به گزارش مشرق، بنا بر آمار منتشر شده از سوی مسئولین20 هزار بی‌خانمان در تهران زندگی می‌کنند که 3 هزار نفر از آنها، زن هستند؛ افرادی که که سرنوشت نامشخصی را در آینده‌ای تاریک دنبال می‌کنند و در این میان خانم مولاوردی، معاون رئیس جمهور در امور زنان، راه حل کنترل جمعیتشان را، عقیم کردن آنها می‌داند!
نبود سرپناه و حامی شاید اصلیترین دلیل برای کارتن خواب‌ها باشد. زیرا که اگر آنها جایی برای ماندن داشتند هرگز در خیابان، شب‌های سرد زمستان را به صبح نمی‌رساندند.
کارتن خواب‌ها به طور مشترک بی‌سرپناه مانده‌اند و درگیر اعتیاد شده‌اند اما داستان‌هایشان برای اینکه چرا امروز به این مرحله از زندگی رسیده‌اند، متفاوت است.
روایت یک کارتن خواب
حسن 38 ساله است و در یکی از پارک‌های مرکز تهران زندگی می‌کند. او به دلیل اعتیاد از خانواده خود طرد شده و می‌گوید: اکثر کارتن خواب‌ها، سطل‌های زباله را می‌گردند و پلاستیک‌ها را جمع می‌کنند و آنها را می‌فروشند تا برای خودشان غذا تهیه کنند.
این کارتن خواب که به گفته خودش در طول روز فقط یک وعده غذا می‌خورد، ادامه می‌دهد: گاهی پیش می‌آید که اهالی محل دلشان به حال من می‌سوزد و برایم غذا می‌آورند. برخی از آنها هم لباس‌های زمستانیشان را که دیگر از آن استفاده نمی‌کنند به من می‌دهند تا از سرما نلرزم.
او می‌گوید: روزهایی که غذا پیدا نمی‌کنم و کسی هم برایم غذا نمی‌آورد، جلوی رستوران‌ها می‌نشینم تا مردم ته مانده غذا‌هایشان را به من بدهند. بعضی وقت‌ها غذا نصیبم می‌شود اما بعضی وقت‌ها صاحب رستوران من را به بهانه اینکه مشتری‌هایش اعتراض کرده‌اند به من اجازه نمی‌دهد تا جلوی مغازه‌اش بنشینم.
این مرد 38 ساله بیان می‌کند: البته اگر غذا هم گیرم نیاید می‌توانم بخوابم و شب را صبح کنم اما سرمای این شب‌های زمستان اجازه خوابیدن را به من نمی‌دهد. گاهی تا مغز استخوانم هم از شدت سرما می‌سوزد.
این کارتن خواب که از گرمخانه‌های موجود در سطح شهر بی‌خبر است، ادامه می‌دهد: تابستان راحت می‌شود خوابید اما الان سرما خیلی اذیت می‌کند؛ تا نزدیک صبح از درد کلیه نمی‌خوابم. به خصوص در شب‌های بارانی! مردم از دیدن باران خوشحال می‌شوند و از بارش باران لذت می‌برند اما من فقط نگران پیدا کردن یک تکه جای خشک برای خوابیدن هستم و از باران متنفرم.
دلایلی که باعث ایجاد کارتن خوابی می‌شود
عوامل زیادی دست به دست هم می‌دهند تا یک فرد، کارتن خواب شود. خشونت خانوادگی، بیکاری، فروپاشی خانواده، نبود یک حامی، بیماری‌های روانی و از همه مهم‌تر اعتیاد از دلایلی است که منجر به کارتن خوابی افراد می‌شود.
کارتن خوابی فرد، ممکن است با خانواده خود همراه شود و اصلیترین وجه اشتراک کارتن خواب‌ها اعتیاد به مواد مخدر است. تا جایی که 99 درصد کارتن خواب‌ها درگیراعتیاد هستند. و جهت تهیه هزینه مواد مخدر به دله دزدی، زورگیری و دزدی لوازم خودرو روی می‌آورند.
