سرویس جهان مشرق - سفیر روسیه در ترکیه، آندری کارلوف (62 ساله) روز دوشنبه، در جریان سخنرانی در یک نمایشگاه عکس در آنکارا، توسط یک افسر 22 ساله پلیس ترکیه (که طبق اظهارات مقامات ترکیه، در هنگام ترور در خدمت پلیس نبود) به نام مولود مرت آلتینتاش، با شلیک دست کم 7 گلوله کشته شد. او بعد از شلیک به آقای کارلوف، با سردادن شعار الله اکبر، فریاد زد که : " حلب را فراموش نکنید!"

 

همین مساله باعث شده که او را مرتبط با گروه های تروریستی مسلح در سوریه بدانند. تصاویر و فیلم های لحظه این ترور وحشیانه با کیفیت و وضوح بالا به سرعت در رسانه های جهان منتشر شد. نظر به اهمیت بسیار بالای این رویداد، تقریبا تمامی رسانه های مهم جهانی به پوشش آن پرداختند. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به شماری از تحلیل هایی که تا به این جا درباره این رویداد تروریستی، دلایل و تبعات آن در مطبوعات ورسانه های بین الملی منتشر شده است.

 

روزنامه ن یویورک تایمز در تفسیر حمله تروریستی به سفیر روسیه در ترکیه، آندری کارلوف، نوشت:

" این ترور که نشانه یک قصور امنیتی خجالت آور در پایتخت ترکیه است، ترکیه و روسیه را وادار کرد که با یک بحران جدید که مستقیما با مناقشه سوریه، در ششمین سال آن مرتبط است، مواجه شوند."

 

ولادیمیر پوتین گفت که آندره کارلوف " به طرز تفرت انگیزی کشته شد، با این هدف که روابط ترکیه با روسیه، همچنین روند صلح در سوریه که روسیه پیگیر آن است، تخریب شود." پوتین و اردوغان تلفنی صحبت کردند و بر همکاری تنگاتنگ برای تحقیق درباره ماجرا و مبارزه گسترده تر با تروریزم تاکید کردند.

در جلسه اضطراری وزیر خارجه، سرگی لاوروف و مقامات ارشد روسیه با پوتین، رییس جمهور روسیه چنین گفت: " تنها یک جواب برای این ماجرا می تواند باشد- تشدید مبارزه با تروریزم، و تبه کاران این را لمس خواهند کرد."

اردوغان هم در سخنان دوشنبه شب خود، ترور را در جهت ضربه زدن به تلاش ها برای احیای همکاری بین روسیه و ترکیه روی مسایل منطقه ای و پیوندهای اقتصادی دانست: " ما می دانیم که این تحریک با هدف نابودی روند عادی سازی روابط ترکیه-روسیه انجام گرفت، ولی دولت روسیه و جمهوری ترکیه اراده کرده اند که اسیر این تحریکات نشوند."

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه به شبکه تلویزیونی روسیا 24 گفت که " آقای کارلوف در یک حمله تروریستی کشته شد."

وزیر خارجه آمریکا، جان کری هم این رویداد را یک «حمله نفرت انگیز» خواند که نه تنها حمله به دیپلمات روسی، که هجوم به حق مصونیت و ایمنی همه دیپلمات ها در انجام وظایف  نمایندگی کشورهایشان بود.

 

دبیرکل ناتو، ینس استولتنبرگ، در توییتر خود نوشت: هیچ توجیهی برای این عمل شنیع وجود ندارد."

دوشنبه شب، حتی بعد از انتشار خبر ترور، در استانبول گروهی معترض در مقابل کنسولگری روسیه در خیابان استقلال جمع شدند. این گردهمایی کوچک بیشتر شبیه یک نمایش خیابانی بود تا اعتراض، چرا که دو مرد زیر ملافه های سفیدرنگ خونی و پرچم سوریه روی زمین دراز کشیدند، در حالی که دور تا دور آن ها شمع روشن بود. این مثلا یک اعتراض نمادین به آن چیزی است که این معترضان «کشتار در حلب» می خواندند.

