به گزارش مشرق، معاونت تعاون و امور اجتماعی بنیاد شهید طی یک سال گذشته با معاونت مسکن سابق ادغام شده است و شامل اداره کل پذیرش احراز و امور اداری ایثارگران، حالت اشتغال، مستمری والدین شهدا و حقوق خانواده شهدا، اداره کل اشتغال و کارآفرینی، اداره کل مشاوره و مددکاری، اداره کل تسهیلات رفاهی و اداره کل مسکن و گلزارهای شهدا است. مواردی همچون احراز مصادیق ایثارگری، انجام امور اداری آنها و بحث حالت اشتغال برای کسانی که غیرشاغل هستند، بحث معافیت سربازی، آرم طرح ترافیک، وام‌های ضروری، اداره کردن بیش از 88 مرکز مشاوره در سطح کشور، تشکل‌های ایثارگری که با بنیاد همکاری دارند، طرح معتمدان معین، سهمیه‌های استخدامی، اعطای وام‌های خوداشتغالی و رسیدگی به مشکلات مربوط به اشتغال آنان و طرح‌های مرتبط با بحث گلزارهای شهدای سراسر کشو در حیطه معاونت تعاون است.
ایزدی در گفتگوی تفصیلی با تسنیم از برخی شائبه‌‌های مطرح شده در مورد مصوبات هیأت وزیران پیرامون اجرای طرح ساماندهی گلزارهای شهدا و نحوه اخذ رضایت نامه از خانواده‌های شهدا می‌گوید. متن این گفتگو در ادامه می‌آید:
* آقای ایزدی! با توجه به انتقاداتی که از ابتدای آغاز اجرای طرح ساماندهی بین خانواده‌های شهدا وجود داشته است، دیگر چه ضرورت و اصراری به پیگیری این بحث و تعمیم آن به سایر استان‌ها وجود دارد؟
به خاطر اینکه آثار به جا مانده از شهدا در حال تخریب و از بین رفتن است. مثلا ما در گلزاری 500 شهید داریم که عموم خانواده‌ها به ما اصرار می‌کنند که وضعیت آن را درست کنیم. چون سنگ‌ها دارد از بین می رود و خانواده شهدا از وضع موجود ناراضی هستند. وقتی کار ساماندهی را شروع می‌کنیم ممکن است یک بخش اندکی از خانواده شهدا که اعتقاد به بازسازی ندارند اصرار کنند که همان وضعیت قبلی باقی بماند. حتما سعی می‌کنیم ملاحظات را در نظر بگیریم و برویم جایی که ساماندهی انجام شده را به آن خانواده ناراضی نشان دهیم.
نارضایتی خانواده شهدا نسبت به اصل ساماندهی نیست بلکه به روند اجرا معترضند
سعی می‌کنیم رضایت‌مندی آنها را کسب کنیم. ما معمولا بعد از انجام ساماندهی ناراضی نداریم اما در مسیر اجرا چون باید سنگ برداشته شود و فضا تغییر کند تا مناسب سازی شود نارضایتی هست. زمانی که خانواده مراجعه می‌کند و شکل قبلی را نمی‌بیند و با شکل جدیدی مواجه می‌شوند که در واقع فاصله انجام مناسب سازی تا کار نهایی است و در این مواقع اعتراض داشته‌ایم. کاملا هم طبیعی است. مثل این می‌ماند که شما می‌خواهید خانه‌ای را کوبیده و دوباره بسازید و برای فردی که ساکن است تا این نوسازی صورت بگیرد، مشقت به وجود می‌آید و اعتراض می‌کند.
نارضایتی ها هم نسبت به اصل مناسب سازی نیست. چون نظرش کسب می‌شود. اما وقتی مشغول منظم کردن هستید، ممکن است خود سنگ(نه قبر) جلو و عقب شود. و این نوع اجرا خانواده را دچار نارضایت‌هایی کند. متاسفانه برخی همین موضوع را بزرگ کرده و مطرح می‌کنند.
معمولا معترضان از افرادی غیر از خانواده شهدا هستند
* چه فرقی می‌کند که نارضایتی در چه مرحله‌ای پیش آمده است؟ حالا حین اجرای طرح یا بعد از آن؛ مهم اینست که اعتراض دارند.