از سوی دیگر اما باید گفت که بیکاری و فقدان قدرت اقتصادی یکی از عواملی است که باعث می‌شود مردان به سمت اعتیاد و در نتیجه کارتن خوابی بروند. در مورد زنان نیز فقدان قدرت اقتصادی و عدم استقلال اقتصادی یا تأمین اقتصادی باعث بروز فقر شده و همین امر موجب می‌شود زنان به‌تدریج مسکن خود را از دست دهند و طبیعی است که چنین فردی بی‌خانمان شود و به کارتن‌خوابی رو بیاورد.
آسیب‌های کارتن خوابی بر جامعه و کارتن خواب‌ها
کارتن خوابی علاوه بر اینکه چهره شهر را زشت می‌کند به خود افراد هم صدمه‌ای جدی وارد می‌کند.
بی‌خانمان‌ها در معرض بیماری‌های جسمی و روانی متعددی قرار می‌گیرند. و متاسفانه نبود بهداشت، سلامتی کارتن خواب‌ها را به خطر انداخته و به دلیل اینکه آنها امکان درمان بیماری‌های خود را ندارند، اوضاعشان بد‌تر می‌شود. در نتیجه بیماری‌های این شدت می‌گیرد و در نهایت موجب می‌شود که جان خود را در سن پایین از دست بدهند. به طوری که تحقیقات اخیر نشان داده که معمولاً زنان کارتن خواب در سن 43 سالگی و مردان در سن 47 سالگی می‌میرند.
در واقع باید گفت که نداشتن سلامت جسمی و روانی در کنار اعتیاد، مشکلاتی را برای این دسته از افراد به وجود می‌آورد. و کارتن خوابی را بیش از آن چیزی که هست به فاجعه‌ای تلخ و دردناک تبدیل می‌کند.
از سوی دیگر وجود زنان کارتن خواب و معتاد موجب تولد کودکانی بی هویت و با پدری نامشخص شده است. تا جایی که این مادران برای پول و نبود شرایط مناسب، نوزادان خود را می فروشند! (گزارش فروش نوزادان را اینجا بخوانید)
راه حل چیست؟
مجید ابهری استاد دانشگاه و آسیب‌شناس اجتماعی و متخصص علوم رفتاری درباره راهکار مقابله با پدیده کارتن خوابی در تهران می‌گوید: گرم خانه‌های شهرداری منجر به نجات بسیاری از بی‌خانمان‌ها از مرگ در سرمای زمستان شده و همچنین بسیاری از مدد سرا‌ها کمک بسیار خوبی به شهروندان بوده که قابل تقدیر نیز است. ولی شهرداری به تنهایی توانایی جمع آوری کارتن خواب‌ها، معتادین و بی‌خانمان‌ها را از سطح شهر ندارد. در واقع روش‌های برخود با کارتن خوابی، همکاری همه سازمان‌ها و نهاد‌ها را می‌طلبد. بایستی سازمان بهزیستی، کمیته امام خمینی (ره) وزارت کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت و درمان با همکاری قوه قضایه و نیروی انتظامی کارگروه مشخصی تشکیل داده و ارزیابی، بررسی، قربال‌گری و ساماندهی کارتن خواب‌ها را به عهده بگیرند. تا بتوان با این پدیده مقابله کرد.
این استاد دانشگاه پیرامون عملکرد بازپروری در کمپ‌های ترک اعتیاد گفت: متاسفانه 80 درصد از افراد این مراکز مجدد به اعتیاد بازمی گردند. که علت آن نیز عدم کنترل و مراقبت بعد از ترک می‌باشد. زمانی که جامعه پذیری در بین معتادان بهبود یافته وجود نداشته باشد. و شغلی برای آنها ایجاد نگردد. مجبور می‌شوند برای تامین درآمد و مخارج زندگی به چرخه خرده فروشی نزد دوستان قدیمی خود برگردند.
طرح مسئله عقیم سازی، نگاه دنیا به ما را منفی کرد
وی در ادامه در خصوص راهکار این معضل اجتماعی بیان کرد: ابتدا معتادین بایستی قربال‌گری و طبقه بندی شوند و بعد از سم زدایی و درمان بایستی حداقل 3 سال تحت نظر و کنترل باشند تا از بازگشت معتادان جلوگیری شود. نه اینکه راهکاری مثل عقیم کردن آنها مطرح شود!
