخریم و از آن دفاع می‌کنیم چرا که ایرانیان در بخش اعظم تاریخ ایران، یکتاپرست بوده‌اند و این یکتاپرستی از عناصر اصلی هویت ایرانی شده است.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: برخلاف اغلب تمدن‌های کهن جهان که تاریخ طولانی بت‌پرستی، چندگانه پرستی و اعتقاد به ارباب انواع دارند، ایرانیان از دیرباز به خدای یگانه باورمند بوده‌اند. این مطلب بسیار دقیق و مهمی است که باید با ظرافت و با تکیه بر شواهد متقن تاریخی تبیین شود چرا که این مهم دارای مستند و بر اساس شواهد مورد قبول تاریخی است.
ولایتی در ادامه به دلایل این موضوع پرداخت و افزود: ما پنج دلیل و استناد شامل قرآن کریم، فقه و حدیث، متون تاریخ اسلام متون زرتشتی و متون معتبر ادبیات فارسی را می‌توانیم بر این مدعای خود، یعنی یکتاپرستی ایرانیان در بخش اعظم تاریخ ارائه نماییم.
وی در ادامه به تشریح هرکدام از این موارد پرداخت و اظهار داشت: با توجه به تمامی مستندات مطرح شده باید گفت ایرانیان از دیرباز موحد بوده‌اند و اگر انحرافاتی در دوره‌هایی از تاریخ ایجاد شده بود، همانند انحرافاتی بود که از دید ما مسلمانان بعضی از دیگر اهل کتاب، پیدا کرده بودند.