ما اصلا در خانواده شهدا نارضایتی نسبت به اصل طرح نداریم. معمولا معترضان از افرادی غیر از خانواده شهدا هستند. خانواده‌ها قبل از اجرای طرح آن را می‌بینند اصلا خواسته برخی از اعضای خانواده‌هاست. فقط برخی والدینی که به علت کهولت سن و گذشت سال‌های فراوان، خاطرات زیادی با عکس و شکل سابق لوح و سنگ شهیدشان دارند معمولا می‌خواهند که آن شکل سابق باقی بماند. که همین امر هم موجب می‌شود دوگانگی به وجود بیاید. ما طبق خواست خانواده آن شکل را نگه می‌داریم اما بعدا که کار تمام می‌شود همان خانواده تفاوت را که می‌بیند، می‌گوید من هم همان شکل انجام شده را می‌خواهم.
گاهی وقت‌ها خود قاب‌ها و تابلوها موانع ایجاد می‌کند و باعث صدمه به افراد می‌شود و باید این موضوع را هم در نظر بگیریم. ما از یک طرف مسئولیت داریم که نگذاریم اثار به جا مانده از شهدا از بین برود و از یک طرف ملاحظات فرهنگی و اجتماعی را باید در نظر داشته باشیم و از یک طرف با گلزار شهدایی طرفیم که شهدای عدیده‌ای در آن به خاک سپرده شده‌اند و خانواده در آن احساس مالکیت می‌کند. برای ساماندهی هم باید نظر خانواده‌ها را بخواهیم. انصافا در اجرا چنین کاری خیلی دشوار است اما بنایمان بر اینست که رضایت خانواده‌ها را حتما کسب کنیم.
بعد از اتمام کار خانواده‌های ناراضی هم راضی شده‌اند
روال اجرا در برخی جاها زمان بر شده است. شما به خانواده‌ای که شش ماه قبل در حین اجرای طرح در آن گلزار شهدای شهر خودش اعتراض داشته سر بزنید و باز هم قضیه را پیگیر شوید که حالا که کار به اتمام رسیده هنوز هم اعتراض دارد یا موافق است؟ در خانواده‌ها معترض کمی وجود داشته است.
مسئله جابه جایی قبور در آیین نامه ربطی به موضوع ساماندهی ندارد
* برخی از مواد «آئین نامه اجرایی ماده 11 قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران» که در سال 93 به تصویب هیأت وزیران رسیده است، برای مردم ابهام ایجاد کرده و سوالاتی را در اذهان عموم مطرح کرده است. این آئین نامه بندی دارد(ماده 5) در مورد جابه جایی قبور، دفن افراد غیر شهید و تغییر کاربری. متن ماده 5 عیناً به این شرح است: «هرگونه جا به جایی قبور و دفن افراد غیر شهید یا تغییر کاربری و اجرای هرگونه طرح ساماندهی در قطعات و حریم گلزار شهدا با موافقت بنیاد امکان پذیر است.» لطفا در مورد این جابه جایی قبور و دفن افراد غیر شهید توضیح دهید.
برخی افراد آنجا مالکیت دارند. آرامگاه متعلق به ما نیست. مثلا در همین بهشت زهرا(س) می‌روید تا جایی کسی را دفن کنید و می‌بینید که منطقه را فردی قبلا خریداری کرده و اطراف منطقه خریداری شده او هم قبور شهداست. آن فرد مالکیت قانونی و شرعی بر آن مکان دارد. حتما باید رضایت او جلب شود. جابه جایی قبور هم منظور اینست که بعضی اوقات خانواده می‌گوید قبر شهیدم اینجاست و می‌خواهم آن را ببرم در فلان شهر. مثلا همین شهدایی که گمنام بوده‌اند و دفن شده‌اند و بعد از مدتی شناسایی شده و خانواده می‌خواهد که پیکر را به شهر خود و نزدیک به محل سکونت ببرد و دفن کند. مثلا ابتدا شهید در همدان دفن بوده و خانواده او ساکن کرج هستند و حالا می‌خواهد او را در محلی نزدیک خانواده دفن کند. در این موارد ابتدا خانواده مُصر بوده که پیکر را به منطقه مورد سکونت خود ببرد اما ما گفتیم مسئله شرعی را از مرجع تقلیدتان سوال کنید و ببینید چه می‌گویند بعد باز هم می‌گوییم نبش قبر در این شرایط کراهت دارد و بعضی علما هم فتوای حرام بودن می‌دهند. این ملاحظات شرعی صورت بگیرد و اگر در نهایت مرجع تقلید اجازه داد و خانواده همچنان مُصر بود، بنیاد شهید اجازه دهد و اعلام کند که این جابه جایی از این شهر به آن شهر صورت می‌گیرد.