محمد الشبلی، تبعه سوری که در این نمایش خیابانی حضور داشت به خبرنگار نیویورک تایمز گفت که از شنیدن خبر ترور سفیر روسیه " به شدت خوشحال شده است!"

 

فاروغ لوگوغلو، سفیر سابق ترکیه در آمریکا، در مصاحبه با راشا تودی گفت: " به نظرم ما باید بر این واقعیت تاکید کنیم که این یک نوع جدید از تروریزم است. این یک جهش کوانتومی در تروریزم است که حالا سفراء را هدف قرار گرفته است، آن هم نه یک سفیر عادی، بلکه سفیر یک قدرت بزرگ جهانی همچون روسیه، در پایتخت مهمی چون آنکارا. این یک رویداد بزرگ با آثار متعدد و بسیاری تبعات غیر قابل پیش بینی است."

 

لوگوغلو اضافه کرد که چند روز قبل تر، وقتی از جلوی سفارت روسیه رد می شد، دید که در اقدامی کم سابقه، خیابان منتهی به سفارت روسیه توسط نیروهای امنیتی مسدود شده است:

" خب آشکار بود که مقامات ترکیه و سفارت روسیه هشدارهای مشخصی در این مورد دریافت کرده بودند. واقعیت این است که مساله حفاظت و امنیت در این رویداد بسیار ضعیف بوده است."

او در تشریح انگیزه ها گفت که قطعا تخریب تلاش ها برای نزدیکی روسیه و ترکیه یک عامل اصلی برای گمانه زنی در این مورد است. او همچنین هدف دیگر این ترور را اخلال در برگزاری جلسه امروز میان ایران، ترکیه و روسیه در مسکو درباره حل بحران سوریه دانست:

" عامل دیگری که باید در نظر داشت این است که تخلیه شرق حلب، بسیاری از عناصر افراطی را در اپوزیسیون سوریه به شدت ناراحت کرد. به نظرم سیاست همکاری ترکیه در این ماجرا هم بر خشم آن ها افزوده است. من از شنیدن این که جلسه سه جانبه در مسکو همچنان برگزار خواهد شد، بسیار خوشحال هستم. به نظر من، تنها راهی که واقعا می توان به مناقشه‌ی تروریزم پرور در سوریه پایان داد، همکاری میان ترکیه، روسیه و ایران خواهد بود. این نسخه ای نه فقط برای حل بحران حلب، که برای کل مناقشه سوریه است."

به نظر این دیپلمات سابق ترکیه، اقدام تروریستی در نمایشگاه عکس در آنکارا، یک توطئه تروریستیِ به دقت برنامه ریزی شده بود. او در پاسخ به این سوال که چه گونه یک تروریست توانست به راحتی وارد مراسم شود و از این فاصله نزدیک و به راحتی سفیر را بکشد، گفت:

" من واقعا نمی دانم که آیا سفیر یا مسوولان سفارت از نیروهای امنیتی ترکیه تقاضای اقدامات حفاظتی مضاعف کرده بودند یا نه...یا این که آیا گارد حفاظت روسیه هم به همراه سفیر روسیه بودند یا نه....ولی این درسی برای نیروهای امنیتی ترکیه شد که در شرایط این چنینی، حتی اگر از سفارتخانه مورد نظر هم درخواستی نشد، خود آن ها بر میزان تمهیدات امنیتی خود، نه تنها برای حفاظت از سفیر، که مردم حاضر در صحنه بیافزایند."

شبکه سی ان ان هم به نقل از وزیر خارجه روسیه، سرگی لاوروف، خبر داد که یک تیم از روسیه برای همکاری با مقامات ترکیه جهت انجام تحقیقات راهی ترکیه می شود. لاوروف در واکنش به ترو.ر آقای کارلوف گفت: " مساله مهم این است که بفهمیم چه کسی پشت این جنایت است. ما متقاعد شده ایم که هدف اصلی از این اقدام وحشیانه تخریب روند عادی سازی روابط بین روسیه و ترکیه، برای جلوگیری از مبارزه موثر علیه تروریزم در سوریه است. این هدف، بی ثمر است. جواب نخواهد داد."