ابهری گفت: طرح مسئله عقیم سازی بلافاصله بعد از ماجرای کارتن خوابی باعث شد تا نگاه دنیا به ما منفی شود. عقیم سازی زنان و حتی مردان یک حرکت کاملا غیرانسانی است. نباید به جای حل کردن مسئله، صورت مسئله را پاک کرد. در واقع با عقیم سازی کارتن خواب ها یک مشکل به دیگر مشکلات آنها اضافه کرده ایم.
او ادامه داد: متاسفانه در جامعه ما هر کسی به خود اجازه می دهد تا در مورد مسائل اجتماعی اظهار نظر کند. در حالی که آسیب های اجتماعی بی متولی ترین موضوع در جامعه ما است.
چه کنیم که کارتن خوابی کمتر شود؟
کار‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی در ادامه به علت افزایش کارت خوابی، افزایش آمار مهاجرت به تهران از شهرهای اطراف و حتی کشورهای همجوار پرداخت و در ادامه در خصوص راه حل آن گفت: در دراز مدت، ایجاد اشتغال در روستا‌ها و شهرهای کوچک و افزایش کیفیت زیر ساخت آموزش و پرورش و بهداشت و اشتغال زایی و در کوتاه مدت جلوگیری از ورود آنها به تهران در موانع ورودی مانند ترمینال‌ها، از افزایش آمار مهاجرت در تهران جلوگیری می‌کند. به عنوان مثال جمع آوری، ساماندهی، آموزش و ایجاد اشتغال برای مهاجرین در مراکز ویژه می‌تواند از مهاجرت‌های افراد دیگر شهر‌ها و حتی افراد بیگانه به تهران جلوگیری کرد.
ابهری در پایان گفت: کارتن خوابی و اعتیاد یک مشکل ملی است و مقابله با آن یک عزم همگانی طلب می‌کند. و بایستی با یک کار جهاد گونه با همکاری تمام ارگان‌ها و نهاد‌ها با این پدیده نا‌به هنجار اجتماعی برخورد اساسی کرد.
نبود سرپناه و حامی شاید اصلیترین دلیل برای کارتن خواب‌ها باشد. زیرا که اگر آنها جایی برای ماندن داشتند هرگز در خیابان، شب‌های سرد زمستان را به صبح نمی‌رساندند.
کارتن خواب‌ها به طور مشترک بی‌سرپناه مانده‌اند و درگیر اعتیاد شده‌اند اما داستان‌هایشان برای اینکه چرا امروز به این مرحله از زندگی رسیده‌اند، متفاوت است.
روایت یک کارتن خواب
حسن 38 ساله است و در یکی از پارک‌های مرکز تهران زندگی می‌کند. او به دلیل اعتیاد از خانواده خود طرد شده و می‌گوید: اکثر کارتن خواب‌ها، سطل‌های زباله را می‌گردند و پلاستیک‌ها را جمع می‌کنند و آنها را می‌فروشند تا برای خودشان غذا تهیه کنند.
این کارتن خواب که به گفته خودش در طول روز فقط یک وعده غذا می‌خورد، ادامه می‌دهد: گاهی پیش می‌آید که اهالی محل دلشان به حال من می‌سوزد و برایم غذا می‌آورند. برخی از آنها هم لباس‌های زمستانیشان را که دیگر از آن استفاده نمی‌کنند به من می‌دهند تا از سرما نلرزم.
او می‌گوید: روزهایی که غذا پیدا نمی‌کنم و کسی هم برایم غذا نمی‌آورد، جلوی رستوران‌ها می‌نشینم تا مردم ته مانده غذا‌هایشان را به من بدهند. بعضی وقت‌ها غذا نصیبم می‌شود اما بعضی وقت‌ها صاحب رستوران من را به بهانه اینکه مشتری‌هایش اعتراض کرده‌اند به من اجازه نمی‌دهد تا جلوی مغازه‌اش بنشینم.