در رانش زمین و یا ساخت سد لزوم جابه جایی قبور وجود دارد
یا بعضی وقت‌ها مزار شهدای ما به دلیل رانش زمین یا متروکه شدن محل یا ساختن سد در خطر نابودی است. مثلا می‌بینیم مزار شهید در معرض سیل است یا در شیب تپه قرار گرفته است و در این موارد لزوم جابه جایی وجود دارد. در این موارد حتما لازم است که قبر جابه جا شود. اینها دیگر مسائل فنی است که وقتی این ماده پیش بینی شده همه آن ملاحظات در نظر گرفته شده است.
جایی دفن غیر شهید می‌خواهد صورت بگیرد که مالکیت آن زمین برای آن خانواده متوفی است. چه کار کنیم؟ به او بگوییم چون ما اینجا شهید دفن کرده‌ایم مالکیت شما منتفی می‌شود و دیگر حق نداری استفاده کنی؟ این را نه شرع اجازه می‌دهد و نه قانون. این به دلیل آن ملاحظات است.
هیچ کس نمی‌تواند مزاری از گلزار شهدا را بخرد/مصوبه دفن افراد غیر شهید مربوط به حریم قطعات است
* یعنی این عنوان دفن افراد غیر شهید هیچ ربطی به بحث ساماندهی ندارد؟ اما گفته شده این جابه جایی قبور در موضوع یکسان سازی گلزارهای شهداست؟ دفن افراد غیر شهید به معنای فروش قبور به افراد عادی نیست؟
نه هیچ ربطی ندارد. اصلاً و ابداً چنینی اتفاقاتی مد نظر نبوده است. هیچ کسی نمی‌تواند جایی که گلزار شهداست و مزار شهدا در آن قرار گرفته و کسی آن را پیش خرید نکرده است را بخرد و غیر شهید در آن دفن کند. حتی اوقاف هم نمی‌تواند آن را به دیگری بفروشد. این ملاحظات در نظر گرفته می‌شود. این‌هایی که در مصوبه گفته شده همان است که گفتم مثلا در بهشت زهرا(س) یک جایی داریم که 50 یا 60 شهید دفن کرده‌ایم و اطرافش قبور افراد عادی قرار گرفته است. جاهایی که قبلا پیش خرید شده است. اینجا منظور همان جاهاست.
وقتی دفن شهید صورت بگیرد تغییر کاربری دیگر معنا ندارد
* تغییر کاربری چطور؟ مگر تغییر کاربری هم در گلزارهای شهدا داده می‌شود؟
تغییر کاربری یعنی ما یک زمینی را برای گلزار شهدا پیش بینی کرده‌ایم و رفته‌ایم و با شهرداری و اوقاف صحبت کرده‌ایم و موافقت انجام شده است که اینجا برای دفن شهدا پیش بینی شده. حالا به یک دلایلی در مورادی که دفن صورت نگرفته است و زمین هنوز بکر است، شهرداری مثلا می‌گوید اینجا چون در مسیر قرار گرفته و جاده است و می‌خواهد توسعه پیدا کند یا مثلا می‌خواهیم طرح حرم را توسعه دهیم. در آن زمان اگر بناست به دلایل موجهی اتفاقاتی صورت بگیرد حتما باید با بنیاد شهید هماهنگ شود.