روزنامه واشینگتن پست درباره حمله تروریستی به سفیر روسیه نوشت:

به گزارش واشینگتن پست، تحلیل گران، به ویژه تحلیل گران ترکیه، درباره آثار احتمالی این ترور بر تخریب روابط متقابل آنکارا و مسکو، محتاط عمل می کنند. مثلا «مصطفی آکیول»، روزنامه نگار ترک در توئیت خود نوشت:

" نه، این سارایووی 1914 نیست(اشاره به رویداد ترور ولیعهد اتریش در شهر سارایوو که جرقه جنگ اول جهانی را روشن کرد). آنکارا و مسکو وارد جنگ نمی شوند. کاملا بر عکس، آن ها حتی ممکن است که نزدیک تر هم شوند."

این روزنامه به نقل از «هنری بارکی»، مدیر برنامه خاورمیانه در «موسسه وودرو ویلسون» در واشینگتن نوشت:

" این اتقاق نمی توانست در زمانی بدتر از این برای اردوغان اتقاق بیافتد. او در حال یک مذاکره محتاطانه با پوتین بر سر سوریه بود. در زمانی که روابط ترکیه با آمریکا و اروپا تیره شده است، نمایش نزدیکی به روسیه چیزی بود که اردوغان به آن احتیاج داشت. حالا، او می بیند که دستش برای چانه زنی با روسیه ضعیف تر از همیشه است و پوتین، علی رغم اظهارات کلیشه ای مبنی بر این که این ترور باعث تغییر در روابط دو طرف نمی شود، تا جایی که بتواند در پشت پرده از این مساله برای امتیازگیری از اردوغان استفاده خواهد کرد. تنها مساله ای که باید درباره آن تصمیم گرفته شود، قیمتی است که اردوغان باید بپردازد."

در اطلاعیه ای که دفتر اردوغان به رسانه ها ایمیل کرد، اردوغان درباره صحبت تلفنیش با پوتین گفت: " ما توافق کردیم که همکاری خود را به ویژه در زمینه مبارزه بین المللی با تروریزم، در روزهای آینده تقویت کنیم."

این در حالی است که روز سه شنبه قرار است وزرای خارجه و دفاع ایران، روسیه و ترکیه در مسکو، درباره بحران سوریه به رایزنی بپردازند. به عقیده بارکی، " این می تواند تازه ترین نمود از تسلیم ترکیه به نظرات متحدان اسد و دادن این اجازه به آن ها باشد که آینده روسیه را شکل دهند."

«مسلم سَزَک»، تحلیل گر اندیشکده «بنیاد سنچری»، در نیویورک می گوید: بازیِ سوریِ ترکیه تمام شد."

در داخل ترکیه، متحدان اردوغان طبق معمول ماه های اخیر، انگشت اتهام را متوجه «لولوی ملی»، یعنی فتح الله گولن» کرده اند. گولن، یک روحانی مقیم پنسیلوانیای آمریکا، از سوی آنکارا به طراحی کودتای شکست خورده ماه جولای در ترکیه متهم شد که در پی آن، حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی، اجتماعی، نظامی و رسانه ای ترکیه شاهد یک پاکسازی و تصفیه گسترده بوده است. در بیانیه نخست وزیر ترکیه، «بنعلی ییلدریم» این حمله تروریستی را به «نیروهای تاریک» نسبت داد، لقبی که از سوی رسانه های حکومتی و مقامات این کشور برای اشاره به گولن و طرفداران او به کار می رود.

«سلیم سَزَک» ادامه داد: " بهترین راه خروج آنکارا از این قضیه، ربط دادن آن به طرفداران گولن است، همان کاری که درباره سرنگونی جت روسی انجام شد و بعد آن را به گردن خلبان طرفدار گولن انداختند."