این مرد 38 ساله بیان می‌کند: البته اگر غذا هم گیرم نیاید می‌توانم بخوابم و شب را صبح کنم اما سرمای این شب‌های زمستان اجازه خوابیدن را به من نمی‌دهد. گاهی تا مغز استخوانم هم از شدت سرما می‌سوزد.
این کارتن خواب که از گرمخانه‌های موجود در سطح شهر بی‌خبر است، ادامه می‌دهد: تابستان راحت می‌شود خوابید اما الان سرما خیلی اذیت می‌کند؛ تا نزدیک صبح از درد کلیه نمی‌خوابم. به خصوص در شب‌های بارانی! مردم از دیدن باران خوشحال می‌شوند و از بارش باران لذت می‌برند اما من فقط نگران پیدا کردن یک تکه جای خشک برای خوابیدن هستم و از باران متنفرم.
دلایلی که باعث ایجاد کارتن خوابی می‌شود
عوامل زیادی دست به دست هم می‌دهند تا یک فرد، کارتن خواب شود. خشونت خانوادگی، بیکاری، فروپاشی خانواده، نبود یک حامی، بیماری‌های روانی و از همه مهم‌تر اعتیاد از دلایلی است که منجر به کارتن خوابی افراد می‌شود.
کارتن خوابی فرد، ممکن است با خانواده خود همراه شود و اصلیترین وجه اشتراک کارتن خواب‌ها اعتیاد به مواد مخدر است. تا جایی که 99 درصد کارتن خواب‌ها درگیراعتیاد هستند. و جهت تهیه هزینه مواد مخدر به دله دزدی، زورگیری و دزدی لوازم خودرو روی می‌آورند.
از سوی دیگر اما باید گفت که بیکاری و فقدان قدرت اقتصادی یکی از عواملی است که باعث می‌شود مردان به سمت اعتیاد و در نتیجه کارتن خوابی بروند. در مورد زنان نیز فقدان قدرت اقتصادی و عدم استقلال اقتصادی یا تأمین اقتصادی باعث بروز فقر شده و همین امر موجب می‌شود زنان به‌تدریج مسکن خود را از دست دهند و طبیعی است که چنین فردی بی‌خانمان شود و به کارتن‌خوابی رو بیاورد.
آسیب‌های کارتن خوابی بر جامعه و کارتن خواب‌ها
کارتن خوابی علاوه بر اینکه چهره شهر را زشت می‌کند به خود افراد هم صدمه‌ای جدی وارد می‌کند.
بی‌خانمان‌ها در معرض بیماری‌های جسمی و روانی متعددی قرار می‌گیرند. و متاسفانه نبود بهداشت، سلامتی کارتن خواب‌ها را به خطر انداخته و به دلیل اینکه آنها امکان درمان بیماری‌های خود را ندارند، اوضاعشان بد‌تر می‌شود. در نتیجه بیماری‌های این شدت می‌گیرد و در نهایت موجب می‌شود که جان خود را در سن پایین از دست بدهند. به طوری که تحقیقات اخیر نشان داده که معمولاً زنان کارتن خواب در سن 43 سالگی و مردان در سن 47 سالگی می‌میرند.
در واقع باید گفت که نداشتن سلامت جسمی و روانی در کنار اعتیاد، مشکلاتی را برای این دسته از افراد به وجود می‌آورد. و کارتن خوابی را بیش از آن چیزی که هست به فاجعه‌ای تلخ و دردناک تبدیل می‌کند.