* یعنی تغییر کاربری در گلزار شهدا فقط برای زمانیست که دفنی صورت نگرفته است؟
بله اینطور نیست که ما گلزار شهدا را تغییر کاربری دهیم. وقتی دفن شهید صورت بگیرد تغییر کاربری دیگر معنا ندارد.
قوانینی تصویب شده که نظر ما در آن درج نشده است/با پس و پیش کردن یک ویرگول کلی تعبیر و تفسیر از یک قانون می‌شود
* آقای ایزدی! چرا قانونی در هیأت وزیران به تصویب رسیده که تفسیرهای مختلفی از آن می‌شود؟ منتقدین طرح یک تفسیر می‌کنند و موافقین تفسیر دیگری دارند.
این را از قانون‌گذار سوال کنید. چرا قانون‌گذاران قانونی را تصویب می‌کنند که هر کسی بتواند یک تفسیری از آن داشته باشد؟ چرا کارشناسی بیشتر نمی‌شود؟ چرا وقت بیشتری برای آن صرف نمی‌شود؟
* خود شما هم در این مواقع دچار مشکل می‌شوید؟
بله فراوان؛ پیش آمده که قوانینی تصویب شده و نظر ما در آن کسب نشده است و نظر اجرا کننده جلب نشده. به همین دلیل با پس و پیش کردن یک ویرگول کلی تعبیر و تفسیر از آن می‌شود و هر کسی تفسیر خود را از آن می‌کند. بالاخره باید قانون گذار به گونه‌ای قانون بگذارد که آنقدر شفاف و کارشناسی شده باشد که به هیچ وجه هیچ تفسیر دیگری از آن نشود.
در آئین نامه ساماندهی طبقات منسوبین برای کسب رضایت نامه مشخص شده است/اگر کار به منسوبین درجه چندم برسد اعمال حاکمیت صورت می‌گیرد
* رضایت‌نامه گرفتن از خانواده شهدا در رابطه با ساماندهی گلزارهای مطهر شهدا باید از کل ورثه شهید صورت بگیرد. اما متأسفانه شاهد هستیم که در تمام رضایت‌های اخذ شده از خانواده شهدا در گلزارهای مطهر سراسر کشور، فقط از یک نفر رضایت گرفته می‌شود. آیا شما این موضوع را تأیید می‌کنید؟
ما یک آئین‌نامه ساماندهی ابلاغ کردیم. در آنجا این موارد تعیین شده است. مثلا وقتی می‌گوییم شهید متاهل بوده و هم همسر دارد و هم فرزند و هم پدر و مادر باید از چه کسی در این رابطه اجازه گرفت؟ پدر می‌گوید من ولی او هستم و مادر می‌گوید من او را بزرگ کردم و ... بالاخره ملاحظاتی صورت می‌گیرد.
اگر پدر و مادر در قید حیات نباشد می‌رود طبقات بعدی منسوبین. در ارث هم همینگونه است مثلا طبقه اول والدین و همسر و فرزندان هستند و اگر نباشند سراغ طبقات بعدی می‌روید. این موضوعات در رضایت نامه گرفتن هم لحاظ می‌شود البته تا جایی که فقط منسوبین نزدیک باشند مثلا سراغ دایی و عمو نمی‌رویم. اگر کار به منسوبین درجه چندم برسد دیگر آنجا مقداری اعمال حاکمیت صورت می‌گیرد.
گاهی اختلافات داخل خود خانواده‌ها باعث می‌شود کل کار مختل شود/در موارد نادر باید اعمال حاکمیت کرد
* با این اوصاف یعنی وقتی شهید پدر و مادر و همسر و فرزند نداشته باشد و چند برادر و خواهر داشته باشد از همه آنها رضایت گرفته می‌شود؟
حتی الامکان سعی می‌شود که گرفته شود. گاهی اختلافات خود خانواده‌ها باعث می‌شود کل کار مختل شود. اینها باید مدنظر قرار گرفته است. در این موارد نادر باید اعمال حاکمیت کرد. ما که تا جایی را ملاحظه می‌کنیم. مخصوصا ملاحظاتمان در مورد منسوبین طبقات اول بیشتر است. اما وقتی ببینیم اختلافات کل کار را مختل کند و مضر است دیگر آنجا در کارگروه مسئله بررسی می‌شود. استاندار نظر می‌دهد و اگر لازم شد از دادستان گرفته می‌شود. ما هنوز مصداقی نداریم که کار را به آنجا برساند. ولی اصولا طبقات اول را در نظر می‌گیریم. یعنی پدر و مادر و همسر و فرزندان. در مورد بقیه منسوبین اگر اتفاق نظر دارند، نظرشان لحاظ می‌شود ولی اگر اختلافات وجود داشته باشد و موجب شود کلیت کار بخوابد و به بقیه ضرر بزند از قاعده "لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ فی الإِسلام" استفاده می‌کنیم. اگر این ضررها تعارض پیدا کرد باید به قواعد مراجعه کنیم.