«آیکان اِردِمیر»، عضو ارشد «بنیاد دفاع از دموکراسی»، یک اندیشکده نومحافظه کار در واشینگتن بر این باور است که: "

" به واسطه تئوری های توطئه، به واسطه گرداندن انگشت اتهام به سوی غرب، احتمالا شاهد چرخش بیشتر ترکیه به سوی روسیه خواهیم بود."

اردمیر این گونه استدلال می کند که طرفداران اردوغان و حزب عدالت و توسعه، عمدتا مسلمانان سنّی محافظه کار هستند که از حملات مورد پشتیبانی روسیه به شورشیان مسلح در حلب خشمیگن شده اند. به زعم اردمیر، اردوغان با یک «بندبازی دشوار» مواجه است، چرا که باید بین خشم بدنه اصلی طرفداران خود از یک سو، و نیاز عاجل به ترمیم روابط با تهران و مسکو، توازن برقرار کند.

از سوی دیگر، ترور سفیر روسیه بار دیگر وضعیت امنیتی وخیم ترکیه را نشان داد که در سالی که گذشت، شاهد مجموعه ای از حملات تروریستی خونبار از سوی گروه های تروریستی متعدد بود که سرمنشاء همه آن ها به نوعی بحران سوریه بوده است.

اردمیر می گوید: " در مجموع، راهبرد فعلی این است که مسایل امنیت داخلی را تا بیشترین حد ممکن به توطئه های جهانی ربط دهند. اذعان به قصور امنیتی، اذعان به ضعف در حکومتداری است."

نشریه امریکایی فارن پالیسی، در تحلیل خود درباره تبعات ترور آندری کارلوف، سفیر روسیه در آنکارا، وجه بدبینانه ای را به عنوان تبعات ماجرا در روابط متقابل دو کشور در نظر گرفته و 5 سناریو را در همین راستا مطرح کرده است:

1: حمله سایبری هکرهای روسیه به ترکیه

2: فروپاشی همین رابطه نیم بندی که بین روسیه و ترکیه ایجاد شده است

3: تبدیل این ترور به دستاویزی برای سرکوب های بیشتر اردوغان در ترکیه

4: از بین رفتن توافقات روسیه و ترکیهخ درباره روندهای جاری در سوریه(از جمله توافق بین مسکو و آنکارا جهت تخلیه شورشیان از شرق حل)

5: بازی روسیه با برگ کردها جهت ضربه زدن نیابتی به منافع ترکیه

پایگاه تحلیلی rbth (Russia Beyond The headlines) درباره این حمله تروریستی نوشت:

" کشته شدن آندری کارلوف، سفیر روسیه در آنکارا، نشانه استیصال فزاینده افراط گرایان جهادی است. سازمان هایی که ایدئولوژی افراطی اسلامی را انتخاب کرده اند، کم کم می فهمند که موج تحولات در آشوبناک ترین منطقه جهان(غرب آسیا) به نحوی تعیین کننده بر علیه آن ها برگشته است. پول، پشتیبانی نظامی و حتی تعصب جهادی آن ها در حال فروکش کردن است. این شرایط آن ها را واداشته که دست به اقداماتی چون ترور کارلوف بزنند."

با این حال به زعم تحلیل گر این وبسایت، بسیار بعید است که ترور کارلوف، جریانات امور را در ترکیه، روسیه و سوریه تغییر محسوسی دهد، و حتی بعید است که روابط آنکارا با مسکو هم به واسطه ان دستخوش تغییر چندانی شود:

" در واقع، این ماجرا شاید حتی منجر به تقویت روند نزدیکی دوباره میان دو کشور شود. از سوی دیگر، بسیار محتمل است که اردوغان از این فرصت هم برای تحکیم هر چه بیشتر خود در قدرت و سرکوب مخالفان داخلی استفاده کند. به علاوه، به نظر نمی رسد که ترور کارلوف تغییر خاصی در برنامه بازیگران اصلی عرصه سوریه ایجاد نماید."