از سوی دیگر وجود زنان کارتن خواب و معتاد موجب تولد کودکانی بی هویت و با پدری نامشخص شده است. تا جایی که این مادران برای پول و نبود شرایط مناسب، نوزادان خود را می فروشند! (گزارش فروش نوزادان را اینجا بخوانید)
راه حل چیست؟
مجید ابهری استاد دانشگاه و آسیب‌شناس اجتماعی و متخصص علوم رفتاری درباره راهکار مقابله با پدیده کارتن خوابی در تهران می‌گوید: گرم خانه‌های شهرداری منجر به نجات بسیاری از بی‌خانمان‌ها از مرگ در سرمای زمستان شده و همچنین بسیاری از مدد سرا‌ها کمک بسیار خوبی به شهروندان بوده که قابل تقدیر نیز است. ولی شهرداری به تنهایی توانایی جمع آوری کارتن خواب‌ها، معتادین و بی‌خانمان‌ها را از سطح شهر ندارد. در واقع روش‌های برخود با کارتن خوابی، همکاری همه سازمان‌ها و نهاد‌ها را می‌طلبد. بایستی سازمان بهزیستی، کمیته امام خمینی (ره) وزارت کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت و درمان با همکاری قوه قضایه و نیروی انتظامی کارگروه مشخصی تشکیل داده و ارزیابی، بررسی، قربال‌گری و ساماندهی کارتن خواب‌ها را به عهده بگیرند. تا بتوان با این پدیده مقابله کرد.
این استاد دانشگاه پیرامون عملکرد بازپروری در کمپ‌های ترک اعتیاد گفت: متاسفانه 80 درصد از افراد این مراکز مجدد به اعتیاد بازمی گردند. که علت آن نیز عدم کنترل و مراقبت بعد از ترک می‌باشد. زمانی که جامعه پذیری در بین معتادان بهبود یافته وجود نداشته باشد. و شغلی برای آنها ایجاد نگردد. مجبور می‌شوند برای تامین درآمد و مخارج زندگی به چرخه خرده فروشی نزد دوستان قدیمی خود برگردند.
طرح مسئله عقیم سازی، نگاه دنیا به ما را منفی کرد
وی در ادامه در خصوص راهکار این معضل اجتماعی بیان کرد: ابتدا معتادین بایستی قربال‌گری و طبقه بندی شوند و بعد از سم زدایی و درمان بایستی حداقل 3 سال تحت نظر و کنترل باشند تا از بازگشت معتادان جلوگیری شود. نه اینکه راهکاری مثل عقیم کردن آنها مطرح شود!
ابهری گفت: طرح مسئله عقیم سازی بلافاصله بعد از ماجرای کارتن خوابی باعث شد تا نگاه دنیا به ما منفی شود. عقیم سازی زنان و حتی مردان یک حرکت کاملا غیرانسانی است. نباید به جای حل کردن مسئله، صورت مسئله را پاک کرد. در واقع با عقیم سازی کارتن خواب ها یک مشکل به دیگر مشکلات آنها اضافه کرده ایم.
او ادامه داد: متاسفانه در جامعه ما هر کسی به خود اجازه می دهد تا در مورد مسائل اجتماعی اظهار نظر کند. در حالی که آسیب های اجتماعی بی متولی ترین موضوع در جامعه ما است.
چه کنیم که کارتن خوابی کمتر شود؟
کار‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی در ادامه به علت افزایش کارت خوابی، افزایش آمار مهاجرت به تهران از شهرهای اطراف و حتی کشورهای همجوار پرداخت و در ادامه در خصوص راه حل آن گفت: در دراز مدت، ایجاد اشتغال در روستا‌ها و شهرهای کوچک و افزایش کیفیت زیر ساخت آموزش و پرورش و بهداشت و اشتغال زایی و در کوتاه مدت جلوگیری از ورود آنها به تهران در موانع ورودی مانند ترمینال‌ها، از افزایش آمار مهاجرت در تهران جلوگیری می‌کند. به عنوان مثال جمع آوری، ساماندهی، آموزش و ایجاد اشتغال برای مهاجرین در مراکز ویژه می‌تواند از مهاجرت‌های افراد دیگر شهر‌ها و حتی افراد بیگانه به تهران جلوگیری کرد.
ابهری در پایان گفت: کارتن خوابی و اعتیاد یک مشکل ملی است و مقابله با آن یک عزم همگانی طلب می‌کند. و بایستی با یک کار جهاد گونه با همکاری تمام ارگان‌ها و نهاد‌ها با این پدیده نا‌به هنجار اجتماعی برخورد اساسی کرد.