* در اجرای طرح ساماندهی در سراسر کشور از کارشناسان فرهنگی هم استفاده شده و یا از این به بعد استفاده می‌شود؟
از معماران استفاده می‌شود و ویژگی معماران اینست که ملاحظات فرهنگی، اقلیمی و اجتماعی را برای کار با هم در نظر می‌گیرند.
ممکن است نیاز شود ساماندهی دوباره انجام بگیرد/یقینا فضای 10 سال بعد با الان متفاوت خواهد بود
* آیا روال تدفین پیکر مطهر شهدا در سال‌های اخیر در قوانین بنیاد شهید استاندارسازی شده است؟ یعنی آیا برنامه ریزی صورت گرفته که ادامه روند تدفین شهدا به صورتی در گلزارهای شهدای سراسر کشور صورت بگیرد تا مثلا 10 سال بعد دوباره نیاز به یک ساماندهی جدید نباشد؟
ممکن است اگر نیاز شود دوباره این کار را بکنیم. منتها با فکر و تکنولوژی و نظر خانواده شهدا. حتماً و یقیناً فضای ده سال بعد ما از جهات متعددی با الآن متفاوت خواهد بود، این طبیعی است چون دنیا رو به پیشرفت و تکامل است. آنچه ما وظیفه داریم این است که گلزار شهدا را ساماندهی و مناسب سازی کنیم، در این کار از صاحب‌نظران، نظر می‌گیریم و طراحی و ایده را صاحب‌نظران معماری می‌دهند. ما مکان‌هایی را در کشور به‌عنوان گلزار شهدا داریم که اجازه دفن در آن فقط به‌عهده بنیاد شهید است. کار تدفین شهدا در محل مورد نظر خانواده و در شهر مورد نظر آنها انجام می‌شود. کار حتماً باید با ساماندهی باشد. بعضی اوقات خانواده می‌گوید "ما شهید دیگری داریم که می‌خواهیم شهیدمان را کنار شهید قبلی به خاک بسپاریم"، در این موضوعات ما سعی می‌کنیم رضایت خانواده را کسب کنیم، یعنی ملاک ما نظر خانواده است مگر آنکه محدودیتی داشته باشیم.
در تدفین شهدا الگو داریم اما مهمترین چیز کسب رضایت خانواده است
در اینکه نوع سنگ چه باشد قاعده بر این است که چون هزینه‌ها را عموماً بنیاد پرداخت می‌کند با هماهنگی خانواده حتی الامکان سنگ‌ها با یک شکل و یک فرم انتخاب شود و تفاوتی صورت نگیرد و این چیزهایی که در مورد فقیر و غنی در سنگ قبر افراد عادی دیده می‌شود، میان شهدا نباشد. ملاحظات فرهنگی اجتماعی و اقلیمی در ساماندهی رعایت می‌شود تا قبور شهدا محفوظ بماند. ما در تدفین شهدا الگو داریم. اما مهمترین چیز کسب رضایت خانواده است. در بحث مناسب سازی بحث کف سازی و مناسب سازی را داریم و تعویض سنگ‌هایی که از بین رفته است ولی ممکن است خود خانواده ها یا مسئولین شهرهای مختلف بگویند ما می‌خواهیم گلزار را دیوار کشی یا مسقف کنیم که با شرایط آن استان این بررسی می‌شود اگر خارج از سیاست‌های بنیاد آنها بنای توسعه دارند، کار توسعه‌ای انجام می‌شود.
